2 December 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Pompeii Etrüksler Tarafından Kuruldu

Pompeii yaşadığı felaketin bir sonucu olarak günümüze kadar bozulmadan gelebilmiş antik şehirlerden biri. Bugün bile yeni keşifleriyle bizleri hala şaşırtan bir yer.

Peki Pompeii gerçekten bir Yunan kolonisi olarak mı kuruldu? Bilinenlerin ne kadarı doğru? Yanılgıların nedeni ünlü coğrafyacı Strabon mu? Bu soruları çoğaltmak mümkün. 

Yunanlı Strabon Pompeii’nin kökenlerini Roma öncesi Campania’nın bir Samnit nüfusu olan Osci’ye kadar takip etti. Ve yüzyıllar boyunca eskilerin ünlü coğrafyacısının haklı olduğu düşünüldü. Sonuçta Campania’da çoğunlukla Yunan kolonistler tarafından kurulan diğer kasabalardan farklı olarak, şu anda mevcut olan kanıtlar 6. yüzyılın ötesine geçmese bile, muhtemelen MÖ 9-8. yüzyıl civarında Oscanlar tarafından inşa edilmiştir gibi bir inanışa sahip olundu.

Pompeii’nin ve komşularının sonunu hazırlayan Venüv yanardağı aynı zamanda volkanik külün verimli bir arazi haline getirdiği Opics’in Sarno Vadisi’nde M.Ö 6 yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahiptir. İronik bir şekilde Vezüv hem Pompeii’yi küllerinden yaratmış hemde külleriyle yok etmiştir.

Şehir Etrüskler tarafından, bir Roma kolonisi haline gelmesinden yüzyıllar önce, Pompeii’yi kurmuş, surlarla şekillendirmiş, sokaklarını Tarquinia için yaptıkları gibi “gökyüzünü ve yıldızları takip ederek” düzenlemişlerdir.

Pompeii Yürüyüş yolu.
Pompeii Yürüyüş yolu.

Aynı zamanda Pompeii tam olarak bir Etrüks şehrinin bir kopyası gibide değildir. Her zaman kendine özgü bir yönü vardır. Ama bu gerçek onu bir Etrüks tarihi olduğunu anımsanmaması için yeterli değildir.

Arkeoloji parkının müdürü Massimo Osanna bir sempozyum konuşması sırasında:Bir Etrüsk vakfı hipotezine “ısrarla” yaklaşmanın her şeyden önce amaç olduğunu açıklamış: Kenti kuzeydoğuda birbirine bağlayan yol boyunca inşa edilen kutsal alanın kazısında bulunan 70’in üzerinde yazıtlı fincan bulduklarını söylemektedir.

Etrüsksler, şehir dışından başlayarak, şehirden başarılı bir ticari trafik merkezi olan Stabiae limanına giden yol üzerinde ilk kutsal alanları kurmuşlardı.

Arkeologlar, bu yol üzerindeki tapınağın 60’larda zaten tespit edildiğini ve 90’larda yeniden kazıldığını açıklıyor – ancak en ilginç buluntular ve bunların sistematik olarak incelenmesi, 2014’te başlatılan kazılar sırasında yapılmış, bir keşfe işaret ediyor. Bu, Pompeii’yi “Etrürya dışında en fazla Etrüsk yazıtını bulunan yer” yapıyor.

Bulunan fincanların çoğu, bir dilek veya adak yapan kişinin adının eşlik ettiği ritüel ifadelerle grafiti taşıyor. Bu isimlerin bazıları Campania’da daha önce hiç bulunmamış, ancak orta İtalya’nın Etrüsk merkezlerinden iyi bilinen Etrüsk isimleridir. Bu nesnelerde her zaman jenerik “Apa” (Etrüsk’te “baba”) ile gösterilen onurlu tanrı bile Etrüsk din kültürüne gönderme yapıyor gibi görünmektedir. 

Apollon tapınağı, Pompei.
Apollon tapınağı, Pompei.

Arkeologlar, tarihi ve daha yakın tarihli kazıların “bir kez daha alfabede ve Etrüsk dilinde” yazıtlı kapları geri getirdiği “halk meydanının yanındaki ana Pompeian kutsal alanı olan Apollon tapınağı için” kendini tekrar eden kanıtlara dikkat çekiyor. Öte yandan, Apollon tapınağında ve Üçgen Forum’da yapılan son kazıların kanıtladığı gibi, kent merkezinin mimarisi de farklıdır. Etrüsklerden olduğu kadar Yunanlılardan da bir şekilde uzak. Pompeii Arkeoloji Parkı Müdürü Osanna, “Daha yakından bakıldığında, Campania merkezlerinin zengin panoramasında genellikle bulunmayan bir stildir”, diyor.  Böylelikle Apollon tapınağının mimari stili Pompeii’deki gizemlerden biri olarak ünvanını koruyor.

Pompeii Etrüsk dili ve kültürünün kurduğu bir şehirdir. Belki de en büyük yıkımını MÖ 474’te Cumae Savaşı sırasında bir Yunan kolonileri koalisyonu tarafından yenilgiye uğratılması yüzünden oldu. Etrüksler bu savaşla yok oluş sürecine girdiler ve onların yerini bir dağ halkı olarak bilinen Oscanca konuşan Samnitler aldı.

Pompeii, aslında o savaştan sonra ortadan kayboldu, aynı zamanda sakinleri tarafından da terk edildi. Ve biraz da lanetlenmiş gibi, onlarca yıldır evlerinin ve kutsal alanlarının üzerine çöken karanlık, kurucularının anısını da alıp götürdü. Gerıye kalanlar ise kökenlerinden farklı etkilerle kirlenmiş ve zenginleşmiş bir topluluk.

Kaynaklar: Lessing, Erich ve Antonio Varone. Pompei . İtalya: Basımlar Pierre Terrail, Paris, 1996,1-65. 

Lessing,  Pompei, 1-65.

İlk resim Pompeii Wikipedia’dan alınmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Atina Generali Miltiades’in Zeus’a Sunduğu Miğferi

15 Temmuz 2021

15 Temmuz 2021

Olimpiyat oyunlarının ünlü olimpik araba yarışçısı Cimon Colelamos’un oğlu Miltiades’in (M.Ö. 550-489) Maraton Savaşları’nda kullandığı miğfer, arkeoloji tarihinde çok önemli...

Suffolk’ta Doğu Anglia Krallığı’nın Kraliyet Salonu Bulundu

5 Ekim 2022

5 Ekim 2022

Günümüz Suffolk ve Norfolk’u kapsayan Doğu Anglia Krallığı’nın 1.400 yıllık ahşap kraliyet salonu Rendlesham, Suffolk’ta keşfedildi. 2015 yılında hava fotoğrafçılığı...

Notre Dame Katedrali’de bulunan iki lahit sırlarını ortaya çıkarmaya başladı

12 Aralık 2022

12 Aralık 2022

Bu yılın başlarında Notre Dame Katedrali’nin nef ve transeptinin kesiştiği noktada yapılan bir kazıda bulunan iki lahitten birinin sahibi tespit...

Avusturya’da 4 bin yıllık iskeletlerde veba gözlemlendi

24 Haziran 2023

24 Haziran 2023

Aşağı Avusturya’da ortaya çıkarılan Tunç Çağı mezar alanındaki iki erkek iskeletinde veba gözlemlendi. 22 ile 27 ve 23-30 yaşları arasında...

Pompeii kurbanlarının DNA analizi şaşırtıcı sonuçlar verdi

28 Mayıs 2022

28 Mayıs 2022

M. S. 79 yılında Vezüv yanardağının şiddetli patlaması ile yerle bir olan Pompeii’nin küller arasında kalan iki kurbanın DNA analizi...

İran’ın efsanevi harap şehri “Susa”

12 Ağustos 2021

12 Ağustos 2021

Antik Susa, dünyanın en eski şehirlerinden biridir. Elam, Pers ve Part imparatorlukları eskiden, şimdi çağdaş Shush şehri tarafından sınırlanan şehre hükmetmişlerdi....

Evesham yakınlarında ortaya çıkarılan Arnavut kaldırımlı yol, İngiltere’deki türünün en iyi Roma örneği olabilir.

19 Ekim 2022

19 Ekim 2022

İngiltere’nin Worcestershire kentindeki Evesham yakınlarında Roma yapımına ait olduğuna inanılan Arnavut kaldırımlı yol keşfedildi. Yolun Romalı olduğu doğrulanırsa, İngiltere’de türünün...

Romalılara Ait 1500 Yıllık Dana Burger Tarifi

4 Ocak 2021

4 Ocak 2021

Günümüzde yaptığımız bir çok yemeğin kökeni geçmişe dayanmaktadır. Her evde mutlaka babaanne yada anneanneden kalma bir yemek tarifi vardır. Kuşkusuz...

“Görmediklerinizi Göreceksiniz” Projesinde Bu Ay Gladyatör Strigil’i Sergileniyor

22 Temmuz 2021

22 Temmuz 2021

 İzmir Arkeoloji Müzesi bu ay farklı bir sergiye ev sahipliği yapıyor.  Her ay yeni ve özel bir eserin ziyaretçilerle buluştuğu “Görmediklerinizi göreceksiniz”...

Arkeologlar el değmemiş bir Etrüsk mezarını açtı

1 Kasım 2023

1 Kasım 2023

Orta İtalya’daki Vulci Arkeoloji Parkı’nda, Nisan ayında keşfedilen ve el değmeden kalan 2.600 yıllık, çift odalı, sağlam bir Etrüsk mezarı...

Great Northern Museum da renkli yedi Roma sunağı

13 Kasım 2021

13 Kasım 2021

Antik dünyanın artık çok renkli olduğunu biliyoruz. Ancak bu renkler sadece cübbeler ve diğer giysilerle sınırlı kalmamış, heykeller ve binalar...

İspanya’nın güneyindeki Endülüs’ün kalbinde yeni bir megalitik anıt keşfedildi

6 Mayıs 2023

6 Mayıs 2023

İspanya’daki arkeologlar, uyuyan dev olarak da bilinen La Peña de los Enamorados’un oluşumunu araştırırken daha önce göz ardı edilen bir...

İtalya’da 7000 yıllık nadir kil heykelcik bulundu

28 Temmuz 2023

28 Temmuz 2023

Roma Sapienza Üniversitesi’nden arkeologlar, Lazio’nun Sabina bölgesindeki Poggio Nativo yakınlarındaki Battifratta mağarasında kadın özelliklerine sahip bir heykelcik keşfettiler. Bu, yaklaşık...

Roma’yı sarsan Teutoburg savaş alanında yok edilen 19. Lejyonu’nun metal imzası keşfedildi

6 Aralık 2022

6 Aralık 2022

Araştırmacılar, yeni bir kimyasal analiz yöntemi kullanarak, Almanya’nın Kalkriese kentindeki Teutoburg Ormanı Savaşı alanında elde edilen eserlerde Roma 19. Lejyonu’nun...

Buckingham yakınlarındaki bir alanın kazısı sırasında Mezolitik taş topuz başı bulundu

5 Nisan 2023

5 Nisan 2023

Arkeologlar, Buckingham yakınlarındaki bir alanın kazısı sırasında bir Mezolitik taş topuz başı keşfettiler. Keşif, HS2 projesi için yapılan çalışmaların bir...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]