Marvels filmlerinin güzel oyuncu ve yakışıklı jönlerin dünyası Asgard sakinlerinin İskandinav Mitolojisinin gerçek kahramanları olduğunu biliyor muydunuz?
Yunan Panteonunda var olan on ikili sistemi Vikinglerde de görmekteyiz. Nadiren de olsa bu on ikili tanrı ve tanrıçalara bir on üçüncü tanrıça dahil olmaktadır. Viking panteonuna ait Tanrılar meclisine “Æsir” denmekteydi. Æsir’in her bir üyesine Ás denir ve bu topluluk tanrısal güçleriyle insanları, dünyaları ve yaşayanları yönetirdi. Bir de tanrıçaların bir araya geldiği topluluk olan “Ásynjur” vardı ki onların meclisinin yirmiden fazla üyesi vardır. Yunan mitolojisinde olduğu gibi her tanrı ve tanrıçanın kendi mitosları bulunmaz hatta bir çoğu sadece isim olarak anılmaktadır.
Vikingler bütün eski dinlerde ki inançlara göre farklı dönemlerde farklı tanrılara ibadet etmişlerdir. Örneğin :Veba veya kıtlık tehdidinde Thor’a, savaş tehdidinde Odin’e, evlilik kutlamalarında ise Freyr’e adak olarak şaraplar dökmektedir. Şarap Vikingler de kutsal sayılan içkidir bu yüzden adak olarak dökülmesi de bir çeşit adak sunusu olduğunun göstergesidir.
Vikingler üzerine elimizdeki en eski yazılı kaynak olan Adamus Bremensis’e göre; Viking mitolojisinin en büyükleri tanrısı Thor’dur ve onun ikin yanında Odin ve Freyr’in olduğu üçlü bir yapı söz konusudur.
Viking mitolojisinde olduğu kadar Germen ve Sakson mitolojilerin de de en çok saygı gören tanrı kuşkusuz “Odin” dir.“Tanrıların Tümü” ya da “Tümünün Tanrısı” anlamına gelen Alföðr ismiyle anılan baş tanrı Odin’dir. Taşlardan ve devlerden var olduğuna inanılan Odin, Frigg ile eşleşmiş ve diğer tüm tanrılar bu ikiliden türemiştir. Odin tüm dünyayı yönetir. Bilgeliğin ve bilginin kaynağı olarak görülür.
Nesir Edda’ya göre (Nesir Edda İskandinav mitlerinin derlemesi niteliğinde bir eserdir. İzlandalı tarihçi şair hukukçu ve siyasal lider Snorri Sturluson 13. yüzyıl başlarında İskandinav halkları arasında yüzyıllardır şiir formunda anlatılagelen söylenceleri düzyazıya geçirerek bir araya getirmiş ve kitaplaştırmıştır.) Odin bütün tanrıların ve tanrıçaların babasıdır. Zaten Odin tüm tanrıların babası olduğundan dolayı Alföðr olarak anılmaktadır. Odin hatta sadece tanrıların babası değil aynı zamanda “Katledilenlerin Babası” sıfatı da taşımaktadır, savaşçı bir halk olan Vikingler için savaşta ölmek kutsal bir hediyedir ve mitoslarında sıklıkla bu yüceltilir, o yüzden savaşta ölenler Odin’in evlatlığıdır. Bu şekilde savaşta ölenlerde kutsanmış olmaktadır.
Odin (eski İskandinav dilinde: “Óðinn”), İskandinav mitolojisinde ve paganizminde en büyük tanrıdır. Cermen mitolojisinde Wotan ve Wodanaz, Anglo Sakson Mitolojisi’ndeyse Woden olarak isimlendirilir. Kutsal günü çarşamba’ya onun adı verilmiştir. Woden’ın günü, Eski İngilizce Wodensday bugün Wednesday yani Odin’in günü anlamına gelmektedir.
Frigg Odin’in sevgili eşidir. Bütün yaşayanların kaderini bilmektedir. Ama yaşayanların kaderleri hakkında asla kehanetlerde bulunmaz. Frigg kocası Odin’in dişil bir karşılığı olarak görülebilir. Bütün tanrı ve tanrıçaların annesidir. Frigg aynı zamanda önsezinin ve bilgeliğin tanrıçasıdır. Adı Germen dillerinde Cuma “Friday” ile yaşatılmaktadır. Norse dilindeki Frigg kelimesi Germen dillerinde Frija olmuş, oradan da İngilizce’ye Frīge olarak geçmiştir.
İngilizce’deki Cuma gününün ismi (friday) onun isminden gelir. İsminin, güzellik ve aşk tanrıçası Freyja ile aynı kökten geldiği düşünülür.
Thor ise Viking kültüründe olduu kadar Sakson ve Germen mitolojilerinde de kendine önemli bir yer edinmiştir. Gök gürültüsü, yıldırım, fırtına, meşe ve en önemlsi de güç ile ilişkilendirilen tanrıdır.Odin’in Jörð tanrıçasından olan oğludur. (Nesir Edda, I: XXI) yazıldığına göre Thor tanrılar arasında en önde gelenidir, öyle ki Æsir’in Thor’u (Öku-Thor) olarak da anıldığı söylenmektedir; buna göre tüm tanrılardan ve insanlardan daha güçlüdür. Krallığı’nı; “Gücün Düzlüğü” olarak bilinen Thrúdvangar’daki, insanlığın bilebileceği en muhteşem ev olan, beş yüz kırk odalı “Işık Saçan” Bilskirnir isimli sarayından yönetir. Thor devlerle ve trollerle savaşır. Ve inananları veba ve kıtlıkta ona adaklar sunar.
Thor bir çok mitosta tanrı ve tanrıçaların yardımına koşar. Her zaman kurtarıcı bir misyonu vardır bu sebeple kurtarıcı olarak her zaman dua edenleri bulunur. Gök gürültüsü ve yıldırımı silah gibi kullanabilme gücüne sahiptir.
Perşembe gününün adı (Thursday) ondan gelmektedir. Thorsday yani Thor günü anlamına gelmektedir.
Bu üç büyük tanrı ve tanrıça dışında diğer tanrılarında diğer panteonlardaki gibi sorumlu oldukları görevleri vardır. Bunlardan kısaca bilgi vermek gerekirse :
Odin ile Frigg’in oğlu olan Baldr Æsir’in üyelerinin dördüncüsüdür. Günümüzde İngilizcedeki bold “cesur” kelimesinin kökeni olarak Vikinglerin bu tanrısı gösterilmektedir. Baldr çoğu zaman güzellik, masumiyet ve barış ile ilişkilendirilmektedir.
Æsir’in beşinci üyesi olan ve denizler tanrısı olarak anılan Njörðr’dür.Nesir Edda’da insanların Njörðr’e yolculukları ve avcılıkları için dua ettiği kaydedilmektedir.
Æsir’in altıncı üyesi, Freyr kutsal egemenlikle, doğurganlıkla, bereketle, gün ışığıyla ve iyi havalarla ilişkilendirilmektedir.
Savaşlardan ve göklerden sorumlu; Æsir’in yedinci tanrısı, Týr tek ellidir. Tek elli olmasıyla simgeleştirilip adalet ile ilişkilendirilen Týr, Nesir Edda’ya göre Odin’in Manzum Edda’ya göre ise Hymir’in oğludur.
Æsir’in sekizinci üyesi olan Bragi şiir, müzik tanrısı olarak anılmaktadır.
Æsir’in dokuzuncu üyesi olan Heimdallr adlı Viking tanrısı Nesir Edda’da Beyaz Tanrı olarak anılır. Ásgarðr’in koruma görevini Heimdallr yapar. Viking panteonunun onuncu tanrısı olan Höðr; kıştan sorumludur.
Æsir üyelerinden olan Höðr körlüğü ile diğer tanrılardan farklılaşmıştır. Tanrı Baldr öldüren kişi olarak geçmektedir.
Æsir’in on birinci üyesi olarak Víðarr; orman, intikam ve sessizlik tanrısı olarak Vikinglerce tanınmaktadır.
Viking panteonunun on ikinci tanrısı Forseti’dir. Çoğu zaman Adalet, Barış ve Dürüstlük Tanrısı olarak tanınan Forseti’nin Viking panteonuna daha sonradan eklenmiş olması muhtemeldir. Anlaşmazlığa düşen insanlar dualarında Forseti’ye seslenirlerdi.
Æsir’in on üçüncü üyesi Aşk, Doğum ve Savaş Tanrıçası Freyja. Odin’in eşi Frigg ile aynı kişi olduğu düşünülmektedir. Mitoslarda Odin’in dişil hali olarak görülmekte. Hatta bir çok mitosda nerdeyse Odin’le yarışır gibidir. Aşk ve doğum tanrıçası olduğu gibi aynı zamanda ölüm tanrıçasıydı. Freyja Brísingamen adı verilen sihirli bir kolyeye de sahiptir.Viking büyücülüğü seiðr’i Æsir üyelerine tanıtanın da o olduğuna inanılır.
Viking mitolojisinde bilinen bir kıyamet senaryosu yoktur. Ama Ragnarök’te yaşanacak kıyamete benzeyen büyük savaş Viking mitolojisinin birçok temel kahramanının ölümüne yol açacaktır.Ragnarök’te insanlar ve tanrılar yoldan çıkacak tüm dünyalar alt üst olacaktır. Bu duruma benzeyen tek tanrılı dinlerdeki kıyamet anlatımıyla örtüşen bir anlatım vardır. Dünya su ile dolacak, ve neredeyse yaşayan kimse kalmayacaktır.
Sağ kalan Líf (‘Eril olan’Yaşam) ve Lífþrasir (‘Dişi olan’ Yaşam’ın Aşığı) sayesinde yaşam yeniden başlayacaktır.
Kaynak : ÖZKAN,S. “Viking Mitolojisinin Temelleri ve Tarihsel Kaynakları”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi –Aralık 2018 – Cilt:1 – Sayı:1
