30 September 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Persler Hakkında Bilinmeyen 5 Gerçek

Pers kültürü, 1000 yıldan daha fazla bir süre Yakın Doğu ve Dünya’nın geri kalanını etkiledi. Kültürleri, bir çok yönüyle uzun bir süre boyunca insanları etkilemeye devam etmiş gibi görünüyor. Ahameniş imparatorluğu ile ilk Pers yönetimi (MÖ.550-330) tanınmaya başlandı. Büyük İskender’in son verdiği bu imparatorluğu Büyük İskender’in komutanlarından biri olan Seleucus I. Nicator (MÖ. 305-281) kuduğu Selevkos İmparatorluğu izledi. Pers kültürü bu imparatorluğun varlığı altında etkisini sürdürmeye devam etti. Part İmparatorluğunun yükselişiyle (MÖ 247 – MS 224) yeniden egemen oldu. Bu imparatorluğun sonunu ise Sasani İmparatorluğu (MS 224-651) getirecekti.

Ahameniş İmparatorluğunun ilk günlerinden Sasani İmparatorluğu döneminin son günlerine kadar bugün çoğu zaman hafife alınan veya kökenleri büyük ölçüde bilinmeyen yenilikler ve buluşlara bir dizi yeni kavramlar getirdiler. Edebi motifler, günlük çay saati geleneği, köpek bakımı, soğutma ve iklimlendirme, günlük modern yaşamın diğer birçok yerleşik yönü eski Persler tarafından ortaya çıkarılmış veya geliştirilmiştir.

Persepolis antik kenti İRAN

Perslerle ilgili genellikle gözden kaçan veya büyük ölçüde bilinmeyen tarihi gerçeklere değinmek istedik. Genellikle farklı ve bilinmeyen taraflarını ele almaya çalıştığımız bu konular dikkate değer özellikler olup, büyük Pers başarısının kesinlikle tamamını kapsamaz.

İlk Buzdolabını ve Klimayı İcat Ettiler

Persler, Yakhchal olarak bilinen ilk soğutma sistemini icat ettiler veya geliştirdiler.

Yakhchal ya da Buz evi.

Yakhchal kilden yapılmış kubbeli bir yapıydı ve yiyecekleri soğuk tutmak için yapılmıştı. MÖ. 500’lerde rüzgar kapanı (veya rüzgar kulesi) olarak bilinen bu bina soğuk havayı aşağı çekerek, sıcak havayı yukarı itecek ve binayı daha uzun süre koruyacak olan havalandırma sisteminin geliştirilmesine yol açtı. Binanın konik başlığı içerdeki sıcak havayı yukarı doğru iletir ve gün boyunca bina içerisi dışardan daha soğuk kalırdı. Çöl ikliminde gece sıcaklığının aşırı düşmesinden yararlanılmıştır.

Yakhchal’lar genellikle buz saklamak için kullanılsalarda yiyecekleri depolamak içinde kullanıldılar. Kubbeli yapının altında yerin altına inen izole edilmiş bir alanda bulunmaktaydı. Günümüzde bir çoğu hala ayaktadır.

Elam Pers kültürüne bir dizi kavram ve yeniliğe katkıda bulunan Büyük Kral Cyrus II. (Kiryos) (MÖ.550-530) zamanın da yaygın olarak kullanılmaktaydı.

Doğum Günü Kutlamaları ve Tatlıları

Doğum günü kutlamaları kralın doğumunu onurlandıran festivaller olarak başladı, ancak Persler sonunda konsepti herkesi içerecek şekilde genişletti ve böylece doğum günü partisini icat etmiş oldular. Bu kutlamalar, şeref konuğu için hazırlanan özel yemeklerin yanı sıra yemek sonrası mumların yanında servis edilen pastayı da içeriyordu. Pastanın kendisi etkinlik için özel olarak hazırlanmış olabilir, ancak her akşam yemeğinden sonra tatlı yeme alışkanlığı yaygındı.

Koloocheh İran’a özel bir tatlı

Yunan yazarlar bu uygulama için Persleri eleştirdiler, ancak Persler Yunanlıları barbar ve tatlıların değerini takdir etmedikleri için basit fikirli, kültürsüz ve yetersiz beslenmiş olarak görüyorlardı. Hem doğum günü partisi hem de tatlı kavramı, İran’ın kültürel değerini, yapabiliyorken hayattan zevk almanın ve her günü bir kutlama olarak geçirmenin altını çiziyordu.

Kadın Hakları

Perslerin dünyada bir İnsan Hakları Beyannamesi (ünlü Cryus Silindiri aracılığıyla) yayınlayan ilk insanlar olduğu iddiasına karşı çıkılsa da, İranlı kadınların diğer antik kültürlerden daha fazla hak ve ayrıcalığa sahip olduğu gerçeği tartışılmaz. Asil kadınlara büyük bir saygıyla davranılırken, alt sınıflardan erkekler ve kadınlar I. Darius (Büyük Darıus. MÖ 522-486) zamanındaki Persepolis Tahkimat Tabletleri tarafından kanıtlandığı gibi aynı maaşla aynı işte çalışıyorlardı . Kadınlar işte erkekleri denetleyebilirdi ve istisnai becerilere ve idari güce sahip olanlar Arashshara (Büyük Şef) olarak ele alınırdı. Kadınlar toprağa sahip olabilir, orduda (askere alınmış, subay olarak ve kralın yanında yüksek komuta olarak) hizmet edebilir ve kendi işlerini yürütebilirdi.

Salamis Muharabesindeki (MÖ.480) cesaretiyle ünlü I. Karia Artemisia bu savaşta Persler adına 10.000 kişilik bir orduyu yönetmiştir. Karia (Karya) bölgesinin kraliçesiydi. (Günümüzde Aydın, Muğla ve Denizli’nin bir kısmını içine alan bölge.)

Mısır’ı Kedilerle Fethettiler

Pers Kralı II. Cambyses MÖ. 525’te Mısır’ı işgal etmeye başladı. Ordusu Pelusium kentinde durduruldu. Mısır geleneklerini çok iyi bilen Pers Kralı askerlerinin kalkanlarına Mısır Tanrıçası Bastet’in resimlerini yaptırdı. Ayrıca ordusunun önüne bulduğu bütün kedi ve başıboş hayvanları koydurdu. Mısırlılar, hayvanlara zarar vermek veya Bastet’in imajına saygısızlık etmek yerine teslim oldu ve II. Cambyses, Akamenid İmparatorluğu adına ülkeyi sahiplendi.

Pers Kralı II. Cambyses

Posta Sistemi ve Hastane

İlk gelişmiş posta sistemi, seyahat kolaylığı için bir yol ağı inşa edilmesini emreden ve daha sonra binicilerin çeşitli başkentleri veya kampları arasında mesajlar taşıyabilecekleri bir hizmet kuran I. Darius yönetimindeki Persler tarafından geliştirildi.

Persler ayrıca entelektüel ve kültürel bir merkez olan Gundeshapur Akademisi’ni kuran I. Shapur (MS.240-270 ) döneminde ilk hastaneyi kurdu. Akademi, tüm milletlerden tıp uzmanlarını ve aydınları ağırladı. Daha sonra Sasani Kralı I. Kosrau (MS.531-579) yönetimi altında dünyanın ilk Eğitim Hastanesi oldu.

Gundeshapur Akademisi

Bunların dışında Persler gitarın öncül icadı olarak bilinen telli enstrüman Sestar’ın yapımcılarıydı. Çayı günlük bir içecek olarak tüketilmesi ve köpek eğitimini popüler hale getirmişlerdir. Persler köpeklere o kadar fazla önem vermişlerdir ki öldükten sonra yaşamın koşulları kısmen de olsa köpeklere iyi ya da kötü davranılmasına bağlıydı.

651 yılında Sasani İmparatorluğunun eğemenliğin de Persler bastırıldı ve ritüellerini gerçekleştiremez hale geldiler. Bunun sonucunda da asilime oldular.

Kaynak: Mark, J. J. (2020, September 17). Ten Ancient Persia Facts You Need to KnowAncient History Encyclopedia. Retrieved from https://www.ancient.eu/article/1606/

Banner
Benzer Yazılar

Mezarlıkta keşfedilen 600 yıllık Papalık boğası

10 Mayıs 2023

10 Mayıs 2023

Papalığın güç, otorite ve iktidarını göstermek için kullandığı Papalık Boğası mührü bir Orta Çağ mezarlığında ele geçti. Keşfedilen Papalık Boğası,...

Darwin’in Ünlü Hayat Ağacı Taslağıda Dahil Olmak Üzere İki Defteri Kayıp

25 Kasım 2020

25 Kasım 2020

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi, bir hırsız tarafından Charles Darwin’in ikonik 1837 “Hayat Ağacı” taslağını içeren iki not defterinin çalınmış olabileceğini...

Amos Antik Kentinde Bir Mezar İçin Kurtarma Kazısı Yapılacak

15 Ekim 2020

15 Ekim 2020

Muğla’nın Marmaris ilçesine bağlı Amos antik kentinde kaçak kazı aramaları sonucu bulunmuş bir mezarda kurtarma kazısı yapılacak. Antik Amos harabelerine...

Prostat Kanseri ve Şeker Hastalığı Neandertal Atalarımızın Mirası mı?

7 Aralık 2020

7 Aralık 2020

Çağımızın iki büyük sağlık sorunu prostat kanseri ve şeker hastalığı Neandertal atalarımızdan bizlere genlerle gelen bir miras mı? Tartu Üniversitesi‘nden bir...

2 Bin 700 Yıllık Dikilitaş Assur Kralı Sanherip’in Zafer Anıtı mı?

10 Şubat 2021

10 Şubat 2021

Mersin’in Akdeniz ilçesinde 2 bin 700 yıllık dikilitaş hakkında belirsizlik hala sürüyor. Portakal bahçesi içerisinde kalan 9 metre yüksekliğindeki anıtın...

Yeni araştırma sonucu; Greko-Romen taş vazolar teknolojik bilginin yayılımını gösteriyor

12 Mart 2023

12 Mart 2023

Yunan, Helenistik ve Roma Dönemi taş vazolar üzerinde yapılan bir araştırma; Antik Dönem zanaatkarları arasında teknolojik bilginin yayıldığını ortaya koydu....

2020’de Keşfedilen En Havalı Antik Silahlar

29 Aralık 2020

29 Aralık 2020

2020 hepimiz için zor geçen bir yıl olsa da yıl içinde çok özel arkeolojik gelişmeler yaşandı. Bunlardan en ilginç olanları...

Antik Yunan metinlerinin çözümlenmesinde yapay zeka kullanılıyor

10 Mart 2022

10 Mart 2022

Yakın zamanda dilbilimcilerin işlerini oldukça kolaylaştıracak yapay zeka teknolojisi Ithaca ile Antik Yunan metinlerinin çözümlenmesi başlıyor. Oxford Üniversitesi Klasik Bilimler...

Smyrna Antik Tiyatrosu’nda 1800 yıllık Satyros heykel başı çıkarıldı

30 Temmuz 2022

30 Temmuz 2022

İzmir, Kadifekale ve Smyrna Agorası arasındaki yamaçta bulunan Antik Smyrna Tiyatrosu’nda yapılan kazılarda M. S. 2. yüzyıla tarihlenen bir heykel...

Karadeniz’in Zeugması Restore Edilecek

8 Şubat 2021

8 Şubat 2021

Hadrianaupolis Antik Kenti Karabük’ün Eskiyapar ilçesinin 3 km batısında yer almaktadır. Bu antik kentimiz ortaya çıkarılan eşsiz güzellikteki mozaikleri nedeniyle...

Karpat mağaralarında Avrupa’daki en eski insan izleri aranacak

30 Ekim 2022

30 Ekim 2022

Doğu Avrupa’da yer alan Karpat Dağları’nda bulunan mağaralarda Avrupa’daki en eski insan izleri aranacak. Karpat Dağları, Çekya Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya,...

Sağanak Yağış 2500 Yıllık Boğa Heykelciğini Ortaya Çıkardı

19 Mart 2021

19 Mart 2021

Yunanistan’da sağanak yağış 2500 yıllık boğa heykelciğini ortaya çıkardı. Antik Olympia’da bir arkeolog gerçekleştirdiği rutin arazi incelemesi sırasında 2500 yıllık...

Dünyanın En Küçük Stegosaurus İzi Bulundu

14 Mart 2021

14 Mart 2021

155 Milyon önce yaşamış dünyanın en küçük stegosaurus izi bulundu. Otçul bir dinozor olan stegosaurus, büyük ve yavaş olması ile...

Yeni araştırmalar, bugün yaşayan birçok hayvan türünün atalarının Çin’de bir deltada yaşamış olabileceğini öne sürüyor.

20 Nisan 2022

20 Nisan 2022

Yeni araştırmalar, bugün yaşayan birçok hayvan türünün atalarının Çin’de bir deltada yaşamış olabileceğini öne sürüyor. Araştırmacılar, Çin’in dağlık Yunnan eyaletindeki...

Shakespeare’in Evinde Günlük Yaşamdan Kalıntılar Sanal Sergide Görülebilecek

15 Aralık 2020

15 Aralık 2020

Shakespeare Birthplace Trust vakfı ile işbirliği içinde Staffordshire Üniversitesi Arkeoloji Merkezi tarafından küratörlüğünü yapılan eserler Shakespeare Searching Bard’ın aile evi New...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]