25 June 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

York’ta bir İskandinav Roma gladyatörü: Araştırma Viking Çağı’ndan önce bilinmeyen göçleri ortaya çıkarıyor

İskandinav genleri, York’ta gömülü bir adamdan elde edilen kanıtlar da dahil olmak üzere, daha önce düşünülenden birkaç yüzyıl önce Britanya Adaları’nda mevcuttu. Antik DNA’yı kullanan araştırmacılar, genetik kanıtları Germen, Roma ve Viking hareketlerinin tarihsel anlatımlarıyla ilişkilendirerek erken Orta Çağ Avrupa’sını şekillendiren karmaşık göç modellerini ortaya çıkardılar.

Araştırmacılar Nature’da yayınlanan bir çalışmada Twigstats adlı yeni bir veri analizi tekniğini açıklıyor. Bu teknik, genetik olarak benzer gruplar arasındaki farklılıkları daha kesin bir şekilde ölçmeyi mümkün kılıyor ve küresel göçün şimdiye kadar keşfedilmemiş yönlerini ortaya çıkarıyor.

Bu yenilikçi yaklaşım, Avrupa göçleri hakkında daha önce bilinmeyen ayrıntıları ortaya çıkararak, kıtanın tarihini şekillendiren hareketlere dair daha net bir bakış açısı sunuyor.

Yeni yöntemi, esas olarak MS 1. bin yılda (1 ila 1000. yıl) yaşamış Demir Çağı, Roma İmparatorluğu’nun çöküşü, erken Orta Çağ ‘ Göç Dönemi ‘ ve Viking Çağı’nı kapsayan 1500’den fazla Avrupa genomuna (bir kişinin tüm DNA seti) uyguladılar.

Araştırmacılar, popülasyonlar arasındaki tüm genetik farklılıkları hesaba katmak yerine, son 30.000 yıl içinde meydana gelen genom mutasyonlarına odaklanan yeni bir yaklaşım kullandılar. Bu, genetik olarak benzer gruplar arasındaki ilişkilerin daha kapsamlı bir şekilde incelenmesine olanak sağladı. Bu nispeten yakın tarihli mutasyonlara odaklanarak genetik olarak benzer popülasyonları daha kesin bir şekilde karşılaştırabildiler.

İmparatorlukları ilk milenyumun başında gelişen Romalılar, imparatorluğun sınırları dışında Cermen gruplarıyla yaşanan çatışmalardan bahsetmişlerdir. İskandinavya ve kuzey Almanya’dan gelen gruplar, genetik kanıtlarla doğrulandığı üzere erken Demir Çağı’nda güneye göç etmişlerdir. Bu göçler İskandinav atalarını güney Almanya, İtalya, Polonya, Slovakya ve güney Britanya’ya getirmiştir.

Viking Çağı runik taşlarında bulunan yılan benzeri oymalardan esinlenilerek oluşturulan görüntüde DNA bazları A, T, G ve C için runik harfler yer alıyor. Kaynak: Oliver Uberti.

İlginçtir ki, Güney Avrupa’dan bir kişinin tamamen İskandinav olduğu keşfedildi. Bu, Cermen dillerinin ve genetik karışımın yayılmasının Roma Avrupası nüfusları üzerinde önemli bir etkisi olduğu fikrine güvenilirlik kazandırıyor.

En dikkat çekici bulgulardan biri, MS 2. ve 4. yüzyıllar arasında Roma York’una gömülmüş %25 İskandinav kökenli bir adamın keşfidir. Araştırmacılara göre, bir gladyatör veya köleleştirilmiş bir asker olabilir ve bu da İskandinavların Viking istilalarından yüzyıllar önce Britanya’da yaşadığını göstermektedir. Bu, İskandinav etkisinin Anglo-Sakson veya Viking dönemlerine kadar başlamadığı yönündeki yaygın inanışa şüphe düşürmektedir.

İkinci göç dalgası MS 300 ile 800 arasında gerçekleşti, ancak bu sefer Orta Avrupa’dan İskandinavya’ya doğruydu. Güney İskandinavya’daki Viking dönemi kalıntılarından elde edilen DNA’da bulunan yerel ve Orta Avrupa atalarının birleşimi, Viking Çağı’ndan kısa bir süre önce büyük bir genetik akını olduğunu gösteriyor.

Bu, arkeolojik kanıtlarla doğrulanmıştır; İsveç’teki keşifler, Orta Avrupa’dan gelen göçmenlerin yerel olarak yerleşip büyüdüklerini göstermektedir. Bu göç, izole bir olaydan ziyade İskandinav atalarında uzun vadeli bir değişimi temsil etmektedir. Bilim insanları, bölgedeki devam eden çatışmaların bu hareketleri tetiklemiş olabileceğini varsaymaktadır.

Makalede Avrupa genelinde üç göç dalgası tanımlandı. Görsel: Francis Crick Enstitüsü

Avrupa, Viking Çağı’nda (yaklaşık MS 800-1050) çok sayıda akın ve yerleşime sahne oldu. Tarihi kayıtları destekleyen genetik kanıtlara göre, Britanya, Ukrayna ve Rusya’daki Viking dönemi insanlarının İskandinav kökenli olduğu ortaya çıktı. Akınlara veya askeri seferlere katılımları nedeniyle, Britanya toplu mezarlarında bulunan bazı Viking kalıntılarının İskandinavya ile doğrudan genetik bağları vardı.

Çalışmanın baş yazarı Leo Speidel, Twigstats’ın zaman içindeki ince genetik değişimleri analiz etmek için benzeri görülmemiş bir yetenek sağladığını vurguluyor. “Twigstats, daha önce göremediğimiz şeyleri görmemizi sağlıyor, bu durumda Demir Çağı’nda Avrupa’nın kuzeyinden başlayıp Viking Çağı’ndan önce İskandinavya’ya geri dönen tüm Avrupa’daki göçler. Yeni yöntemimiz dünyadaki diğer popülasyonlara uygulanabilir ve umarım bulmacanın eksik parçalarını ortaya çıkarır.”

Ortak yazarlardan ve Orta Çağ tarihçisi Peter Heather, tarihsel metinlerin Avrupa’da göç kaynaklı dönüşümlere sıklıkla işaret ettiğini belirtiyor.

“Tarihsel kaynaklar, göçün MS birinci binyılın ikinci yarısında Batı Avrasya’nın insan manzarasının büyük çaplı yeniden yapılandırılmasında bir rol oynadığını ve ilk olarak politik ve kültürel olarak tanınabilir bir Avrupa’nın ana hatlarını oluşturduğunu gösteriyor, ancak hareketlerin doğası, ölçeği ve hatta yörüngeleri her zaman hararetle tartışıldı. Twigstats, bu önemli soruları nihayet çözmenin heyecan verici olasılığını açıyor.”

Francis Crick Institute

Speidel, L., Silva, M., Booth, T. ve diğerleri. Erken Orta Çağ Avrupa’sının yüksek çözünürlüklü genomik tarihi. Nature 637, 118–126 (2025). doi.org/10.1038/s41586-024-08275-2

Kapak Görseli: MS 2. yüzyıldan kalma gladyatörleri gösteren Zliten mozaiğinin bir parçası. Fotoğraf: Wikipedia

Banner
Benzer Yazılar

Antik Çağın En İyi 5 Komutanı

31 Ocak 2021

31 Ocak 2021

Dünya’nın her yerinde ordu muhafazakar bir kurumdur ve bu nedenle eski dünyanın askeri liderleri, kariyerlerinin sona ermesinden binlerce yıl sonra bile...

Katalonya’da bir mağarada 7 bin yıllık gravürler bulundu

23 Mart 2023

23 Mart 2023

MÖ 5000 yıllarında avcı toplayıcı bir grup barındıkları mağaranın duvarına parmaklarını kullanarak gravürler yaptılar. 7 bin yıllık bu gravürler bazı...

Arkeologlar, Kıpti, Yunanca ve Arapça olarak yazılmış metinler içeren ostraca (kil kap parçası) koleksiyonu buldu

20 Aralık 2021

20 Aralık 2021

Mısır ve Alman arkeologlardan oluşan bir ekip Sohag Tel Atribis’teki Al-Sheikh Hamad arkeolojik sahasında demotik, hiyeratik, Kıpti, Yunanca ve Arapça...

Parçacık fiziği ve arkeoloji işbirliği, Napoli’deki gizli Helenistik yeraltı odasını ortaya çıkardı

13 Mayıs 2023

13 Mayıs 2023

Yunanlılar tarafından MÖ dördüncü yüzyılın sonu ile üçüncü yüzyılın başı arasında inşa edilen Neapolis’in antik nekropolü’nün kalıntıları, günümüz Napoli’sinin yaklaşık...

Arkeologlar Tikal’de Teotihuacan Mimarisine Benzeyen Yeni Bir Piramit Keşfetti

17 Nisan 2021

17 Nisan 2021

Araştırmacılar, Guatemala’daki Tikal’de yeni bir piramit kompleksi keşfettiler. Guatemala’nın Petén bölgesindeki El Mirador’un yaklaşık 65 km güneyinde, Maya uygarlığının önemli bir bölgesi olan...

Hristiyanlık Öncesi İskandinav Dinine Yeni Yorum

26 Şubat 2021

26 Şubat 2021

Hristiyanlıktan önceki İskandinav dini hakkında yapılan araştırmalar İskandinav dininde düşünülenden çok fazla çeşitlilik olduğunu gösterdi. Stockholm Üniversitesinin yaptığı 10 yıllık...

Antalya’da Roma dönemi taşları yurtdışına çıkarmak isteyen turiste istenilen ceza belli oldu

5 Ekim 2023

5 Ekim 2023

Geçtiğimiz günlerde Antalya Havalimanı’nda yapılan kontrollerde çantasında Roma Dönemine ait taşlar bulunan Belçikalı turist Kim Mergits için istenilen ceza belli...

Antik Asur kenti Nimrud’da tanrıça İştar’ı tasvir eden türünün ilk örneği taş stel ortaya çıkarıldı

27 Haziran 2023

27 Haziran 2023

Pennsylvania Üniversitesi ve Iraklı arkeologlardan oluşan kazı ekibi Asur kenti Nimrud’da tanrıça İştar’ı tasvir eden türünün ilk örneği büyük bir...

Türkiye Coğrafyasında Yaşayan Eski Topluluklar İklim Değişikliğine Kolayca Adepte Oldular

2 Kasım 2020

2 Kasım 2020

İklim değişikliği toplumsal çöküşü tetikleyebilir ve popülasyonları hareket etmeye zorlayabilir, ancak her zaman değil! Yeni arkeolojik araştırmalar, antik Türkiye’deki popülasyonların,...

İspanya’nın güneyindeki Endülüs’ün kalbinde yeni bir megalitik anıt keşfedildi

6 Mayıs 2023

6 Mayıs 2023

İspanya’daki arkeologlar, uyuyan dev olarak da bilinen La Peña de los Enamorados’un oluşumunu araştırırken daha önce göz ardı edilen bir...

4.400 Yıllık Şaman Yılan Asası Bulundu

29 Haziran 2021

29 Haziran 2021

Finlandiya’da ahşaptan yapılmış çok iyi korunmuş 4.400 yıllık Şaman Yılan Asası bulundu. Bulunan “Yılan Asası”nın şamanik ritüellerde kullanılmış olduğu düşünülüyor....

Ömür Harmanşah, “7 bin yıllık buğday safsatadan ibaret”

3 Haziran 2022

3 Haziran 2022

Asur Ticaret Koloni Çağı’nın en önemli yerleşimlerinden biri olan Kültepe yine “7 bin yıllık buğday yeşerdi” haberleri ile sosyal medya...

İnterpol Tarafından Aranan Mozaik Yasadışı Satış İçin Çevrimiçi Yayınlandı

24 Kasım 2020

24 Kasım 2020

Varşova Üniversitesi’nden araştırmacılar, günümüz Suriye’sinde Apamea’dan çalınan bir mozaiğin, bir Roma hidrolik su çarkının en eski temsili olduğunu belirlediler.  Apamea MÖ....

Van’da 2800 yıllık Urartu Kalesi Bulundu

17 Haziran 2021

17 Haziran 2021

Arkeologlar, Van ilinin Gürpnar bölgesinde deniz seviyesinden 2.500 metre (8.200 fit) yükseklikte bir dağda 2.800 yıl öncesine dayanan kale kalıntılarını...

8200 yıllık mezar insan kemiklerinden yapılmış ölü hediyesini barındırıyor

4 Temmuz 2022

4 Temmuz 2022

Taş Devri’nde insanlar, kaybettikleri yakınlarını çeşitli hayvan kemiklerinden yaptıkları kolye, yüzük ve buna benzer eşyalar ile gömüyorlardı. 8200 yıllık mezar...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]