25 June 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Hititlerin sonunu kuraklık getirdi

Hititlerin Anadolu’ya nereden geldikleri hala bilinmemekle beraber tarih sahnesinden bir anda çekilmeleri de bir bilinmezlik taşımaya devam ediyor.

Bazı uzmanlara göre Geç Bronz Çağı ve Erken Demir Çağı boyunca, Yakın Doğu, Ege, Anadolu, Kuzey Afrika, Kafkaslar, Balkanlar ve Doğu Akdeniz’deki medeniyetlerin çökmesine neden olan Deniz Halkları, Hititleri de tarihin karanlık dünyasına gönderdi.

Ağırlıklı bir başka görüş ise; son yıllarda Hatti Ülkesi’nde şiddetini artıran kuraklığın beraberinde getirdiği yönetim ve toplumsal kargaşanın Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasına yol açtığı yönündedir.

Kral Midas Tümülüsü’nde bulunan ardıç ağacı yaşanan kuraklığı gösteriyor

Cornell Üniversitesi’de yapılan bir araştırma Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünü kuraklığın hızlandırdığına yönelik bulguları ortaya çıkardı.

Ağaç halkası ve izotop kayıtlarının incelendiği araştırma, bölgede üç yıl boyunca şiddetli kuraklık yaşandığını gösterdi.

Araştırmanın sonuçları “Severe Multi-Year Drought Coincident with Hittite Collapse Around 1198-1196 BC” başlıklı makalede yer alıyor. Makale, Nature dergisinde yayınlandı.

Klasik Arkeolojide Seçkin Sanat ve Bilim Profesörü ve makalenin baş yazarı Sturt Manning, hem Sanat hem de Bilim Koleji’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji profesörü Jed Sparks ortak çalışmasında, Gordion’daki Midas Höyük Tümülüsü’nden alınan örnekler Cornell Ağaç-Halka Laboratuvarı ve Cornell Kararlı İzotop Laboratuvarı’nda (COIL) incelendi.

Gordion Kral Midas Tümülüsü
Gordion Kral Midas Tümülüsü Fotoğraf John Marsto

Kral Midas tarafından yapılan höyükte ahşap yapı bulunmakta; yapı bin yıl boyunca yaşayan ardıç ağaçlarından oluşmaktaydı.

Araştırmacılar, ağaç halkası büyüme kalıplarına, muhtemelen kuru koşulları gösteren alışılmadık derecede dar halkalarla, halkalarda kaydedilen karbon-12 ila karbon-13 oranındaki değişikliklerle bağlantılı olarak, ağacın nemin mevcudiyetine tepkisini gösteren işaretlerle birlikte baktılar.

Sparks, “Kararlı izotoplar, geçmişe bakmanın ve 1.000, 2.000, 3.000 yıl önce bu bitkinin fizyolojik durumu hakkında sorular sormanın en güçlü yollarından biridir. Bunlar çok, çok küçük miktarlarda odun parçaları. Ağaç halkalarının bazıları milimetre genişliğinde sadece kıymıklar. Temel olarak ahşaptaki bir nötronu ve çok az miktarda karbonu ölçmeye çalışıyorsunuz. Bu yüzden teknolojik olarak bunu yapmak çok zor hale geliyor. Sturt ve ben bu işi gerçekten iyi hale getirmek için üç ya da dört yıl çalıştık” diye konuştu.

Analizler, MÖ 13. yüzyılın sonlarından 12. yüzyıla kadar daha kuru koşullara genel bir kayma buluyor ve Hititlerin kayboluşunun zaman çizelgesine uyan yaklaşık MÖ 1198-96, artı veya eksi üç yıla dramatik bir sürekli kuruluk dönemi bağlıyorlar.

Bir ardıç ağacının içindeki büyüme halkaları, izotop kayıtlarıyla birleştiğinde, araştırmacıların Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünde kuraklığın rolünü belirlemelerine yardımcı oldu: üç yıl üst üste şiddetli kuraklık, yaklaşık MÖ 1198-96
Bir ardıç ağacının içindeki büyüme halkaları, izotop kayıtlarıyla birleştiğinde, araştırmacıların Hititlerin çöküşünde kuraklığın rolünü belirlemelerine yardımcı oldu: üç yıl üst üste şiddetli kuraklık, yaklaşık MÖ 1198-96 Fotoğraf Cornell Üniversitesi

İki tamamlayıcı kanıt setlerinin olduğunu söyleyen Manning, “Ağaç halkası genişlikleri gerçekten sıra dışı bir şeyin olduğunu gösteriyor ve çok dar halkalar olduğu için ağacın hayatta kalmak için mücadele ettiği anlamına geliyor. Yarı kurak bir ortamda, bunun tek makul nedeni, çok az su olması, bu nedenle bir kuraklık olması ve bunun üç yıl üst üste özellikle ciddi olmasıdır. Kritik olarak, ağaç halkalarından çıkarılan kararlı izotop kanıtları bu hipotezi doğruluyor ve bunların hepsi 3.150 yıl önce olmasına rağmen tutarlı bir model oluşturabiliriz” dedi.

Yarı kurak bir ortamda bir yıllık kuraklık yönetilebilir olacaktır, geçimlik çiftçiler tipik olarak yıl boyunca onları elde etmek için yeterli miktarda depolanmış erzaka sahip olacaktır. İkinci yıla gelindiğinde, bir kriz gelişecek ve “tüm sistem bozulmaya başlayacak” diyen Manning, Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyılın başlarında iki yıl üst üste dramatik kuraklıktan kaynaklanan sıkıntıları dile getirdi.

Gordian Tümülüsü
Gordion Tümülüsü’nde bulunan ahşap yapı da kullanılan ardıç ağacı yaşanan kuraklığı gösteriyor. Fotoğraf John Marston

Üst üste üç yıl süren kuraklıkta, devasa Hitit ordusu da dahil olmak üzere yüz binlerce insan kıtlık, hatta açlıkla karşı karşıya kalacaktı. Toplum, hükümet gibi parçalanacaktı. Hayatta kalanlar, iklim değişikliğinin eşitsizliğinin erken bir örneği olan göç etmeye zorlanacaktı.

Manning, “Muhtemelen Bronz Çağı’nın sonunda yanlış giden şeylerin bir kısmı, modern dünyada yanlış gittiğini gördüğümüz şeyin bir versiyonudur, yani insan grupları başka bir yere taşınmaya çalışıyorlar, çünkü uygun veya iyi olarak kabul edilen bir yerde değiller. Başka yerlerde daha iyi fırsatlar olduğunu görebilir veya duyabilirler.”

Araştırmacılar, şiddetli iklim olaylarının Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünün tek nedeni olmayabileceğini ve o zamanlar antik Yakın Doğu’nun tamamının krizler yaşamadığını belirtti. Ancak bu özel kuraklık gerginliği, en azından Hititlerin bir devrilme noktası olabilir.

Banner
Benzer Yazılar

Osmaniye’de Bulunan Kadın Figürlü Mozaik Portre Zeugma’yı Tahtından Edecek mi?

13 Kasım 2020

13 Kasım 2020

2015 yılında bir inşaat kazı çalışması sırasında Kadirli ilçesine bağlı Dere Mahallesi’nde ortaya çıkan mozaikler hayranlık ve şaşkınlık yaratmaya devam...

Amerikalı arkeologlar La Prele Mamut Alanı’nda 13 bin yıllık boncuk keşfettiler

10 Mart 2024

10 Mart 2024

Arkeologlar, Amerika Birleşik Devletleri’nin Wyoming eyaletindeki Converse County’de bulunan La Prele Mammoth bölgesinde önemli bir keşfe imza attılar. Yaklaşık 13...

Arkeologlar Derneği’nin Paylaşımı Kadın Arkeologlardan Tepki Topladı

22 Aralık 2021

22 Aralık 2021

Arkeologlar Derneği’nin sosyal medya hesabından yaptığı “Türkiye’nin kadın arkeologları hiç durmadan mesleğimize katkıda bulunmaya devam ediyor. Yolları açık olsun” videolu...

Batı Norveç’te 4000 yıllık bir taş kutu mezarın heyecan verici keşfi

11 Kasım 2023

11 Kasım 2023

Arkeologlar, Batı Norveç’te son derece önemli 4.000 yıllık bir taş kutu mezarın ortaya çıkarıldığını ve bunu son 100 yılda Norveç’teki...

Çin’de 170 milyon yıllık bir çiçek fosili keşfedildi

28 Mart 2023

28 Mart 2023

Çinli araştırmacılar, 170 milyon yıl öncesine dayanan bir çiçek fosili keşfettiler. Nanjing Jeoloji ve Paleontoloji Enstitüsü ve Çin Bilimler Akademisi...

İstanbul Boğazı Donunca İstanbullular Avrupa’dan Asya’ya Yürüyerek Geçiyordu

17 Ocak 2021

17 Ocak 2021

Takvimler 1954 yılını gösteriyordu. İstanbul, uzun yıllardan sonra aşırı dondurucu bir kışı yaşıyordu. Yoğun kar yağışı, uçan kuşu bile havada...

Apollon Tapınağı’nın bulunduğu Kız Ada kazıları devam ediyor

13 Ekim 2022

13 Ekim 2022

Bursa’nın Nilüfer ilçesinde yer alan Gölyazı’daki 5 bin kişilik olduğu düşünülen antik tiyatro ve Apollon Tapınağı’nın yer aldığı Kız Ada...

6 Milyon TL Değerinde ki Akkoyunlu Türban Miğferi Satışa Çıkarılıyor

25 Ekim 2020

25 Ekim 2020

15. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilen gümüş işlemeli Akkoyunlu türban miğferi, tahmini 520.000-780.000 Usd (yaklaşık 6 milyon TL) satışa çıkarılıyor. Kudüs...

Yeni araştırmalar, bugün yaşayan birçok hayvan türünün atalarının Çin’de bir deltada yaşamış olabileceğini öne sürüyor.

20 Nisan 2022

20 Nisan 2022

Yeni araştırmalar, bugün yaşayan birçok hayvan türünün atalarının Çin’de bir deltada yaşamış olabileceğini öne sürüyor. Araştırmacılar, Çin’in dağlık Yunnan eyaletindeki...

Mısır Firavunu I. Amenhotep’in mumyası digital olarak açıldı

29 Aralık 2021

29 Aralık 2021

Mısır’da araştırmacılar, Firavun I.Amenhotep’in mumyalanmış vücudunu ilk kez kullandıkları digital teknoloji sayesinde daha önce bilinmeyen detayları ortaya çıkardı. Bilgisayarlı tomografi...

Blaundos Antik Kenti’nde Tanrıça Demeter’in sunak alanı bulundu

22 Aralık 2021

22 Aralık 2021

Uşak’ın Ulubey ilçesinde yer alan Blaundos Antik Kenti kazı çalışmalarında Bereket Tanrıçası Demeter’in sunak alanı ortaya çıkarıldı. Uşak Üniversitesi Arkeoloji...

Hitit, Frig, Roma, Bizans kültür izlerinin görüldüğü Şarhöyük’te kazılar devam ediyor

13 Eylül 2022

13 Eylül 2022

Hitit, Frig, Helenistik, Roma ve Bizans dahil 8 kültürel tabakanın izlerini taşıyan Şarhöyük’te kazılar devam ediyor. Eskişehir kent merkezine çok...

Japonya’da şimdiye kadar bulunan en büyük ahşap haniwa keşfedildi

10 Aralık 2022

10 Aralık 2022

Haniwa, Japonya Kofun kültürü döneminde mezar ölü hediyesi olarak yapılan çoğunlukla kilden yapılan figürünlerdir. Haniwa figürünleri, Kofun dönemi yöneticileri ve...

Arkeologlar, Utah Çölü’nde Buzul Çağı insan ayak izlerini keşfettiler – 12.000 yıldan daha eski olabilir.

27 Temmuz 2022

27 Temmuz 2022

Cornell Üniversitesi’nde Araştırma Bilimcisi olan Daron Duke ve Thomas Urban, Utah Çölü’nde 88 korunmuş Buzul Çağı insan ayak izi keşfetti....

Flaman Arkeolojik Buluntularının Fransız Hazinesinden Çalındığı Ortaya Çıktı

17 Aralık 2020

17 Aralık 2020

Belçika’nın flaman bölgesinde bulunan Limburg ilinde toprak satın alan bir Fransız vatandaşının tarlasından MÖ. 3.yy ait 14.000 adet Roma sikkesi...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]