6 June 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

İlk Kadın Paleontolog Mary Anning’in Keşifleri ve Hayatı

İlk kadın Paleontolog Mary Anning, keşifleriyle yaşadığı dönemin tüm bilim insanlarını şaşkına çevirdi ama hiç birinden takdir yada övgü duymadı. Modern patolojinin önünü açan kadın olarak da bilinen Mary Anning, kendi kendini yetiştirmiş biriydi.

Özenle belgelenmiş buluntuları sayesinde, eski yaşama dair insan bilgisini genişletti, ancak yakın zamana kadar cinsiyeti ve sosyal statüsü nedeniyle çalışmaları gözden kaçırıldı veya reddedildi.

1799’da İngiltere’nin Lyme Regis sahil kasabasında doğan Mary Anning ilgi alanını geliştirmesini birazda doğduğu bu sahil şeridine borçluydu. Çünkü bu sahil şeridi jura döneminden bir çok tarihi canlıyla dolu bir yaşam alanıydı. Sular çekilince deniz tabanına gömülü hayvanlarda yavaş yavaş taşa dönüştüler. Bu sayede bölge bolca fosilin bulunduğu bir yatağa dönüştü.

Mary Anning biyografi yazarı Shelley Emling’e göre, bir marangoz olan Richard, deniz havasına girmek isteyen zengin turistleri çekme potansiyeli nedeniyle Lyme Regis’i seçti. Ama tatillerini hatırlamak isteyen turistlere kısa sürede küçük fosiller satan bir sahilci oldu. Anning 6 yaşındayken, babasının yanında düzenli olarak bulunup fosil bulmasına, kazmasına ve temizlemesine yardımcı oldu.

Babasının 1810 tarihinde ani ölümüyle birlikte Mary okumaya yöneldi. Anning’i babasının ölümünden sonra plajlara geri dönmeye iten şeyin ne olduğu net değil. Belki de fosiller onun ilgisini çekmiştir ya da babasıyla birlikte hazine avladığı günleri özlemişti. Bazı tarihçiler onun babasının işine devam ettiğinide söylüyor. Babasının ölümünden birkaç ay sonra Mary Anning büyük bir ammonit (soyu tükenmiş deniz yumuşakçalarından biridir) ortaya çıkardı. Muhtemelen turist olan bir kadın, ondan yarım krona, Richard’a fosil için hiç kimsenin ödemediği bir fiyata satın aldı. Anning, fosil avcılığı yoluyla ailesi için para kazanabileceğini anlayınca, düzenli olarak plaja gitti.

Lyme regis sahil
Anning’in evi olan Lyme Regis yakınlarındaki bunun gibi aşınmış uçurumlar, yüz milyonlarca yıl önce çökmüş tortul kaya katmanlarını ortaya çıkarıyor.

Bir yıldan kısa bir süre sonra Anning, erkek kardeşinin yardımıyla bilim adamlarını şaşırtan bir fosili ortaya çıkardı. 17 fit (5,2 metre) uzunluğundaydı, 60 omur vardı ve kazılması aylar sürdü ve Annings bittiğinde, kasabada bir canavar keşfettiği haberi yayılmıştı. Bir kısmı balığa benziyordu ama bir kısmı timsah gibi görünüyordu – böyle bir şey daha önce hiç görülmemişti ya da en azından Londra bilim kurumu tarafından görülmemişti. Sonunda balık-kertenkele anlamına gelen ichthyosaur olarak adlandırılacaktı. Ichthyosaur fosilleri daha önce bulunmuştu, ancak Anning’in örneği ilk tam iskeletti ve bilim dünyasını kargaşaya sürükledi.

Sir Everard Bir İngiliz cerrah olan Home, fosili ilk kez 1814’teki bir bilim dergisinde tanımlarken yazdı . Anning’den bahsetmedi, bunun yerine arazisinin uçurumun yüzünü içeren toprak sahibinin adını not etti.

(Charles Darwin’in çığır açan “Türlerin Kökeni Üzerine” adlı kitabı 48 yıl daha yayınlanmayacaktı.)

Anning’in fosil keşfiyle ilgili akademik heyecana hiç karışmamıştı. Ancak İchthyosaur fosilinde olağanüstü bir şey bulduğunu biliyordu; 23 sterline zengin bir koleksiyoncuya sattı.

Anning, gençlik yılları boyunca fosil avına devam etti. Emling, 1815 ile 1819 arasında, çoğu yerel müzelerde sona eren veya bir konferans turunda dolaşan “birkaç” daha eksiksiz iktiyozor iskeleti bulduğunu yazıyor. İktiyozor anatomisi veya kökeni hakkındaki teorileri hakkında ders veren erkekler, bu kadar ünlü yapan fosilleri bulan, çıkaran ve temizleyen kadından bahsetmeyi nedense ihmal ettiler.

Anning’in bir sonraki büyük bulgusu, ilk iktiyozor’dan daha da tartışmalıydı: 1823’te İngiltere Doğa Tarihi Müzesi tarafından yayınlanan bir biyografiye göre , dört kollu soyu tükenmiş bir deniz sürüngeni olan bir plesiosaurus’un tam iskeletini keşfetti. Sadece birkaç yıl sonra, 1828’de, Almanya dışında bulunan dinozor çağında yaşayan kanatlı bir sürüngen olan ilk pterozoru  keşfetti . Yaşamı boyunca, çok sayıda soyu tükenmiş balık türünü ve diğer bazı deniz canlılarını keşfetmeye devam edecekti. O, İngiliz paleontolog William Buckland ile birlikte fosilleşmiş dışkı olan koprolitlerin araştırılmasına da öncülük etti.

İktiyozor fosili
Anning’in fosil keşfiyle ilgili akademik heyecana hiç karışmamıştı. Ancak İchthyosaur fosilinde olağanüstü bir şey bulduğunu biliyordu; 23 sterline zengin bir koleksiyoncuya sattı.

Tamamen erkek olan bilimsel kurum, Anning’in başarılarını kabul etmekte oldukça yavaştı. Anning’in ömrü boyunca, aldığı en büyük övgü yine bir kadından gelecekti. 1824 yılında Anning ziyaret eden Leydi Harriet Silvester:

Bu kesinlikle ilahi lütufun harika bir örneğidir – bu zavallı, cahil kız öylesine kutsanmış olmalıdır, çünkü okuyarak ve uygulayarak profesörlerle ve diğer zeki adamlarla yazma ve konuşma alışkanlığı kazanacak kadar bilgi seviyesine ulaşmıştır. Konuyla ilgili ve hepsi de onun bu krallıktaki herkesten daha çok bilimden anladığını kabul ediyorlar” demiştir.

Sadece cinsiyeti değil, resmi eğitim eksikliği, güçlü ülke aksanı ve yoksulluğu, akademinin görmezden gelmesini kolaylaştırdı. Dahası, Torrens, o zamanlar bir müzeye fosil bağışlayan varlıklı kişi hakkındaki bilgileri kaydetmek daha yaygındı – genel olarak fosil avcıları, bilim kuruluşunun umursadığı insanlar değildi.

Anning, bir fosil avcısı olarak biraz tanındı, ancak kanıtlar onun antik kalıntıları bulup hazırlamaktan daha fazla bilgiye sahip olduğuna işaret ediyor. Ödünç alabildiği kadar çok bilimsel literatür okudu ve sık sık titizlikle kağıtları kopyaladı. Kendi kopyalarını saklayabilmek için elle çıkarıldı. Orijinal çizimleri de sık sık kopyaladı. Bir zoolog ve omurgalı paleontoloğu olan McGowan, bir makale Anning hakkında yazarken: “Orijinali kopyadan ayırmakta zorlanıyorum” diyecektir.

Anning, 1847’de 47 yaşında göğüs kanserinden öldü. Londra Jeoloji Derneği Üç Aylık Dergisi ölüm ilanını yayınladı; Dernek üyesi olmayanları ilk kez böyle onurlandırmışlardı. 1904’e kadar yani onun ölümünde 57 yıl sonrasına kadar bile toplum kadınları kabul etmiyordu.

Bir süreliğine, erkek bilim adamlarının Mary Anning’e ödediği tanıma eksikliği nedeniyle, Anning neredeyse unutulmuştu. Ama adı geri dönüş yapıyor. Mary Anning’in fosil dükkanının bulunduğu yere inşa edilen Lyme Regis Müzesi, 2017 yılında Mary Anning bölümü açarak adını yeniden herkese hatırlattı.

Mary Anning hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Lyme Regis Müzesi’nde Mary Anning sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Banner
Benzer Yazılar

Roma Nasıl Düştü?

2 Kasım 2020

2 Kasım 2020

Kavimler göçünün başladığı sırada Roma İmparatorluğu dini mücadeleler, bitmek bilmeyen iç ayaklanmalar ve Sasani devletiyle savaşlarla mücadele etmekteydi. Halk bütün...

Dünyanın en büyük ikinci su altı arkeoloji gemisi denize inmeye hazır

24 Ağustos 2022

24 Ağustos 2022

Dünyanın en büyük ikinci su altı arkeoloji gemisinin inşası tamamlandı. Modern teknolojiler ile donatılmış su altı arkeoloji gemisi denize indirilmek...

Porsuk Höyük kazılarında yeni surlar ortaya çıkarıldı

10 Ağustos 2021

10 Ağustos 2021

Yerleşim kalıntı izlerinin Neolitik çağla görüldüğü ve önemli bir Hitit yerleşim yeri olan Porsuk Höyük kazılarında demir çağına ait surlar...

Konya’nın Kapadokyası Kilistra Antik Kenti

26 Ocak 2021

26 Ocak 2021

Peribacaları, kiliseler, yer altı şehirleri denilince aklımıza ilk gelen yer Nevşehir, Aksaray arasında kalan Kapadokya olur. Eşsiz tarihi zenginliği ile...

Bohemya Orta Çağ Mezarlığında Afrika Kökenli Kadın Kafatası Bulundu

20 Ocak 2022

20 Ocak 2022

Bohemya bölgesinde yer alan Tetin Kalesi yakınlarında bulunan bir Orta Çağ mezarlığını kazan arkeologlar, Afrika kökenli bir kadına ait olduğunu...

Stonehenge Tüneline Tepkiler Büyüyor

6 Aralık 2020

6 Aralık 2020

Tarihin en güzel ve ünlü tanıklarından olan Stonehenge dün tünel karşıtı protestestolara ev sahipliği yaptı. Geçtiğimiz aylarda İngiliz Hükümetinin anıtın...

Karacahisar Kalesi’nde Orhan Bey’in kendi adına bastırdığı sikke bulundu

14 Eylül 2022

14 Eylül 2022

Ertuğrul Gazi’nin ölümünden sonra beyliğin başına geçen Osman Bey’in ilk fethettiği Bizans Kalesi olan Karacahisar’da oğlu Orhan Bey’in kendine adına...

Darwin’in Ünlü Hayat Ağacı Taslağıda Dahil Olmak Üzere İki Defteri Kayıp

25 Kasım 2020

25 Kasım 2020

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi, bir hırsız tarafından Charles Darwin’in ikonik 1837 “Hayat Ağacı” taslağını içeren iki not defterinin çalınmış olabileceğini...

Hocalı Soykırım Müzesi Kuruluyor

12 Aralık 2020

12 Aralık 2020

İnsanlığın ortak tarihin de acı bir sahnedir Azerbaycan Hocalı‘da yaşanan soykırım… Ermeni silahlı güçlerin 26 Kasım gecesinde masum savunmasız sivillere...

Antik Pompeii Kentinde Bulunan Zengin Adam ve Kölesi

21 Kasım 2020

21 Kasım 2020 1

İtalyan Kültür Bakanlığı, antik Pompeii kentinde Vezüv patlaması sırasında yanarak ölen iki kişinin kalıntılarına ulaşıldığı bilgisini verdi. Pompeii Antik kentinde...

Defineciler Van’da 2 bin 700 Yıllık Urartu Tapınağı Buldular

18 Haziran 2022

18 Haziran 2022

Van’ın 28 kilometre kuzeybatısında yer alan Alaköy’deki Garibin Tepe’de defineciler, 2 bin 700 yıllık Urartu tapınağı ortaya çıkardılar. İlk görüntüleri...

Prehistorik Megalitik Mezarda 5000 Yıllık Nadir Kristal Hançer Bulundu

24 Ocak 2021

24 Ocak 2021

İnsan evladı, ölüm sonrası hayatı sorgulamaya başladığı zamandan beri, gömme tekniklerine ayrı bir önem vermiştir. Yerleşik hayatla birlikte, ölülerin sonraki...

Şeytan’ın İkonografisi

9 Kasım 2020

9 Kasım 2020

Bu yazımızda Şeytan’ın ikonografisi ile şeytan kimliğinin sanatta nasıl yavaş yavaş şekillendiğini Sanat tarihini esas alarak kısaca irdelemeye çalıştık. Şeytanın...

Orta Asya’nın İncisi Özbekistan’ın Yetiştirdiği Bilim İnsanları ve Tarihi Güzellikleri

16 Kasım 2020

16 Kasım 2020

Özbekistan tarihine baktığımız da ilk göreceğimiz şey elbette ki aynı kanı taşıyor olmamız. Özbekistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri...

Neandertaller aletleri Cro-Magnon insanı ile aynı şekilde kullanıyordu

27 Ocak 2022

27 Ocak 2022

Antropologlar, Neandertallerin aletleri kullanım hareketlerinin Cro-Magnon’larla aynı şekilde olduğunu söylediler. Araştırmacılar, Neandertal insanının, “Avrupa’ya yerleşen ilk erken modern insanlar” olarak...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]