21 March 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Persler Hakkında Bilinmeyen 5 Gerçek

Pers kültürü, 1000 yıldan daha fazla bir süre Yakın Doğu ve Dünya’nın geri kalanını etkiledi. Kültürleri, bir çok yönüyle uzun bir süre boyunca insanları etkilemeye devam etmiş gibi görünüyor. Ahameniş imparatorluğu ile ilk Pers yönetimi (MÖ.550-330) tanınmaya başlandı. Büyük İskender’in son verdiği bu imparatorluğu Büyük İskender’in komutanlarından biri olan Seleucus I. Nicator (MÖ. 305-281) kuduğu Selevkos İmparatorluğu izledi. Pers kültürü bu imparatorluğun varlığı altında etkisini sürdürmeye devam etti. Part İmparatorluğunun yükselişiyle (MÖ 247 – MS 224) yeniden egemen oldu. Bu imparatorluğun sonunu ise Sasani İmparatorluğu (MS 224-651) getirecekti.

Ahameniş İmparatorluğunun ilk günlerinden Sasani İmparatorluğu döneminin son günlerine kadar bugün çoğu zaman hafife alınan veya kökenleri büyük ölçüde bilinmeyen yenilikler ve buluşlara bir dizi yeni kavramlar getirdiler. Edebi motifler, günlük çay saati geleneği, köpek bakımı, soğutma ve iklimlendirme, günlük modern yaşamın diğer birçok yerleşik yönü eski Persler tarafından ortaya çıkarılmış veya geliştirilmiştir.

Persepolis antik kenti İRAN

Perslerle ilgili genellikle gözden kaçan veya büyük ölçüde bilinmeyen tarihi gerçeklere değinmek istedik. Genellikle farklı ve bilinmeyen taraflarını ele almaya çalıştığımız bu konular dikkate değer özellikler olup, büyük Pers başarısının kesinlikle tamamını kapsamaz.

İlk Buzdolabını ve Klimayı İcat Ettiler

Persler, Yakhchal olarak bilinen ilk soğutma sistemini icat ettiler veya geliştirdiler.

Yakhchal ya da Buz evi.

Yakhchal kilden yapılmış kubbeli bir yapıydı ve yiyecekleri soğuk tutmak için yapılmıştı. MÖ. 500’lerde rüzgar kapanı (veya rüzgar kulesi) olarak bilinen bu bina soğuk havayı aşağı çekerek, sıcak havayı yukarı itecek ve binayı daha uzun süre koruyacak olan havalandırma sisteminin geliştirilmesine yol açtı. Binanın konik başlığı içerdeki sıcak havayı yukarı doğru iletir ve gün boyunca bina içerisi dışardan daha soğuk kalırdı. Çöl ikliminde gece sıcaklığının aşırı düşmesinden yararlanılmıştır.

Yakhchal’lar genellikle buz saklamak için kullanılsalarda yiyecekleri depolamak içinde kullanıldılar. Kubbeli yapının altında yerin altına inen izole edilmiş bir alanda bulunmaktaydı. Günümüzde bir çoğu hala ayaktadır.

Elam Pers kültürüne bir dizi kavram ve yeniliğe katkıda bulunan Büyük Kral Cyrus II. (Kiryos) (MÖ.550-530) zamanın da yaygın olarak kullanılmaktaydı.

Doğum Günü Kutlamaları ve Tatlıları

Doğum günü kutlamaları kralın doğumunu onurlandıran festivaller olarak başladı, ancak Persler sonunda konsepti herkesi içerecek şekilde genişletti ve böylece doğum günü partisini icat etmiş oldular. Bu kutlamalar, şeref konuğu için hazırlanan özel yemeklerin yanı sıra yemek sonrası mumların yanında servis edilen pastayı da içeriyordu. Pastanın kendisi etkinlik için özel olarak hazırlanmış olabilir, ancak her akşam yemeğinden sonra tatlı yeme alışkanlığı yaygındı.

Koloocheh İran’a özel bir tatlı

Yunan yazarlar bu uygulama için Persleri eleştirdiler, ancak Persler Yunanlıları barbar ve tatlıların değerini takdir etmedikleri için basit fikirli, kültürsüz ve yetersiz beslenmiş olarak görüyorlardı. Hem doğum günü partisi hem de tatlı kavramı, İran’ın kültürel değerini, yapabiliyorken hayattan zevk almanın ve her günü bir kutlama olarak geçirmenin altını çiziyordu.

Kadın Hakları

Perslerin dünyada bir İnsan Hakları Beyannamesi (ünlü Cryus Silindiri aracılığıyla) yayınlayan ilk insanlar olduğu iddiasına karşı çıkılsa da, İranlı kadınların diğer antik kültürlerden daha fazla hak ve ayrıcalığa sahip olduğu gerçeği tartışılmaz. Asil kadınlara büyük bir saygıyla davranılırken, alt sınıflardan erkekler ve kadınlar I. Darius (Büyük Darıus. MÖ 522-486) zamanındaki Persepolis Tahkimat Tabletleri tarafından kanıtlandığı gibi aynı maaşla aynı işte çalışıyorlardı . Kadınlar işte erkekleri denetleyebilirdi ve istisnai becerilere ve idari güce sahip olanlar Arashshara (Büyük Şef) olarak ele alınırdı. Kadınlar toprağa sahip olabilir, orduda (askere alınmış, subay olarak ve kralın yanında yüksek komuta olarak) hizmet edebilir ve kendi işlerini yürütebilirdi.

Salamis Muharabesindeki (MÖ.480) cesaretiyle ünlü I. Karia Artemisia bu savaşta Persler adına 10.000 kişilik bir orduyu yönetmiştir. Karia (Karya) bölgesinin kraliçesiydi. (Günümüzde Aydın, Muğla ve Denizli’nin bir kısmını içine alan bölge.)

Mısır’ı Kedilerle Fethettiler

Pers Kralı II. Cambyses MÖ. 525’te Mısır’ı işgal etmeye başladı. Ordusu Pelusium kentinde durduruldu. Mısır geleneklerini çok iyi bilen Pers Kralı askerlerinin kalkanlarına Mısır Tanrıçası Bastet’in resimlerini yaptırdı. Ayrıca ordusunun önüne bulduğu bütün kedi ve başıboş hayvanları koydurdu. Mısırlılar, hayvanlara zarar vermek veya Bastet’in imajına saygısızlık etmek yerine teslim oldu ve II. Cambyses, Akamenid İmparatorluğu adına ülkeyi sahiplendi.

Pers Kralı II. Cambyses

Posta Sistemi ve Hastane

İlk gelişmiş posta sistemi, seyahat kolaylığı için bir yol ağı inşa edilmesini emreden ve daha sonra binicilerin çeşitli başkentleri veya kampları arasında mesajlar taşıyabilecekleri bir hizmet kuran I. Darius yönetimindeki Persler tarafından geliştirildi.

Persler ayrıca entelektüel ve kültürel bir merkez olan Gundeshapur Akademisi’ni kuran I. Shapur (MS.240-270 ) döneminde ilk hastaneyi kurdu. Akademi, tüm milletlerden tıp uzmanlarını ve aydınları ağırladı. Daha sonra Sasani Kralı I. Kosrau (MS.531-579) yönetimi altında dünyanın ilk Eğitim Hastanesi oldu.

Gundeshapur Akademisi

Bunların dışında Persler gitarın öncül icadı olarak bilinen telli enstrüman Sestar’ın yapımcılarıydı. Çayı günlük bir içecek olarak tüketilmesi ve köpek eğitimini popüler hale getirmişlerdir. Persler köpeklere o kadar fazla önem vermişlerdir ki öldükten sonra yaşamın koşulları kısmen de olsa köpeklere iyi ya da kötü davranılmasına bağlıydı.

651 yılında Sasani İmparatorluğunun eğemenliğin de Persler bastırıldı ve ritüellerini gerçekleştiremez hale geldiler. Bunun sonucunda da asilime oldular.

Kaynak: Mark, J. J. (2020, September 17). Ten Ancient Persia Facts You Need to KnowAncient History Encyclopedia. Retrieved from https://www.ancient.eu/article/1606/

Banner
Benzer Yazılar

Cadılar Bayramı ilk defa Roscommon mağarasında mı kutlandı

1 Kasım 2022

1 Kasım 2022

Ekim ayının son günü dünyanın birçok ülkesinde kutlanan Cadılar Bayramı ilk defa nerede kutlandı. Kutlamaların ilk yapıldığı yer hakkında birçok...

Mezolitik Dönemde Kullanılan Dikenli Uçların Malzeme Seçimi Şaşırttı

22 Aralık 2020

22 Aralık 2020

Bir zamanlar İngiltere Avrupa kıtasına bağlıydı. Zaman içinde bu bağlantı koptu ve aradaki bölge sular altında kaldı. Modern insanlar şimdi...

Sırbistan’da kırmızı boya kaplı mezarlar bulundu

19 Şubat 2022

19 Şubat 2022

Sırbistan Cumhuriyeti’nin kuzeyindeki Voyvodina’da iki höyükte kazı yapan Polonyalı arkeologlar, kırmızı hardal boyasıyla kaplı mezar ortaya çıkardılar. Araştırma, Avrasya bozkırının...

Eski Çağ yazı sistemi Mısır Hiyeroglifi’nin deşifresini sağlayan Rosetta Taşı’nın iadesi talep ediliyor

6 Ekim 2022

6 Ekim 2022

Eski Çağ yazı sistemi Mısır Hiyeroglifi’nin deşifre edilmesinin yolunu açan Rosetta Taşı’nın iadesi talep ediliyor. Taş, Reşit Taşı olarak da...

Avrupa’nın En Eski Savaşı Olduğu Düşünülüyordu, Pusuya Düşürülmüş Tüccarlar Oldukları Anlaşıldı!

26 Ekim 2020

26 Ekim 2020

Avrupa’nın bilinen en eski savaşının yeni analizi, Almanya’nın Tollense Vadisi’ndeki sahada ölen yaklaşık 1.400 kişinin acımasız bir yakın dövüşe katılan...

Polonyalı Arkeologdan, Arkeolojide Devrim Yaratacak Yapay Zeka Projesi

5 Nisan 2021

5 Nisan 2021

Polonyalı bilim insanları arkeolojide yeni bir çağ açıyor. Tarih öncesi mezarlıkları, kaleleri ve yerleşim yerlerini tespit etmek için yapay zeka...

Baltık Denizi’nin Derinliklerinde Enigma Bulundu

4 Aralık 2020

4 Aralık 2020

Alman WWF dalgıçlar, Baltık Denizi‘nin derinliklerinde İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma Enigma Şifreleme Makinesi buldular. Baltık’ta balık ağlarını toplamak için dalan...

Pompeii, Antiquarium’u Yeniden Açıyor

26 Ocak 2021

26 Ocak 2021

Pompeii Arkeoloji paktının içinde kalıcı bir müze olan Antiquarium yeniden açılıyor. 1873’te açılan Antiquarium, II.Dünya Savaşı sırasında bombalanarak, 1980’de ise...

Türkiye’nin İlk Kadın Arkeoloğu “Jale İnan”

8 Mart 2021

8 Mart 2021

Türkiye’nin ilk kadın arkeoloğu olan Jale İnan, Türk arkeoloji dünyası adına çok güzel işlere imza atmış, alanında ilk kadın uzman olarak ismini...

IŞİD Tarafından Yıkılan Palmira Antik Kenti Yeni Bir Sergi İle Hatırlanacak

4 Şubat 2021

4 Şubat 2021

Işid tarafından tahrip edilen Palmira Antik Kenti ve onu savunurken ölen Halid El Es’ad’ın çalışmaları Getty Research Institute tarafından sergilenecek....

Arkeologlar, Utah Çölü’nde Buzul Çağı insan ayak izlerini keşfettiler – 12.000 yıldan daha eski olabilir.

27 Temmuz 2022

27 Temmuz 2022

Cornell Üniversitesi’nde Araştırma Bilimcisi olan Daron Duke ve Thomas Urban, Utah Çölü’nde 88 korunmuş Buzul Çağı insan ayak izi keşfetti....

Tarih öncesi insanlar mezar taşı yerine kaya kristalleri kullandılar

16 Ağustos 2022

16 Ağustos 2022

İnsan, kaybettiği yakınlarını toprağa verdikten sonra mezar yerinin kaybolmaması için işaretler koyar. Her kültürde farklı sembol ve materyalin kullanıldığı mezar...

Altay’dan gelen genetik veriler, bölgede daha önce bilinmeyen insan topluluğunun varlığını gösteriyor

12 Ocak 2023

12 Ocak 2023

Altay’dan elde edilen genetik veriler daha önce bilinmeyen yaklaşık 7500 yıllık yeni bir insan topluluğunun keşfedilmesini sağladı. Çalışma, Sibirya ve...

Golan Tepeleri’nde 1.700 Yıllık Sınır İşareti ve Memlük Kamu Binası Ortaya Çıkarıldı

28 Ekim 2020

28 Ekim 2020

Golan Tepeleri’ndeki İsrail ordu üssünün yakınında bulunan antik kent sınırı işaretleyicisi ve Memlük Devletine ait bir kamu binası keşfedildi. Golan...

Uşaklı Höyük’te ortaya çıkarılan dairesel yapı kutsal Hitit kenti Zippalanda’yı işaret ediyor olabilir

27 Aralık 2022

27 Aralık 2022

Uşaklı Höyük kazılarında ortaya çıkarılan dairesel yapı kayıp Hitit kutsal kenti Zippalanda’yı işaret ediyor olabilir. Bu savı geçtiğimiz kazı sezonlarında...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]