2 July 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

York’ta bir İskandinav Roma gladyatörü: Araştırma Viking Çağı’ndan önce bilinmeyen göçleri ortaya çıkarıyor

İskandinav genleri, York’ta gömülü bir adamdan elde edilen kanıtlar da dahil olmak üzere, daha önce düşünülenden birkaç yüzyıl önce Britanya Adaları’nda mevcuttu. Antik DNA’yı kullanan araştırmacılar, genetik kanıtları Germen, Roma ve Viking hareketlerinin tarihsel anlatımlarıyla ilişkilendirerek erken Orta Çağ Avrupa’sını şekillendiren karmaşık göç modellerini ortaya çıkardılar.

Araştırmacılar Nature’da yayınlanan bir çalışmada Twigstats adlı yeni bir veri analizi tekniğini açıklıyor. Bu teknik, genetik olarak benzer gruplar arasındaki farklılıkları daha kesin bir şekilde ölçmeyi mümkün kılıyor ve küresel göçün şimdiye kadar keşfedilmemiş yönlerini ortaya çıkarıyor.

Bu yenilikçi yaklaşım, Avrupa göçleri hakkında daha önce bilinmeyen ayrıntıları ortaya çıkararak, kıtanın tarihini şekillendiren hareketlere dair daha net bir bakış açısı sunuyor.

Yeni yöntemi, esas olarak MS 1. bin yılda (1 ila 1000. yıl) yaşamış Demir Çağı, Roma İmparatorluğu’nun çöküşü, erken Orta Çağ ‘ Göç Dönemi ‘ ve Viking Çağı’nı kapsayan 1500’den fazla Avrupa genomuna (bir kişinin tüm DNA seti) uyguladılar.

Araştırmacılar, popülasyonlar arasındaki tüm genetik farklılıkları hesaba katmak yerine, son 30.000 yıl içinde meydana gelen genom mutasyonlarına odaklanan yeni bir yaklaşım kullandılar. Bu, genetik olarak benzer gruplar arasındaki ilişkilerin daha kapsamlı bir şekilde incelenmesine olanak sağladı. Bu nispeten yakın tarihli mutasyonlara odaklanarak genetik olarak benzer popülasyonları daha kesin bir şekilde karşılaştırabildiler.

İmparatorlukları ilk milenyumun başında gelişen Romalılar, imparatorluğun sınırları dışında Cermen gruplarıyla yaşanan çatışmalardan bahsetmişlerdir. İskandinavya ve kuzey Almanya’dan gelen gruplar, genetik kanıtlarla doğrulandığı üzere erken Demir Çağı’nda güneye göç etmişlerdir. Bu göçler İskandinav atalarını güney Almanya, İtalya, Polonya, Slovakya ve güney Britanya’ya getirmiştir.

Viking Çağı runik taşlarında bulunan yılan benzeri oymalardan esinlenilerek oluşturulan görüntüde DNA bazları A, T, G ve C için runik harfler yer alıyor. Kaynak: Oliver Uberti.

İlginçtir ki, Güney Avrupa’dan bir kişinin tamamen İskandinav olduğu keşfedildi. Bu, Cermen dillerinin ve genetik karışımın yayılmasının Roma Avrupası nüfusları üzerinde önemli bir etkisi olduğu fikrine güvenilirlik kazandırıyor.

En dikkat çekici bulgulardan biri, MS 2. ve 4. yüzyıllar arasında Roma York’una gömülmüş %25 İskandinav kökenli bir adamın keşfidir. Araştırmacılara göre, bir gladyatör veya köleleştirilmiş bir asker olabilir ve bu da İskandinavların Viking istilalarından yüzyıllar önce Britanya’da yaşadığını göstermektedir. Bu, İskandinav etkisinin Anglo-Sakson veya Viking dönemlerine kadar başlamadığı yönündeki yaygın inanışa şüphe düşürmektedir.

İkinci göç dalgası MS 300 ile 800 arasında gerçekleşti, ancak bu sefer Orta Avrupa’dan İskandinavya’ya doğruydu. Güney İskandinavya’daki Viking dönemi kalıntılarından elde edilen DNA’da bulunan yerel ve Orta Avrupa atalarının birleşimi, Viking Çağı’ndan kısa bir süre önce büyük bir genetik akını olduğunu gösteriyor.

Bu, arkeolojik kanıtlarla doğrulanmıştır; İsveç’teki keşifler, Orta Avrupa’dan gelen göçmenlerin yerel olarak yerleşip büyüdüklerini göstermektedir. Bu göç, izole bir olaydan ziyade İskandinav atalarında uzun vadeli bir değişimi temsil etmektedir. Bilim insanları, bölgedeki devam eden çatışmaların bu hareketleri tetiklemiş olabileceğini varsaymaktadır.

Makalede Avrupa genelinde üç göç dalgası tanımlandı. Görsel: Francis Crick Enstitüsü

Avrupa, Viking Çağı’nda (yaklaşık MS 800-1050) çok sayıda akın ve yerleşime sahne oldu. Tarihi kayıtları destekleyen genetik kanıtlara göre, Britanya, Ukrayna ve Rusya’daki Viking dönemi insanlarının İskandinav kökenli olduğu ortaya çıktı. Akınlara veya askeri seferlere katılımları nedeniyle, Britanya toplu mezarlarında bulunan bazı Viking kalıntılarının İskandinavya ile doğrudan genetik bağları vardı.

Çalışmanın baş yazarı Leo Speidel, Twigstats’ın zaman içindeki ince genetik değişimleri analiz etmek için benzeri görülmemiş bir yetenek sağladığını vurguluyor. “Twigstats, daha önce göremediğimiz şeyleri görmemizi sağlıyor, bu durumda Demir Çağı’nda Avrupa’nın kuzeyinden başlayıp Viking Çağı’ndan önce İskandinavya’ya geri dönen tüm Avrupa’daki göçler. Yeni yöntemimiz dünyadaki diğer popülasyonlara uygulanabilir ve umarım bulmacanın eksik parçalarını ortaya çıkarır.”

Ortak yazarlardan ve Orta Çağ tarihçisi Peter Heather, tarihsel metinlerin Avrupa’da göç kaynaklı dönüşümlere sıklıkla işaret ettiğini belirtiyor.

“Tarihsel kaynaklar, göçün MS birinci binyılın ikinci yarısında Batı Avrasya’nın insan manzarasının büyük çaplı yeniden yapılandırılmasında bir rol oynadığını ve ilk olarak politik ve kültürel olarak tanınabilir bir Avrupa’nın ana hatlarını oluşturduğunu gösteriyor, ancak hareketlerin doğası, ölçeği ve hatta yörüngeleri her zaman hararetle tartışıldı. Twigstats, bu önemli soruları nihayet çözmenin heyecan verici olasılığını açıyor.”

Francis Crick Institute

Speidel, L., Silva, M., Booth, T. ve diğerleri. Erken Orta Çağ Avrupa’sının yüksek çözünürlüklü genomik tarihi. Nature 637, 118–126 (2025). doi.org/10.1038/s41586-024-08275-2

Kapak Görseli: MS 2. yüzyıldan kalma gladyatörleri gösteren Zliten mozaiğinin bir parçası. Fotoğraf: Wikipedia

Banner
Benzer Yazılar

Güney Arabistan’da Taş Bıçak Üretiminin En Eski Kanıtı: 80.000 Yıllık Taş Bıçaklar Keşfedildi

21 Şubat 2025

21 Şubat 2025

Friedrich Schiller Üniversitesi Jena’dan Knut Bretzke liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, Şarika Emirliği’ndeki Jebel Faya kaya sığınağında 80.000 yıllık taş...

Prusias ad Hypium Antik Kenti’nde Apollon heykeli bulundu

19 Ağustos 2022

19 Ağustos 2022

Düzce’de bulunan Prusias ad Hypium Antik Kenti’nde devam eden kazılarda Apollon heykeli bulundu. Konularp Antik Tiyatro’nun önünde kazı çalışmalarına devam...

2 bin 300 yıllık Ana Tanrıça Kybele İzmir Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor

4 Mart 2022

4 Mart 2022

Anadolu’da uzun zaman bolluk ve bereketin dağıtıcısı olarak kabul edilen Ana Tanrıça Kybele’nin Ege Bölgesi kazılarında bulunan 2 bin 300...

Alexandria Troas kazılarında 2 bin 200 yıllık çarşı kapısı bulundu

18 Ekim 2021

18 Ekim 2021

Alexandria Troas kazılarında geçtiğimiz günlerde altar yapısı ortaya çıkarılmıştı. Şimdi de kentin çok önemli bir yapısına çarşı ile caddeyi bağlayan...

Arkeologlar, 100 yıl önce elde edilen ipuçlarından yola çıkarak 5.000 yıllık mezar keşfettiler

21 Ekim 2023

21 Ekim 2023

Kuzey Britanya’daki Orkney kazılarında arkeologlar 100 yıl önce elde edilen ipuçlarından yola çıkarak 5000 yıllık olağanüstü bir mezar alanı ortaya...

5500 Yıllık Mezarda Bulunan Çubukların En Eski Bira İçme Kamışları Olduğu Belirlendi

19 Ocak 2022

19 Ocak 2022

Rus arkeologlar, Kuzey Kafkasya’da erken tunç çağına ait bir mezarda ortaya çıkarılan çubukların bilinen en eski bira içminde kullanılan kamışlar...

Etiyopya’da bulunan Homo sapiens’in yaşı yeniden hesaplandı

13 Ocak 2022

13 Ocak 2022

Etiyopya’da bulunan Homo sapiens fosillerin yaşı bölgede bulunan volkanik küllerin incelenmesi ile bilinenden daha geriye tarihlendi. Etiyopya’da ele geçen fosiller...

Sular Çekilince Şok Edici Görüntüler Ortaya Çıktı

7 Şubat 2021

7 Şubat 2021

Barajların suları çekilince, sular altında kalan yerleşim yerlerinin kalıntıları bir bir gün yüzüne çıkıyor. Kurak geçen yıllarda barajların suları azalınca...

İranlı Arkeologlar, Nahavand Kentindeki Laodikea Tapınağı’nı Aramaya Devam Edecek

12 Ocak 2021

12 Ocak 2021

İranlı arkeologlar, İran’ın batısındaki Hamedan eyaletindeki modern Nahavand kasabasının altına gömüldüğüne inanılan esrarengiz Laodikea Tapınağı kalıntılarını gün yüzüne çıkarmak için son bir girişimde bulunacaklar. ...

DNA analizleri ile yüzün yeniden yapılandırılması mümkün

22 Haziran 2022

22 Haziran 2022

Viyana Üniversitesi ve Ulsan Ulusal Bilim ve Teknoloji Enstitüsü tarafından Kore Ulusal Müzesi ile işbirliği içinde yönetilen uluslararası bir ekip,...

Gwalior’un Tarihi Kale Şehirleri UNESCO Listesinde

7 Aralık 2020

7 Aralık 2020

Hindistanın Madhya Pradesh eyaletine bağlı olan Gwalior tarihiyle tanınan bir şehirdir. Bu tarihi güzellikleri UNESCO’nun listesine girmesi ile taçlandırılacak. Eyalet...

Deniz Kavimleri Kimdir?

6 Kasım 2020

6 Kasım 2020

Karanlık çağın başlangıcı olarak görülen Deniz kavimleri aslında kimdir ve nereden gelmişlerdir? Tarihi belgelerde adları geçer ama çoğunlukla onların kim...

Antik dünyanın en geniş imparatorluğu “Ahameniş Pers İmparatorluğu”

17 Aralık 2023

17 Aralık 2023

Ahameniş Pers İmparatorluğu’nun kökeni, İran ve Doğu Anadolu’nun (Türkiye) çoğuna hakim olan Med Kralı Astyages’in Pers kralı II. Cyrus tarafından...

Viking Harald Bluetooth zamanından kalma büyük bir salon keşfedildi

30 Aralık 2022

30 Aralık 2022

Danimarka ve Norveç Kralı Viking Harald Bluetooth döneminden kalma büyük bir salon, Danimarka’nın Kuzey Jutland kentindeki Jammerbugt Belediyesi’nde bir köy...

Dünyanın En Eski Mumyaları Şili’de Bulundu

22 Şubat 2024

22 Şubat 2024

20. yüzyılın başında, dünyanın en kurak yeri olan Şili’nin Atacama Çölü’nde Mısır mumyalarından tam 2000 yıl öncesine ait Dünyanın en...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]