21 March 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Mezolitik Taş Devri’nde bir çocuk kuş tüyleri, bitki lifleri, kürkü ve köpeği ile gömülmüş

Finlandiya’nın doğusunda Outokumpu belediyesi sınırları içinde kalan Majoonsuo’da gerçekleştirilen kazılarda Mezolitik Taş Devri’ne ait bir mezar alanı keşfedildi.

Mezar alanında kuş tüyleri, bitki lifleri ve kürk ile gömülmüş bir çocuğa ait mezar bulundu. Çocuğun 3-10 yaşında olduğu tahmin ediliyor.

Çocuğun ayaklarının dibinde bir köpeğin de var olduğu düşünülüyor.

Mezarda bulunan organik kalıntılar, toprak analizi yoluyla elde edildi ve benzersiz olarak kabul ediliyor çünkü organik madde Finlandiya’nın asitli toprağında zayıf bir şekilde korunmaktadır.

Arkeolog Tuija Kirkinen liderliğindeki çalışma, bu yüksek oranda bozulmuş bitki ve hayvan bazlı malzemelerin toprak analizi yoluyla nasıl izlenebileceğini araştırmayı amaçlıyordu.

Finlandiya’da Mezolitik Çağ’da ölüler toprağa gömülüyordu. Bu mezarlarda insan yapımı nesnelerden elde edilen organik maddelerin çok azı korunmuştur, ancak çevredeki bölgelerdeki mezar alanlarına dayanarak, kemiklerden, dişlerden ve boynuzlardan yapılmış nesnelerin yanı sıra kürk ve tüylerden yapılmış nesnelerin mezarlara yerleştirildiği bilinmektedir.

Finlandiya Miras Ajansı’nın Arkeolojik Saha Hizmetleri ekibi (The Archaeological Field Services ) 2018 yılında araştırmaya konu olan mezarı ormanda çakıl taşlı kumlu bir yolun altında tepesi kısmen açığa çıkmış olduğu halde buldu.

Majoonsuo_daki-Mezolitik Taş Devri mezarlık alanı
Çocuğun mezarının çıkarıldığı aşı boyalı mezar alanı. Fotoğraf Kristiina Mannermaa

Mezar alanı, kırmızı aşı boyasının yoğun rengine sahipti. Kırmızı aşı boyası veya demir bakımından zengin killi toprak, sadece mezarlarda değil, aynı zamanda dünyadaki kaya sanatında da kullanılmıştır.

Mezar alanındaki arkeolojik kazılarda, sadece birkaç diş bulundu. 3 ila 10 yaşları arasında bir çocuğa ait olduğu bilinen mezarda ayrıca kuvarstan yapılmış iki enine ok ucu ve diğer iki olası kuvars objesi bulunmuştur. Ok uçlarının şekline ve kıyı seviyesindeki tarihlemeye dayanarak, mezarın Taş Devri’nin Mezolitik dönemine ait olduğu belirlendi.

Kazıyı olağanüstü kılan şey, mezardan kaynaklanan toprağın neredeyse tamamen korunmasıydı. 0,6 ila 3,4 kilogram ağırlığında toplam 65 toprak numune torbası toplanmış, bunlara ek olarak mezar dışından karşılaştırma örnekleri alınmıştır. Toprak, organik maddenin su kullanılarak örneklerden ayrıldığı Helsinki Üniversitesi arkeoloji laboratuvarında analiz edildi. Bu şekilde, maruz kalan lifler ve kıllar, iletilen ışık ve elektron mikroskobu yardımıyla tanımlandı.

Mezar içinde Finlandiya’da şimdiye kadar bilinen en eski tüy parçaları bulundu

Toprak örneklerinde toplam 24 mikroskobik (0.2-1.4 mm) kuş tüyü parçası tespit edildi. Bir su kuşunun (Anseriformes) yedi barbülü (küçük tüy) dikkat çekti. Çünkü bunlar Finlandiya’da şimdiye kadar bulunan en eski tüy parçalarıdır. Kökeni kesin olarak belirtilmez ise de parka veya anorak gibi su kuşu derilerinden yapılmış kıyafetlerden gelebileceği düşünülüyor.

Çocuğun bu tüylerden oluşan yatağa yatırılmış olması da mümkündür.

Su kuşlarına ek olarak, bir şahin (Falconidae) tüyü parçası tespit edildi. Başlangıçta ok uçlarına tutturulmuş okların veya örneğin giysiyi süslemek için kullanılan tüylerin bir parçası olabilir.

Çocuk bir köpek ile gömülmüş olabilir

Tüylerin yanı sıra, uzunluğu 0,5 ila 9,5 mm arasında değişen 24 memeli kılı parçası tespit edildi. Kılların çoğu kötü bir şekilde bozuldu ve bu da tanımlamayı artık mümkün kılmıyordu. En iyi keşifler, mezarın dibinde bulunan bir köpeğin üç kılıydı. Tüyler, örneğin, kurt veya köpek derisinden yapılmış ayakkabılardan da kaynaklanabilir. Bir köpeğin çocuğun ayaklarının dibinde olması da mümkündür.

Profesör Kristiina Mannermaa, “Ölenlerle birlikte gömülen köpekler, örneğin, güney İsveç’te yaklaşık 7.000 yıl öncesine dayanan ünlü bir mezar alanı olan Skateholm’da bulundu” diyor.

Olası bir köpek kılının elektron mikroskobu görüntüsü. Fotoğraf: Tuija Kirkinen
Bir köpek kılının elektron mikroskobu görüntüsü. Fotoğraf: Tuija Kirkinen

“Majoonsuo’daki keşif sansasyoneldir, her ne kadar hayvandan veya hayvanlardan geriye kıllardan başka bir şey kalmamış olsa da, dişler bile. Bunun bir köpek mi yoksa kurt mu olduğunu bile bilmiyoruz” diyor ve ekliyor: “Kullanılan yöntem, kürk ve tüy izlerinin Finlandiya da dahil olmak üzere binlerce yıllık mezarlarda bile bulunabileceğini gösteriyor.”

Bir avuç kılı küçük memelilerinki olarak tanımlamak mümkündü. İkincil nitelikte olmaları, yani kasıtlı olarak mezara yerleştirilmemeleri tamamen mümkündür. Yine de köstebek derilerinin tarih öncesi zamanlarda kullanılmış olması mümkündür. Örneğin, Avrupa köstebeğinin kürkü değerli bir mal olmuştur.

Ayrıca, asidik Fin toprağında özellikle zayıf bir şekilde korunan üç bitki lifi parçası da bulundu. Lifler, bast lifleri olarak bilinen şeydi, yani örneğin söğütlerden veya ısırgan otlarından geliyorlardı. O zamanlar, parçası oldukları nesne balıkçılık için kullanılan bir ağ, kıyafetleri bağlamak için kullanılan bir kordon veya bir ip demeti olabilirdi. Şimdilik, Finlandiya’da Mezolitik Taş Devri’ne kadar uzanan sadece bir bast lifi keşfi bilinmektedir: Finlandiya Ulusal Müzesi’nde sergilenen ve söğüt bast lifleriyle bağlanmış ünlü Antrea Net.

Çalışmada bir lif ayırma tekniği geliştirilmiştir ve daha sonraki çalışmalarda zaten uygulanmaktadır. Proje, arkeolojik alanlardan çıkarılan toprağın büyük bilgi değerini göstermiştir.

Çalışma, Kristiina Mannermaa başkanlığındaki ERC tarafından finanse edilen Hayvanlar Kimlik Yapar (The Animals Make Identities) başlıklı projenin bir parçası.

Çalışma PlosONE dergisinde yayınlandı.

Kaynak UNIVERSITY OF HELSINKI

Kapak fotoğrafı Tom Björklund

Banner
Benzer Yazılar

Abydos’da M.Ö 3000’lere Tarihlenen Bira Üretim Tesisi Bulundu

14 Şubat 2021

14 Şubat 2021

Bira, eski çağlardan bu yana tarihin en çok sevilen ve tüketilen içkisi olmuştur. Bira, eski çağlarda sadece insanların tükettiği  bir...

Polonyalı arkeologlar, eski Mısır soylularının mezarlarında dokuz timsah kafası ortaya çıkardılar

28 Aralık 2022

28 Aralık 2022

Mısır’daki Theban Nekropolü’nü kazan Polonyalı arkeologlar, üst düzey soylulara ait iki mezarın içine gizlenmiş dokuz timsah kafası keşfettiler. Theban Nekropolü,...

Notre Dame Katedrali’de bulunan iki lahit sırlarını ortaya çıkarmaya başladı

12 Aralık 2022

12 Aralık 2022

Bu yılın başlarında Notre Dame Katedrali’nin nef ve transeptinin kesiştiği noktada yapılan bir kazıda bulunan iki lahitten birinin sahibi tespit...

Van Gölü’nün suyu çekilince Çarpanak Adası’na giden Urartu yolu ortaya çıktı

12 Mayıs 2022

12 Mayıs 2022

Yağışların azalması ve artan buharlaşma ile birlikte Van Gölü’nün su seviyesi düşünce Çarpanak Adası’nı kıyıya bağlayan bir kilometrelik Urartu yolu...

Vikinglerin Yule Ağacı ve Noel Ağacı Arasındaki Benzerlikler

18 Aralık 2020

18 Aralık 2020

Kuzey halklarının genel isimlendirmesi denince hemen akla Vikingler gelmektedir. Bugün Viking terimi bu halklar için kullanılan en genel tanımdır. Halbuki...

Dilin Yapısı 40 Milyon Öncesine Dayanıyor

2 Kasım 2020

2 Kasım 2020

İnsanı diğer canlılardan farklı kılan en büyük özelliği kullandığı dildir. Dilin yapısının temellerinin ne zaman atıldığı ve nasıl günümüze kadar...

Şanlıurfa Müzesi selden etkilendi mi?

16 Mart 2023

16 Mart 2023

Şanlıurfa’da sağanak yağış sel felaketine yol açtı. Kentin birçok semtinde görülen sel sularında 9 kişi yaşamını yitirdi. Birçok ev ve...

Hilar Mağaraları ve Çayönü Kazı Çalışmaları Başlıyor

13 Nisan 2021

13 Nisan 2021

Diyarbakır Ergani ilçesi’nde 12 bin yıllık geçmişe sahip Hilar Mağaraları ve Çayönü arkeolojik alanında kazı çalışmaları başlıyor. Yerleşik hayatın ilk...

Umman’da Yeni Bir Arkeolojik Sit Alanı Keşfedildi

8 Temmuz 2021

8 Temmuz 2021

Umman Miras ve Turizm Bakanlığı yakın zamanda Al Dakhiliyah Valiliği, Sumail (Samail) Eyaleti, Al Khobar kasabasında antik bir alan keşfetti. Oman...

Giresun Adası Kurtarma Kazıları Başlıyor

18 Mayıs 2021

18 Mayıs 2021

Karadeniz Bölgesi’nde insan yerleşimin ilk örneklerinin görüldüğü Giresun Adası’nda kurtarma kazı çalışmaları tekrar başlıyor. Giresun Valiliği’nin konu ile ilgili olarak...

Alexandria Troas kazılarında 2 bin 200 yıllık çarşı kapısı bulundu

18 Ekim 2021

18 Ekim 2021

Alexandria Troas kazılarında geçtiğimiz günlerde altar yapısı ortaya çıkarılmıştı. Şimdi de kentin çok önemli bir yapısına çarşı ile caddeyi bağlayan...

Antarktika Buzulu 9200 Yıl Önce Gerçekleşen Güneş Patlamasının İzlerini Barındırıyor

24 Mart 2022

24 Mart 2022

Son yılların en soğuk ve yağışlı günlerini geçiriyoruz. Mart ayının son haftasında meteoroloji hala bizlere bahar sıcaklığını yaşayacağız müjdesini veremiyor....

Neandertaller’in Ölülerini Gömdüğüne Yönelik Kanıtlar Bulundu

13 Aralık 2020

13 Aralık 2020

Ölülerin gömülmesi Neandertaller tarafından mı uygulandı yoksa türümüze özgü bir yenilik mi? İlk hipotez lehine göstergeler var ancak bazı bilim...

Saqqara nekropolünde 4.000 yıllık beş mezar keşfedildi

19 Mart 2022

19 Mart 2022

Mısır Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı, Kahire’nin güneybatısındaki Saqqara nekropolünde 4 bin yıllık beş antik mezarın keşfedildiğini duyurdu. Bakanlık açıklamasında...

Avustralya’da Belgelenen Yüzlerce Kaya Sanatı Görseli

5 Ekim 2020

5 Ekim 2020

572 Maliwawa Figürünün ilk kez Kuzey Avustralya’nın Arnhem Land’deki 87 farklı kaya sanatı sitesinde belgelendiğini bildirdi. Griffith Üniversitesi’nden Paul Taçon,...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]