25 June 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Dünyanın en eski runik alfabesi ile yazılmış sözcüğün yer aldığı taş keşfedildi

Yazı, Sümerliler tarafından bulundu ve geliştirildi. Zamanla dünyanın birçok noktasında yazı kullanılmaya başladı. Norveç’te bilinen en eski yazı rün bunlardan biridir.

Vikingler’in kullandığı ve yaklaşık Orta Çağ’ın sonlarına kadar kullanımı devam eden Runik yazı sistemi örnekleri Norveç’te 30 rün taşında görülür.

Bu taşlar, Roma Demir Çağı ve Göç Dönemi’ne (yaklaşık MS 550’ye kadar) tarihlendiriliyor.

Roma ile ticaret yapan İskandinav halkları, Roma alfabesini örnek alarak kendilerine yeni karakterli alfabe geliştirdiler. Germen halkları runik alfabe ile kayalara yazı yazdılar. Fakat, kayalara yazmayı ne zaman başlattılar sorusuna hala araştırmacılar net bir cevap bulamadılar.

2000 yıllık rün taşı İskandinavya’da yazılı ilk kelimeyi taşıyor

Dünyanın en eski tarihli rün taşı, Oslo Üniversitesi Kültür Tarihi Müzesi‘ndeki arkeologların Doğu Norveç’teki Tyrifjorden yakınlarındaki Hole’daki bir mezar alanını araştırdıkları 2021 sonbaharında keşfedildi.

Dünya'nın en eski runik alfabesi ile yazılmış sözcüğün yer aldığı taş keşfedildi
Fotoğraf: Alexis Pantos/KHM, UiO.

Radyokarbon tarihleme yöntemi, mezarın yaşının ve dolayısıyla taş üzerindeki yazıtların muhtemelen MS 1-250 yıllarına kadar uzandığını göstermektedir. Bu nedenle bu rün taşı, İskandinavya’da yazılı olarak kaydedilen kelimelerin en eski örneklerinden biridir ve yazıtlar, erken Demir Çağı boyunca runik yazının gelişimi ve kullanımı hakkında yeni bilgiler sağlıyor.

Tyrifjorden yakınında bulunan taş, kırmızımsı kahverengi Ringerike kumtaşındadır. Taş üzerinde 31×32 cm’lik rünler oyulmuş.

“Böyle bir runik bulgunun kucağımıza düşmesi eşsiz bir deneyim ve tüm runologların hayali. Benim için bu çok önemli bir buluntu, çünkü diğer korunmuş rün taşlarından farklı olan eşsiz bir bulgu, “diyor Oslo Üniversitesi Kültür Tarihi Müzesi’nde Yazılı Kültür ve İkonografi Profesörü olan runolog Kristel Zilmer.

Taş, sitenin adını almıştır ve şimdi Svingerudsteinen (Svingerud Taşı) olarak adlandırılmaktadır.

Taş, Idibera adında bir kadına ait olabilir.

Taşa yazılan isim, orada gömülü olan kişinin adı mıdır? Taşın ön yüzünde diğer yazıtlardan daha belirgin bir şekilde göze çarpan sekiz rün vardır. Karakterler, Roma harflerine dönüştürüldüler. Çıkan sonuç; idiberug.

Fotoğraf: Alexis Pantos/KHM, UiO.

“Metin muhtemelen Idibera adında bir kadına atıfta bulunuyor ve yazıt “Idibera İçin” anlamına gelebilir. Diğer olasılıklar, idiberug’un Idibergu / Idiberga gibi bir ismin veya belki de akraba adı Idiberung’un oluşturulması olmasıdır “diyor Profesör Zilmer.

Runik alfabeye futark denir, çünkü ilk altı rün “f u th a r k” dır. Alfabenin ilk üç rünü, ᚠ (f), ᚢ (u) ve ᚦ (th) taşı üzerinde tek bir yerde bulunabilir.

“Taşın birkaç çeşit yazıtı var. Bazı çizgiler bir ızgara deseni oluşturur ve küçük zikzak figürler ve diğer ilginç özellikler vardır. Tüm yazıtların dilsel bir anlamı yoktur. Birinin yazıyı taklit etmiş, araştırmış veya onunla oynamış olması mümkündür. Belki birisi rün oymayı öğreniyordu,” diyor Profesör Zilmer.

Hala yapılması gereken çok araştırma var, ancak Profesör Zilmer, runik yazının erken tarihi ve rün taşları yapma geleneği hakkında gelecekte çok daha değerli bilgiler edineceklerinden emin.

Kapak Fotoğrafı Oslo Üniversitesi Kültür Tarihi Müzesi/Alexis Pantos/KHM, UiO.

Banner
Benzer Yazılar

Ayasofya Camii’nin tarihi su haznesi ayakkabılık oldu

9 Mayıs 2022

9 Mayıs 2022

Geçtiğimiz günlerde Sanat Tarihi Derneği’nin sosyal medya hesabından duyurduğu ve büyük tepki toplayan Ayasofya Camii’nin İmparatorluk Kapısı tahribatından sonra şimdide...

Toniná Site Museum Kısaca Tanıyalım

8 Aralık 2020

8 Aralık 2020

Dünya üzerinde irili ufaklı birçok müze vardır. İçinde barındırdığı tarihi değerler ile başı çeken belli başlı kült müzeler her dönemin...

Safranbolu Tarihi Mezarlığı’nda Kaçak Kazı Yapılıyor İddiası

29 Eylül 2021

29 Eylül 2021

Safranbolu Tarihi Mezarlığı’nda kaçak kazı yapıldığına dair iddialar sonrasında Kastamonu Müzesi yetkilileri alanda incelemeler yapmaya başladı. Karabük’ün Safranbolu ilçesinde defin...

Son kazılar Karyalılar hakkında yeni bilgilere ulaşılmasını sağlıyor

14 Ocak 2023

14 Ocak 2023

Muğla’nın Milas ilçesinde devam eden kurtarma kazıları, 4 bin yıllık geçmişe sahip Karyalılar hakkında yeni bilgilere ulaşılmasını sağlıyor. Milas ilçesinde...

Almanya’da yol yapım işçileri asırlık tahta kaldırım keşfettiler

25 Aralık 2023

25 Aralık 2023

Kasım 2023’teki inşaat çalışmaları sırasında Fürth’teki yol yapım işçileri asırlık bir tahta kaldırım keşfettiler. Erken modern dönemin Franklarının bir zamanlar...

Dünyada bir örneği olmayan Truva Savaşı kahramanı “Aeneas”ın mozaği bulundu

11 Mayıs 2023

11 Mayıs 2023

Osmaniye’nin Kadirli ilçesinde bir inşaatın temel kazısı sırasında Truva Savaşı kahramanı aynı zamanda Roma halkının atası olarak bilinen “Aeneas”ın mozaiği...

Antik Yunan’da düzenlenen partiler “Kaos, anarşi, seks ve aşırı içki” içeriyordu

4 Aralık 2023

4 Aralık 2023

Bilim insanlarına göre Antik Yunan felsefeyi ve demokrasinin gelişmesini sağladı. Kurdukları şehir devletleri modern devlet ve toplum anlayışının temellerini oluşturdu....

Doç. Dr. Erkan Fidan “Luvilere ait bir kent olabilir”

27 Kasım 2021

27 Kasım 2021

Anadolu üzerinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmış eşsiz bir coğrafyadır. Prehistorya ve Protohistorya dönemlere ait Hatti, Hitit, Urartu, Frig, Lidya...

Uzaydan Bakıldığında Unesco’nun Dünya Mirası Alanları

4 Kasım 2020

4 Kasım 2020

UNESCO kelimesi, İngilizce “United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization” kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuş ve dilimize “Birleşmiş Milletler Eğitim,...

30 Yıl Önce Keşfedilen 3.500 Yıllık Hitit Keten Kumaşı İlk Kez Sergileniyor

10 Mart 2025

10 Mart 2025

Çorum’un Ortaköy ilçesindeki Şapinuva Ören Yeri’nde 1995 yılında yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan 3500 yıllık Hitit keten kumaşı, ilk kez...

Polonyalı Arkeologdan, Arkeolojide Devrim Yaratacak Yapay Zeka Projesi

5 Nisan 2021

5 Nisan 2021

Polonyalı bilim insanları arkeolojide yeni bir çağ açıyor. Tarih öncesi mezarlıkları, kaleleri ve yerleşim yerlerini tespit etmek için yapay zeka...

Dünyanın en büyük ikinci su altı arkeoloji gemisi denize inmeye hazır

24 Ağustos 2022

24 Ağustos 2022

Dünyanın en büyük ikinci su altı arkeoloji gemisinin inşası tamamlandı. Modern teknolojiler ile donatılmış su altı arkeoloji gemisi denize indirilmek...

Hattuşa’da heyecanlandıran keşif; 3 Bin 500 yıllık hiyeroglif işaretler bulundu

11 Eylül 2022

11 Eylül 2022

Anadolu’da ilk merkezi devleti kuran Hititler’in başkenti Hattuşa, her kazı sezonunda olduğu gibi bu yılda şaşırtan keşfe sahne oldu. Günümüz...

Nadir Bulunan Hitit Mührü Çorum Müzesinde Sergilenecek

20 Mart 2021

20 Mart 2021

Çorum Ortaköy’de bulunan Şapinuva bölgesi olarak tanımlanan yerde 3500 yıllık bir Hitit mührü bulundu. Şapinuva, Bilindiği üzere Hitit İmparatorluğunun en...

5500 Yıllık Mezarda Bulunan Çubukların En Eski Bira İçme Kamışları Olduğu Belirlendi

19 Ocak 2022

19 Ocak 2022

Rus arkeologlar, Kuzey Kafkasya’da erken tunç çağına ait bir mezarda ortaya çıkarılan çubukların bilinen en eski bira içminde kullanılan kamışlar...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]