23 May 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

İskit El İşçiliğinin En Değerli Ürünü Olan Dünyanın En Eski Halısı “Pazyryk Halısı” İnceleniyor

Altay Bölgesi Pazyryk Vadisinde bulunan Pazyryk halısı, 2016 yılında dünyanın en eski halısı olarak kabul edildi.Rus arkeolog Sergei Rudenko 1949’da bir İskit mezarını kazarken yaptığı olağanüstü keşifle Pazyryk Halısını tüm dünyaya tanıtmış oldu.

Rusya St. Petersburg’un State Hermitage Müzesinde bulunan dünyanın en eski el dokuma halısı renklerinin canlılığı ve güzelliğiyle hala görenleri şaşkına çeviriyor.

Halının MÖ.400 yıllarında yünden yapılmış Pazyryk Halısı, orta Asya işçiliğinin Demir çağına ait en etkileyici örneklerinden biridir.

Halı 1949 yılında Rus arkeologlar tarafından bir kurgan mezarda bulunmuştur. Bulunduğundan beri geleneksel boyama teknikleri konusunda uzmanlar neredeyse 2500 yıldır bir mezarda gömülü olan bu halının canlı kırmızı, sarı, mavi renkleri karşısında şaşkına dönüyorlar.

Türk halılarından alınan örneklerle, Pazyryk halısı ve onsekizinci yüzyıl halı numuneleriyle ve yakın zamanda boyanmış numunelerle aynı partiden elde edilen doğal yün elyaflarıyla karşılaştırılmıştır. Her iki durumda da boyama prosedürleri aynı gözükmektedir.

Araştırmacılar bu renk korunmasının gizemlerini çözmek için bazı testler yapmaya karar vermişler. Yüksek çözünürlüklü X-ışını floresan mikroskobu (μ-XRF) kullanarak tek tek yün liflerinin enine kesiti boyunca pigment dağılımını görüntülemeye karar veren araştırmacılar, üç ila beş mikrometre ile mikroskop, karakteristik kimyasal elementler için yüksek hassasiyetle birlikte yeterli uzaysal çözünürlük sağladığını belirttiler.

Çalışmada, FAU de Fizyoloji ve Patofizyoloji Enstitüsü’nden Dr. Karl Meßlinger ve X-ışını mikroskobu uzmanlar Dr Andreas Späth ve FAU de Fizikokimya II Başkanı Prof. Dr. Rainer Fink, ağırlıklı olarak odaklanmış Türk kırmızısı pigmenti olan kırmızı yün lifleri ile karakteristik bir kırmızı tonu oluşturmak için Orta Asya ve Uzak Doğu’da neredeyse yüzyıllardır kullanılmakta olan rengin aynı olduğunu söylediler.

Fermantasyonun yün lifleri üzerindeki etkilerini gösteren şema.
Fermantasyonun yün lifleri üzerindeki etkilerini gösteren şema. Kaynak

Türk kırmızısı, gül kök boyası ve alüminyumun köklerinden elde edilen alizarin’den yapılmış metal-organik bir kompleksdir.

Dr. Andreas Späth, “μ-XRF görüntüleme, alüminyumun fermente yün liflerinin enine kesiti boyunca karakteristik dağılımını gösteriyor. Pazyryk halısının liflerinde de aynı deseni bulduk” dedi.

Yapılan çalışmalardan, hem onsekizinci yüzyıl Konya halısının hem de Pazyryk halısının boyamadan önce fermente edilmiş yünden imal edildiği sonucuna varan araştırmacılar, bu bulgunun Pazyryk kültürü insanlarının sadece tüylü halılar hakkında gelişmiş bilgiye sahip olduğu anlamına gelmiyor, aynı zamanda modern endüstriyel üretimden daha üstün renk haslığı elde eden oldukça becerikli tekstil boyacıları oldukları sonucuna vardıklarını belirttiler.

Bu, fermantasyon tekniğinin en eski örneğidir ve Demir Çağı’nda tekstil zanaatkârları ve kadınları tarafından kullanılan halihazırda oldukça gelişmiş teknikler hakkında bir fikir vermektedir. Sonuçlar aynı zamanda arkeolojik alanlardan gelen tekstil örneklerini analiz etmek için X-ışını mikroskobunun yüksek potansiyelini de göstermektedir. Şimdiye kadar, bu alandaki araştırmalarda taramalı elektron mikroskobu (SEM) kullanılmıştır.

Pazyryk halısının örneği St.Petersburg Müzesi’nin izniyle, halının bilimsel araştırmalar için ayrılmış gevşek bir kısmından çıkarılmıştır. Konya halısının örneği ise, Berlin İslam Eserleri Müzesi’nin izniyle göze çarpmayan bir kısımdan çıkarılmıştır. Her iki numune de gömülene kadar temiz ve karanlık koşullarda tutulmuş karşılaştırılmalar sonrasında yapılmıştır.

Pazyryk halısı
Pazyryk halısı

Pazyryk halısı nedir?

Bolşoy Ulagan Nehri bölgesindeki Altay Bölgesi Pazyryk Vadisinde bulunan Pazyryk halısı bir İskit mezarında bulunmuştur.M.Ö. 500 yılına dayanan bir İskit Prensinin mezarı, birçok hazinenin içinde bulundu ve bunların arasında 183cm x 200cm ölçülerinde ve usta zanaatkarlar tarafından yapılan Pazyryk Halı vardı. Eski halı, inç kareye ortalama 200 ila 270 simetrik düğümle ince bir şekilde düğümlenmiştir. Geleneksel Türk düğümleme sistemi kullanılarak yapılmıştır.

Bu tür halıları yapma geleneği, iki bin yıl önce Orta Asya’yı işgal eden göçebe Türk boylarından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, bu kırılmamış halı yapımı geleneği daha modern geleneklerle devam etti.

Halının dekorasyonu çok zengin ve çeşitlidir. Orta kısım, her biri 4 stilize lotus tomurcuğundan oluşan 24 haç şekilli figürle kaplıdır. Bu kompozisyon, grifonlardan oluşan bir bordür ve ardından 24 alageyikten biri ile çerçevelenmiştir. En geniş bordür at sırtında ve atlı adamların 28 figürünü içermektedir.

Pazyryk kültürü, İran kökenli bir İskit göçebe Demir Çağı arkeolojik kültürüydü. MÖ 6. ila 3. yüzyıllar arasında, Sibirya permafrostunda, Altay (Altay) Dağları, Kazakistan ve Moğolistan’da bulunan ortaya çıkarılmış eserler ve mumyalanmış insanlar tarafından tespit edildi.

Pazyryk’in mumyaları, Ukrayna’da yaşayan İskit kültürünün mezar höyüklerine benzer şekilde uzun höyüklere (veya kurganlara) gömüldü.

Kurgan mezar nedir?

Kurgan mezarlar yığma toprakla kaplanmış tepe veya höyük şeklinde yapılmış içlerinde genellikle tahtadan yapılmış bir odaya sahip olan Orta Asya ve Doğu Avrupa’da sıkça kullanılmış bir mezar türüne verilen isimdir.

Banner
Benzer Yazılar

14 Şubat’ta Tam Olarak Neyi Kutluyoruz?

14 Şubat 2021

14 Şubat 2021

14 Şubat sevgilisi olanlar için kutlanacak bir gün olabilir. Olmayanlar için diğer günler kadar sıkıcı bir günden daha fazlası değildir....

259 Yıllık Güneş Saatine Boya Badana Yapıldı

25 Ocak 2021

25 Ocak 2021

Akademisyen Tarihçi Dr. Fatih Köse, twitter hesabından 259 yıllık güneş saati üzerine yapılan boya badanalı restorasyon çalışmasını “İnsan nereye boya...

Araştırmacılar, Suriye’de antik bir mezar içinde dünyanın en eski alfabesini keşfetti

22 Kasım 2024

22 Kasım 2024

Suriye’nin kuzeyindeki Tell Umm-el Marra antik kentinde 2004 yılında ortaya çıkarılan bir mezarda dünyanın en eski alfabesinin izleri keşfedildi. Keşif, Johns...

Tunç Çağı kalay bulmacasını kim çözecek? 

3 Ekim 2023

3 Ekim 2023

Uzmanlar, Tunç Çağı’nda kılıç, miğfer, bilezik, tabak veya sürahilerin yapımında kullanılan kalayın hangi madenlerden geldiği sorusunu 150 yıldır tartışıyorlar. Kalayın...

Kayıtlara Geçen En Eski Jinekolojik Tedavi

23 Aralık 2020

23 Aralık 2020

Bilim insanları yaptıkları son araştırmalarda 4000 yıl öncesine ait bir mumyada antik mısır tıp papirüslerinde yazdığı gibi bir tedavi uygulamasıyla...

4500 yaşında Tunç Çağı Çiftçisinin Mezarı Ortaya Çıkarıldı

8 Ağustos 2021

8 Ağustos 2021

İngiltere’de Cambridgeshire arkeolojik kazısında yaklaşık 4500 yıllık tunç çağı çiftçisinin mezarı ortaya çıkarıldı. Tunç çağı çiftçisine ait iskelet, Cambridgeshire Burwell’de,...

Güney Arabistan’da Taş Bıçak Üretiminin En Eski Kanıtı: 80.000 Yıllık Taş Bıçaklar Keşfedildi

21 Şubat 2025

21 Şubat 2025

Friedrich Schiller Üniversitesi Jena’dan Knut Bretzke liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, Şarika Emirliği’ndeki Jebel Faya kaya sığınağında 80.000 yıllık taş...

Karaburun yüzey araştırması, 11.000 yıl öncesine ait avcı-toplayıcı insanların yaşamlarıyla ilgili verileri ortaya çıkardı

24 Ocak 2024

24 Ocak 2024

İzmir’in Karaburun ilçesinde yapılan yüzey araştırmalarında, bölgede 11 bin yıl önce yaşamış göçebe, toplayıcı-avcı gruplara ait arkeolojik kanıtlara rastlandığı açıklandı....

İskitler Sadece Göçebe Bir Halk Değildi, Yerleşik Hayatta Sürdüler

11 Mart 2021

11 Mart 2021

Göçebe ve savaşçı bir halk olarak tanıdığımız İskitler uzun zamandır gizemini koruyan halklardan biridir. Bir çok halkın köken arayışında sahiplenmiş...

Klazomenai Kazı Başkanı Prof. Dr. Yaşar Erkan Ersoy “kazı amacıyla iş makinelerinin kullanımı söz konusu değil”

11 Haziran 2022

11 Haziran 2022

Klazomenai Antik Kenti nekropol alanında iş makineleri ile kazı yapıldığına yönelik çıkan haberler üzerine Klazomenia Kazı Başkanı Prof. Dr. Yaşar...

Çeşme Kalesi’nin görüntüsünü bozan büfeler tepki topluyor

17 Şubat 2022

17 Şubat 2022

Osmanlı padişahı II. Bayezid döneminde 1508 yılında inşa edilen Çeşme Kalesi’nin önünde inşası devam eden betonarme 4 büfe ilçe halkının...

Kıbrıs’ın Tunç Çağı ticaret merkezi olduğunu gösteren buluntulara ulaşıldı

2 Aralık 2021

2 Aralık 2021

Kıbrıs’ta arkeologlar Tunç Çağı kenti Hala Sultan Tekkesi’nde iki mezarın kazısını tamamladılar. Mezarlardan elde edilen buluntular, Kıbrıs Adası’nın Tunç Çağı...

Uzmanlar daha önce bilinmeyen Vincent van Gogh otoportresini ortaya çıkardılar

9 Ağustos 2022

9 Ağustos 2022

Edinburgh sanat tarihçisi tarafından yapılan araştırma sonucunda Hollandalı Post-Empresyonist ressam Vincent Willem van Gogh’a (Mart 1853 – 29 Temmuz 1890)...

Dünya’nın ikonik mimari harikaları nasıl görünüyordu?

16 Ocak 2022

16 Ocak 2022

Dünya’nın ikonik mimari harikaları Parthenon, Güneş Piramidi, Largo Arjantin Tapınağı, Knossos Sarayı ve Luksor Tapınağı gibi anıtların ilk günlerindeki ihtişamlı hallerini...

Prof. Dr. Mehmet Ölmez, İlteriş Kutluğ Kağan adına dikilen taş üzerindeki yazıtı değerlendirdi

24 Ağustos 2022

24 Ağustos 2022

Moğolistan’da II. Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan adına dikilen dikili taş üzerinde Eski Türkçe ve Soğdça yazıt bulunduğu Türk...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]