24 May 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Antik Genomlar İskitlerin Yükselişi ve Kayboluşu Hakkında Yeni Bilgiler Veriyor

İskitler Demir çağının en önemli kültürlerinden biridir. Varlıkları hakkında bir çok bilgiye rağmen hala onlar hakkında bilinmyen bir çok şey vardır. Bu bilinmeyenler araştırmacıların dikkatini çekmekte ve farklı araştırmalarla bu gizemli insanları anlamaya çalışmaya devam edilmektedir.

Avrasya tarihinde önemli bir rol oynayan bu kültür, çağdaşlarıyla olan çatışmaları nedeniyle tarih ve popüler kültürde zamanla efsanevi bir statüye sahip olmuşlardır.
Dış kaynaklardan gelen kanıtlara rağmen, İskitlerin tarihi hakkında çok az şey bilinmektedir. Yazılı dil veya doğrudan kaynaklar olmadan, kullandıkları dil veya diller, nereden geldikleri ve böylesine geniş bir alana yayılan farklı kültürlerin gerçekte ne ölçüde birbirleriyle ilişkili oldukları belirsizliğini koruyor.

Science Advances’da yayınlanan bir makalede Almanya’daki İnsan Tarihi Enstitüsü Arkeogenetik Bölümü’nden bilim adamları tarafından yönetilen uluslararası bir genetikçiler, antropologlar ve arkeologlar ekibi tarafından yayınlanan yeni bir çalışma, İskitlerin tarihini . Orta Asya bozkırlarının İskit ve İskit dışı arkeolojik kültürlerini 111 antik genom ile aydınlatmaya yardımcı oluyor.

Bu çalışmanın sonuçları, önemli genetik değişikliklerin uzun süreli yerleşik Bronz Çağı gruplarının ortadan kalkması ve Demir Çağı’nda İskit göçebe kültürlerinin yükselişi ile ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Bulgular, Geç Tunç Çağı çobanlarının nispeten homojen kökenine uygun olarak, MÖ 1. binyılın başında, bozkıra doğu, batı ve güneyden akarak yeni karışık gen havuzları oluşturduğunu gösteriyor.

Orta Asya Bozkırlarının çeşitli halkları

Araştırma daha da ileri giderek göçebe Demir Çağı grupları için en az iki ana kaynak belirledi. Doğudaki kaynak Altay Dağlarının nüfusundan gelebilir. Demir Çağı boyunca, Altay Dağları batıya ve güneye yayıldı ve hareket ettikçe birbirine karıştı.

Bu genetik sonuçlar, arkeolojik kayıtlarda bulunan zaman ve konumlarla örtüşüyor ve ilk İskit mezarlarının bulunduğu Altay bölgesinin popülasyonlarının genişlemesine işaret ediyor, Saka, Tasmola ve Pazyryk gibi farklı ünlü kültürleri birbirine bağladı.

Altın adam
Eleke Sazy nekropolünden ‘Altın Adam’ olarak bilinen seçkinlerin cenazesi. Fotoğraf: Zainolla Samashev

Şaşırtıcı bir şekilde, batı Urallarda bulunan gruplar, ikinci bir ayrı ama eşzamanlı kaynaktan geliyor. Doğu örneğinin aksine, erken Sauroman-Sarmatian kültürlerinin karakteristik özelliği olan bu Batı gen havuzu, Sarmat kültürlerinin Urallardan Pontus-Hazar bozkırlarına batıya doğru yayılması sayesinde büyük ölçüde tutarlı kaldı.

Yeni genetik değişimlerle bağlantılı İskit kültürlerinin düşüşü

Çalışma aynı zamanda yeni genetik yenilenmeyi ve karışık olayları ortaya çıkaran Demir Çağı’ndan sonraki geçiş dönemini de kapsıyor. Bu olaylar, MS 1. binyılın başında yoğunlaşırken, aynı zamanda orta otlaktaki İskit kültürleri azaldı ve sonra ortadan kayboldu.

Bu durumda, Uzak Doğu’dan Avrasya’nın yeni akını, makul bir şekilde, Xiongnu ve Xianbei konfederasyonları gibi erken yüzyıllarda doğu bozkırlarının göçebe imparatorluklarının genişlemesiyle ve muhtemelen İran kaynaklarından gelen güneyden Perslere bağlı medeniyetin genişlemesiyle bağlantılı olarak yapılan küçük akınlarla ilişkilidir.

Eski DNA’lar tek başına İskit halkının tarihi hakkında pek çok cevaplanmamış soruyu çözmese de, bu çalışma Avrasya nüfusunun zamanla ne kadar değiştiğini ve bütünleştiğini gösteriyor. Yapılacak olan yeni çalışmaların da ne kadar öenmli olduğunu gözler önüne sermektedir.

Kaynak: https://www.shh.mpg.de/1972917/krause-scythians

Banner
Benzer Yazılar

İskoçya’da 170 milyon yıllık pterosaur fosili bulundu

23 Şubat 2022

23 Şubat 2022

Bilim insanları, tarih öncesi kanatlı sürüngenlerin dünyanın en iyi korunmuş iskeleti olarak tanımlanan 170 milyon yıllık bir pterosaur fosilinin İskoçya’daki...

Bu çizim İzlanda’da şimdiye kadar bulunan en eski resim olabilir

17 Haziran 2023

17 Haziran 2023

Doğu İzlanda’daki arkeologlar, ülkede şimdiye kadar bulunan en eski resim olabilecek bir Viking gemisi çizilmiş bir kumtaşı buldular. Taş, Doğu...

Afyonkarahisar’da Tanrı Apollon Heykeli Bulundu

30 Mayıs 2021

30 Mayıs 2021

Afyonkarahisar’da kanalizasyon çalışmaları sırasında Tanrı Apollon‘a ait olduğu düşünülen heykel bulundu. Afyonkarahisar Sinanpaşa Belediyesi’nin sınırları içerisinde yer alan Sinanpaşa Höyüğü...

Metropolis Antik Kentinde Bulunan Sarnıçlar Şehrin Yaşamına Ayna Tutuyor

5 Ocak 2021

5 Ocak 2021

İzmir’in Torbalı ilçesine Yeniköy ve Özbey mahalleri sınırları içerisinde kalan Metropolis antik şehri kazıları 1990 yılından beri devam ediyor. Kültür...

Suudi Arabistan’ın “Cehennem Kapıları” ve Gizemli Yapıları

31 Mart 2024

31 Mart 2024

Suudi Arabistan’ın “Cehennem Kapıları” olarak adlandırılan gizemli neolitik yapıların bulunduğu bölgesinde, 9.000 yıl öncesine ait 400 civarında yapı bulunuyor. Geniş...

Uzaydan Bakıldığında Unesco’nun Dünya Mirası Alanları

4 Kasım 2020

4 Kasım 2020

UNESCO kelimesi, İngilizce “United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization” kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuş ve dilimize “Birleşmiş Milletler Eğitim,...

Şeytan’ın İkonografisi

9 Kasım 2020

9 Kasım 2020

Bu yazımızda Şeytan’ın ikonografisi ile şeytan kimliğinin sanatta nasıl yavaş yavaş şekillendiğini Sanat tarihini esas alarak kısaca irdelemeye çalıştık. Şeytanın...

Issık-Kul’da 3 metre yüksekliğinde balbal bulundu

17 Ekim 2022

17 Ekim 2022

Kırgızistan’ın Issık-Kul (Issık Göl) bölgesinde bir çiftçi tarafından yüksekliği 3 metreye varan balbal (taş heykel) bulundu. Issık-Kul, Kırgızistan’ın kuzey doğusunda,...

Köpekleri tarafından öldürülen Akteon’un mitolojik hikâyesinin resmedildiği mermer blok bulundu

6 Ağustos 2022

6 Ağustos 2022

Düzce Belediyesi’nin destekleri ile devam eden Prusias ad Hypium Antik Kenti kazı çalışmalarında, köpekleri tarafından öldürülen Akteon’un mitolojik hikâyesinin resmedildiği...

Diyarbakır Amida Höyük’te Yeni Gelişmeler

8 Ocak 2021

8 Ocak 2021

Geçtiğimiz aylarda Amida höyükle ilgili gelişmeleri sizler için kaleme almıştık. Diyarbakır’ın tarihi sur ilçesinde bulunan Amida höyükte kazı çalışmaları heyecanlı...

Küllüoba Höyük’te yapılan kazılarda 4500 yıllık kapların içinde ağrı kesici kalıntıları bulundu

20 Eylül 2022

20 Eylül 2022

Anadolu’da 5000 yıl öncesine ait ilk kentleşme yapısının ortaya çıkarıldığı Eskişehir’deki Erken Tunç Çağı Küllüoba Höyük kazılarında, ağrı kesici ilaç...

Seramik kap üretme yeteneği Avrupa’ya Sibirya ve Hazar Denizi bölgesi üzerinden geldi.

7 Ocak 2023

7 Ocak 2023

Yeni bir çalışma, seramik kap yapma bilgisinin Orta Doğu ve Uzak Doğu’dan değil Sibirya ve Hazar Denizi bölgesi üzerinden Avrupa’ya...

Roma İmparatorluğunun zümrüt madenleri göçebelerin eline geçmiş olabilir

7 Mart 2022

7 Mart 2022

Universitat Autònoma de Barcelona ve Varşova Üniversitesi’nden arkeologlar tarafından yapılan yeni araştırma, Roma İmparatorluğu zümrüt madenlerinin 4. yüzyılda göçebelerin eline...

İstanbul’un 7’nci Tepesindeki Bulgur Palas İBB Tarafından Satın Alındı

30 Nisan 2021

30 Nisan 2021

İstanbul’un önemli tarihi yapılarından İstanbul’un 7’nci tepesindeki Bulgur Palas, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından satın alındı. İstanbul’un 7’nci tepesinde yer...

Kyme Antik Kenti Kaderine mi Terkedildi?

22 Mayıs 2021

22 Mayıs 2021

Antik Çağda Aiolis Bölgesi sınırları içerisinde yer alan günümüzde İzmir ili Aliağa ilçesinde bulunan Kyme Antik Kenti, bakımsızlık ve ilgisizliğin...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]