29 March 2024 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Pompeii Etrüksler Tarafından Kuruldu

Pompeii yaşadığı felaketin bir sonucu olarak günümüze kadar bozulmadan gelebilmiş antik şehirlerden biri. Bugün bile yeni keşifleriyle bizleri hala şaşırtan bir yer.

Peki Pompeii gerçekten bir Yunan kolonisi olarak mı kuruldu? Bilinenlerin ne kadarı doğru? Yanılgıların nedeni ünlü coğrafyacı Strabon mu? Bu soruları çoğaltmak mümkün. 

Yunanlı Strabon Pompeii’nin kökenlerini Roma öncesi Campania’nın bir Samnit nüfusu olan Osci’ye kadar takip etti. Ve yüzyıllar boyunca eskilerin ünlü coğrafyacısının haklı olduğu düşünüldü. Sonuçta Campania’da çoğunlukla Yunan kolonistler tarafından kurulan diğer kasabalardan farklı olarak, şu anda mevcut olan kanıtlar 6. yüzyılın ötesine geçmese bile, muhtemelen MÖ 9-8. yüzyıl civarında Oscanlar tarafından inşa edilmiştir gibi bir inanışa sahip olundu.

Pompeii’nin ve komşularının sonunu hazırlayan Venüv yanardağı aynı zamanda volkanik külün verimli bir arazi haline getirdiği Opics’in Sarno Vadisi’nde M.Ö 6 yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahiptir. İronik bir şekilde Vezüv hem Pompeii’yi küllerinden yaratmış hemde külleriyle yok etmiştir.

Şehir Etrüskler tarafından, bir Roma kolonisi haline gelmesinden yüzyıllar önce, Pompeii’yi kurmuş, surlarla şekillendirmiş, sokaklarını Tarquinia için yaptıkları gibi “gökyüzünü ve yıldızları takip ederek” düzenlemişlerdir.

Pompeii Yürüyüş yolu.
Pompeii Yürüyüş yolu.

Aynı zamanda Pompeii tam olarak bir Etrüks şehrinin bir kopyası gibide değildir. Her zaman kendine özgü bir yönü vardır. Ama bu gerçek onu bir Etrüks tarihi olduğunu anımsanmaması için yeterli değildir.

Arkeoloji parkının müdürü Massimo Osanna bir sempozyum konuşması sırasında:Bir Etrüsk vakfı hipotezine “ısrarla” yaklaşmanın her şeyden önce amaç olduğunu açıklamış: Kenti kuzeydoğuda birbirine bağlayan yol boyunca inşa edilen kutsal alanın kazısında bulunan 70’in üzerinde yazıtlı fincan bulduklarını söylemektedir.

Etrüsksler, şehir dışından başlayarak, şehirden başarılı bir ticari trafik merkezi olan Stabiae limanına giden yol üzerinde ilk kutsal alanları kurmuşlardı.

Arkeologlar, bu yol üzerindeki tapınağın 60’larda zaten tespit edildiğini ve 90’larda yeniden kazıldığını açıklıyor – ancak en ilginç buluntular ve bunların sistematik olarak incelenmesi, 2014’te başlatılan kazılar sırasında yapılmış, bir keşfe işaret ediyor. Bu, Pompeii’yi “Etrürya dışında en fazla Etrüsk yazıtını bulunan yer” yapıyor.

Bulunan fincanların çoğu, bir dilek veya adak yapan kişinin adının eşlik ettiği ritüel ifadelerle grafiti taşıyor. Bu isimlerin bazıları Campania’da daha önce hiç bulunmamış, ancak orta İtalya’nın Etrüsk merkezlerinden iyi bilinen Etrüsk isimleridir. Bu nesnelerde her zaman jenerik “Apa” (Etrüsk’te “baba”) ile gösterilen onurlu tanrı bile Etrüsk din kültürüne gönderme yapıyor gibi görünmektedir. 

Apollon tapınağı, Pompei.
Apollon tapınağı, Pompei.

Arkeologlar, tarihi ve daha yakın tarihli kazıların “bir kez daha alfabede ve Etrüsk dilinde” yazıtlı kapları geri getirdiği “halk meydanının yanındaki ana Pompeian kutsal alanı olan Apollon tapınağı için” kendini tekrar eden kanıtlara dikkat çekiyor. Öte yandan, Apollon tapınağında ve Üçgen Forum’da yapılan son kazıların kanıtladığı gibi, kent merkezinin mimarisi de farklıdır. Etrüsklerden olduğu kadar Yunanlılardan da bir şekilde uzak. Pompeii Arkeoloji Parkı Müdürü Osanna, “Daha yakından bakıldığında, Campania merkezlerinin zengin panoramasında genellikle bulunmayan bir stildir”, diyor.  Böylelikle Apollon tapınağının mimari stili Pompeii’deki gizemlerden biri olarak ünvanını koruyor.

Pompeii Etrüsk dili ve kültürünün kurduğu bir şehirdir. Belki de en büyük yıkımını MÖ 474’te Cumae Savaşı sırasında bir Yunan kolonileri koalisyonu tarafından yenilgiye uğratılması yüzünden oldu. Etrüksler bu savaşla yok oluş sürecine girdiler ve onların yerini bir dağ halkı olarak bilinen Oscanca konuşan Samnitler aldı.

Pompeii, aslında o savaştan sonra ortadan kayboldu, aynı zamanda sakinleri tarafından da terk edildi. Ve biraz da lanetlenmiş gibi, onlarca yıldır evlerinin ve kutsal alanlarının üzerine çöken karanlık, kurucularının anısını da alıp götürdü. Gerıye kalanlar ise kökenlerinden farklı etkilerle kirlenmiş ve zenginleşmiş bir topluluk.

Kaynaklar: Lessing, Erich ve Antonio Varone. Pompei . İtalya: Basımlar Pierre Terrail, Paris, 1996,1-65. 

Lessing,  Pompei, 1-65.

İlk resim Pompeii Wikipedia’dan alınmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Romalılara Ait 1500 Yıllık Dana Burger Tarifi

4 Ocak 2021

4 Ocak 2021

Günümüzde yaptığımız bir çok yemeğin kökeni geçmişe dayanmaktadır. Her evde mutlaka babaanne yada anneanneden kalma bir yemek tarifi vardır. Kuşkusuz...

Antik Lidya kenti Patara’da 2400 yıllık Mutfak Ve Kadın Odası Bulundu!

8 Ekim 2020

8 Ekim 2020

Patara antik kentinde yapılan arkeolojik kazılarda bir mutfak ve bir “kadın odası” ortaya çıkarıldı. Kazılarda bulunmuş olan eserler arkeoloji dünyasını...

Almanya’da yol yapım işçileri asırlık tahta kaldırım keşfettiler

25 Aralık 2023

25 Aralık 2023

Kasım 2023’teki inşaat çalışmaları sırasında Fürth’teki yol yapım işçileri asırlık bir tahta kaldırım keşfettiler. Erken modern dönemin Franklarının bir zamanlar...

Arnavutluk’un Dıraç kentinde 1900 yıllık nadir bir mozaik keşfedildi

6 Kasım 2023

6 Kasım 2023

Arnavutluk’un batısındaki Adriyatik Denizi’ndeki liman kenti Dıraç’ta 1900 yıl öncesine ait eşsiz bir mozaik bulundu. Balkanlar’ın en eski ve en...

Antik Dünya’nın En Büyük Dairesel Mezarı Açılıyor

24 Aralık 2020

24 Aralık 2020

Julius Caesar’dan İmparatorluk görevini devir alan Augustus’un 2014’te açılması beklenen devasa anıt mezarın yıllardır devam eden resterasyon çalışmaları nihayet sona...

Selanik Metrosu inşası sırasında 2400 yıllık kente ait kalıntılara ulaşıldı

15 Ocak 2023

15 Ocak 2023

Ege Denizi’nin Termaik Körfezi’nde bir Yunan liman kenti ve aynı zamanda Yunanistan’ın 2. büyük şehri olan Selanik’te yerel metro tesislerinin...

İtalya’da daha önce bilinmeyen bir Etrüsk tapınağı keşfedildi

12 Kasım 2022

12 Kasım 2022

Freiburg Üniversitesi ve Mainz Üniversitesi’nden arkeologlar, İtalya’nın Lazio bölgesindeki Vulci antik kentinde daha önce bilinmeyen bir Etrüsk tapınağı keşfetti. 45...

Antik Roma’nın Kutsal Bakireleri

24 Şubat 2021

24 Şubat 2021

Roma kadınlar için çok şey vaad eden bir yer değildi. Ailenizin statüsü yani soylu yada halktan biri olmanız yaşamınızı esas...

2400 yıllık nadir görülen ahşap aks parçası keşfedildi

27 Ocak 2023

27 Ocak 2023

İngiltere Sulfolk nükleer santral bölgesinin ağaçlandırma çalışması öncesi gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda 2400 yıllık nadir görülen ahşap aks parçası keşfedildi. Muhtemelen...

Araştırmacılar, ilk kez, 2.000 yıldan daha eski bir Roma parfümünün bileşimini tanımladılar

26 Mayıs 2023

26 Mayıs 2023

Cordoba Üniversitesi’ndeki bir araştırma ekibi, ilk kez, 2.000 yıldan daha eski bir Roma parfümünün bileşimini tanımladı. Her şey 2019 yılında...

Anadolu’da bulunmuş en eski lületaşı eser; Çavlum Mühürü

18 Temmuz 2021

18 Temmuz 2021

Eskişehir Alpu Ovası’nda yer alan Çavlum Köyü kurtarma kazılarında ortaya çıkarılan damga mühür, Anadolu’da bulunmuş en eski lületaşı eseri özelliği...

Arkeologlar el değmemiş bir Etrüsk mezarını açtı

1 Kasım 2023

1 Kasım 2023

Orta İtalya’daki Vulci Arkeoloji Parkı’nda, Nisan ayında keşfedilen ve el değmeden kalan 2.600 yıllık, çift odalı, sağlam bir Etrüsk mezarı...

Kanada’da en eski İngiliz madeni parası ortaya çıkarıldı

14 Kasım 2021

14 Kasım 2021

Doğu Newfoundland’daki arkeologlar, 520 yıldan daha uzun bir süre önce 1493 ile 1499 arasında basılmış nadir bulunan iki kuruşluk bir...

Malta konut projesi çalışmaları sırasında keşfedilen nadir Arapça yazıt

4 Mayıs 2023

4 Mayıs 2023

Malta’nın güneydoğu bölgesi’ndeki Fgura kasabasında bir sosyal konut projesinin bulunduğu yerde, muhtemelen Orta Çağa kadar uzanan nadir bir Arapça yazıt...

Zeugma Mozaik Müzesi Geçen Yıl 1 Milyon Ziyaretçiyi Ağırladı

29 Ocak 2021

29 Ocak 2021

Zeugma Müzesi adını Belkıs/Zeugma Antik Kenti’nden almıştır. Tarihi kent Gaziantep ili Nizip İlçesi, Belkıs Köyü sınırları içerisinde bulunmakla birlikte Fırat...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]