25 June 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Hristiyanlığın ilk yıllarında piskoposlar Antik Çağ’ın bilgilerinden yararlanıyorlardı

Hristiyanlığın ilk yıllarında piskoposlar, Hristiyanlığı yaymak, Kilise’nin toplum üzerindeki etkisini artırmak için Antik Çağ’ın bilgilerinden ve düzenledikleri ritüellerin oluşturduğu yoğun duygu atmosferinden yararlanıyordu.

Piskoposlar, Roma İmparatorluğu döneminde ilk Hristiyanlara yapılan işkence, zulüm ve idamları düzenledikleri Antik Çağ’dan alınan Panegyris (şehitleri anma) ritüelleri ile toplumsal hafızada canlı tutmaya çalışıyor, ritüel duygu coşkusuyla kilise cemaatini diri tutuyor aynı zamanda yeni katılımları sağlıyorlardı.

Eğitim görmüş piskoposlar, Panegyris ve diğer ritüellere öğrendikleri Antik Çağ bilgilerini ekliyor ve Hristiyan ritüellerini şekillendiriyorlardı.

Dini liderler, Antik Çağ inanç sisteminin bilgilerini Hristiyanlığın düşün ve eylem dünyasına ekleyerek pagan inancından kopamayan kitlelere de ulaşmaya çalışıyorlardı.

Antik Tarih uzmanı Dr. Vladimir Ivanovici, piskoposların, Kilise’yi tanıtmak, toplumu değiştirmek ve daha fazla güç kazanmak için duyguları nasıl kullandığı üzerine bir çalışma yürütüyor.

“Dini seçkinlerin, çok tanrılı uygulamalara Hıristiyan alternatifler sundular ve bugün sosyal medyada kullanılan yöntemlerden çok da farklı olmayan yöntemlerle onları teşvik ettiler” diyen Vladimir Ivanovici ile Rudolfina Üniversitesi’nde yapılan röportajı gelin beraber okuyalım.

Rudolfina: Bay Ivanovici, AB tarafından finanse edilen şu anki projenizde Duyguları Üretmek: Somutlaşmış Deneyim Olarak Geç Antik Panegyris, Hristiyan ritüeli “Panegyris”i analiz ediyorsunuz. Tüm okuyucularımız bu terime aşina olmayabilir, bu yüzden bu antik ritüelin ne hakkında olduğunu açıklayabilir misiniz?

rekonstrüksiyonunu Resim Vladimir Ivanovici
Türkiye’deki Hierapolis Antik Kenti’nde Hıristiyan ritüeli “Panegyris”in sanal bir rekonstrüksiyonunu Resim Vladimir Ivanovici

Vladimir Ivanovici: Bir Panegyris, tipik olarak Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarında gerçekleştirilen yıllık bir şehit kutlamasıdır. Şehit olanlar, Roma devleti tarafından zulüm gören ve idam edilen Hristiyanlardı. Her yıl, infaz tarihinde, toplulukları, kurbanlarını hatırlamak için infaz yeri veya mezarın etrafında toplanırdı. Ritüel oldukça basit tutuldu – katılımcılar ölen kişiyi hatırlayacak ve ne olduğuna dair bir metin okuyacaklardı.

Rudolfina: Dördüncü yüzyılda Hristiyanlığın yükselişiyle birlikte Panegyris de Hristiyanlığın daha büyük ve daha önemli bir töreni haline geldi. Nasıl olur?

Vladimir Ivanovici: M. S. Dördüncü yüzyılda ıristiyanlık Roma İmparatorları tarafından yasallaştırıldı ve hatta bazıları tarafından desteklendi. Aynı zamanda, Hristiyan toplulukların başkanları olan piskoposlar daha fazla güç kazandı. Birkaçı yüksek öğrenim görmüş ve piskopos olduktan sonra, Yunan ve Roma dünyasının yüzlerce yıldır Hristiyan inancını ilerletmek için topladığı algı ve biliş hakkında birikmiş bilgileri kullandılar. Bu nesil piskoposlar, Eucharistic ayin, vaftiz ve yıllık şehit kutlamaları dahil olmak üzere ana Hıristiyan ritüellerini yeniden şekillendirdi.

Yunanistan'da bulunan Philippi Bazilikası
Yunanistan’da bulunan Philippi Bazilikası

Araştırma projemdeki soru, piskoposların, ana Hıristiyan ritüellerini tasarlamak için antikite, çoktanrıcılığa ilişkin teorik bilgileri nasıl yeniden kullandıklarıdır, çünkü antik dünyanın dini liderleri, kutsal alanlar inşa etmek ve insanları dünya ile etkileşime sokmak için çeşitli yöntemleri test etmişlerdir (bin yıldan beri devam ede gelen ilahiler gibi). Piskoposlar bu bilgiyi aldılar ve temel Hristiyan deneyimlerini yeniden tasarlamak için bir temel olarak kullandılar. Doğu Ortodoks geleneğinde, bu Kilise Babaları tarafından yazılan ayinler bugün hala icra edilmektedir. Hristiyanlık üzerindeki etkileri ve Hıristiyanların ilahi olanla nasıl ilişki kurdukları inanılmazdır ve tanıttıkları deneyimlerin hala “işe yaradığı” gerçeği, dikkatli tasarımlarını doğrulamaktadır.

Rudolfina: Projenizin başlığı, piskoposlar tarafından Hristiyan ritüellerinin yeniden tasarlanmasının duygularla çok ilgisi olduğunu mu gösteriyor?

Vladimir Ivanovici: Piskoposların Hristiyanlığı teşvik etmek için duyguları nasıl kullandıklarına odaklanıyorum. Bir tartışmayı kazanabileceğinizi ve birilerini duygularına hitap ederek ikna edebileceğinizi eğitimlerinden biliyorlardı. Çok duygusal bir olay olduğu için bir vaka çalışması olarak şehitlerin anılmasını incelemeyi seçtim: Masum bir insan, haklı olma “suç”u için işkence gördü ve idam edildi.

Mezarda basit bir toplanma ve ne olduğuna dair “kuru” bir açıklama okuma olarak başlayan şey, psikosomatik ve duygusal süreçleri içeren çok günlü bir kutlamaya dönüştü. Piskoposların bu özel olayda duyguları nasıl kullandığını öğrenmek için ritüele “bedenlenmiş bir deneyim” olarak bakmam gerekiyor.

Panegyris ritüeli
Vladimir Ivanovici, “Philippi ve Hierapolis’teki kutsal alanların, insanların ilerlemesini ve mekanlar, ritüel ve diğer insanlarla etkileşimini yeniden yapılandırmamıza olanak tanıyan sanal rekonstrüksiyonlarını üretiyoruz” diye açıklıyor. © Vladimir Ivanovici

Rudolfina: Duygularımızı vücudumuzla hissettiğimiz için mi?

Vladimir Ivanovici: Beden, zihin ve duygunun birbirine bağlı olduğu anlamına gelir. Şu anda, bu bilimde sıcak bir konu haline geliyor, çünkü sosyal medyada gördüğümüz dünya haberlerini seçen algoritmalar, olumsuz duyguları harekete geçirmeyi hedefliyor. Bu, sosyal davranışlarımızı, etkileşimlerimizi ve siyasi kararlarımızı şekillendirir.

Bu tarihsel dönemi, antik çağın dünya görüşünden ortaçağ dünyasına geçişi, toplumu değiştirmek için bir seçkinler tarafından duyguların nasıl kullanıldığını göstermek için kullanıyorum. Dünya görüşündeki bu değişimi gerçekleştirmek için duyguların nasıl kullanıldığını gösteren net bir vaka incelememiz varsa, bugün toplumumuzu şekillendirmek için duyguların nasıl kullanıldığını anlamak bizim için daha kolay.

Rudolfina: İnsanların ritüellere nasıl tepki verdiğini ve hatta daha fazlasını, ne hissettiklerini nasıl öğreneceksiniz?

Vladimir Ivanovici: Elbette, bireysel insanların duygularını yeniden inşa edemeyiz. Bu biyolojik, sosyal ve kişisel seviyenin kesiştiği noktada gerçekleşen bir şeydir. Tarihçiler olarak, ritüeli mümkün olduğunca çok katmanda yapıbozuma uğratabilir ve her birinin katılımcıların bedenlerini, zihinlerini ve duygularını nasıl etkilediğini görebiliriz. İnsanların hissettiklerini yeniden inşa edemezsiniz, bu yüzden piskoposların insan algısı hakkında bildiklerini, tasarladıkları deneyimleri ve hedeflerini karşılaştırarak neyi başarmaya çalıştıklarını anlamaya odaklanıyorum.

Panegyris
© Vladimir Ivanovici

Rudolfina: Piskoposların öfke gibi duyguları nasıl yarattığına dair birkaç örnek verebilir misiniz?

Vladimir Ivanovici: İşleri kolay değildi çünkü Hristiyanlar için işe yarayan, Hristiyan olmayanlar için ilginç olan ve başka bir dil konuştukları için vaazı anlamayan insanlar üzerinde de işe yarayan bir deneyim tasarlamaları gerekiyordu. Dolayısıyla Panegyris, insanları fiziksel ve görsel olarak da meşgul etmek zorundaydı. Bu bağlamda işkence ve ölümün ilk ayrıntılı tasvirlerini buluyoruz. Piskoposlar, parçalanan, öldürülen, işkence gören vb. şehitlerin görüntülerini temsil ederdi. İnsanların bundan çok etkilendiğini yazılı kaynaklardan biliyoruz.

Şehit türbeleri, şirk ile Hıristiyanlığın açıkça rekabet ettiği yerlerdi. Bazen, Hıristiyan türbeleri, çok tanrılı türbelerin üzerine veya hemen yanına bir meydan okuma olarak inşa edildi. Piskoposlar, çok tanrılı uygulamalara Hıristiyan alternatifler sundular.

Rudolfina: Duygular hakkında konuşmak: Psikolojide Biliş, Duygu ve Yöntemler Bölümü’nden Matthew Pelowski ile işbirliği yapıyorsunuz. İşbirliğiniz nasıl işliyor?

Vladimir Ivanovici: Matthew Pelowski , sanata odaklanarak estetik deneyimlerin etkisine odaklanıyor. Bu eski deneyimlere ilişkin analizlerimde, insan algısıyla ilgili güncel bulguları birleştiriyorum. Bana literatürde rehberlik ediyor çünkü bilişsel bilimin çeşitli dalları var ve beşeri bilimlerdekinden farklı bir dinamiği var. Bilişsel bilimlerde işler gerçekten çok hızlı gelişiyor. Bu nedenle araştırmamı burada Viyana’da yapmayı seçtim, çünkü Matthew Pelowski ile iyi bir diyalog ortağım olduğunu biliyordum ve Viyana Üniversitesi Avrupa Birliği’nde bilişsel araştırmaların ana merkezidir.

Rudolfina: Röportaj için teşekkürler!

Kapak Fotoğrafı Wikipedia

Banner
Benzer Yazılar

“Atiye” Göbeklitepe’nin Tanıtımına Yardımcı Oluyor

27 Haziran 2021

27 Haziran 2021

Netflix’in orjinal Türk dizisi Atiye, UNESCO Miras Listesi’nde yer alan insanlık ortak tarihi Göbeklitepe’nin tanıtımını dünyaya yapıyor. Netflix’in orjinal dizileri...

Puduhepa’nın memleketi Lawazantiya’nın yeri Tatarlı Höyük ile aydınlanacak

8 Kasım 2021

8 Kasım 2021

Hitit İmparatorluğu’nun güçlü krallarından III. Hattusili’nin karısı Puduhepa’nın doğup büyüdüğü yer olan Lawazantiya’nın yerinin belirlenmesini sağlayacak bulgulara Tatarlı Höyük kazıları...

Yalova Çobankale’de Hashtag Sembollü Seramik Parçaları

23 Eylül 2021

23 Eylül 2021

Yalova’nın Altınova ilçesinde bulunan Çobankale’de arkeolojik kazılar devam ediyor. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü...

Taliban 2600 yıllık Mes Aynak Budist alanını koruma projesine destek veriyor

12 Nisan 2023

12 Nisan 2023

Mes Aynak, Afganistan’ın başkenti Kabil’in 40 km güneydoğusunda bulunan antik bir arkeolojik alan ve maden yatağıdır. Yaklaşık 2.600 yıllık geçmişe...

Suudi Arabistan çölünde gizemli ve gerçek boyutlu deve oymaları bulundu

4 Ekim 2023

4 Ekim 2023

Arkeologlar, Suudi Arabistan’ın Nafud çölünün güney sınırına yakın bir kayanın üzerinde gerçek boyutlu deve oymaları buldular. Kuzey Arabistan’ın Neolitik dönemi,...

Karaköy Sen Piyer Han Bakıma Alınıyor

8 Temmuz 2021

8 Temmuz 2021

İstanbul’un güzide mimari yapılarından Karaköy Sen Piyer Han İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından bakıma alınıyor. Karaköy semtinde yer alan İstanbul’un ünlü...

İran’da Tarih Yeniden Yazılıyor: Ghamari Mağarası’nda 80.000 Yıla Uzanan Neandertal İzleri Bulundu

13 Mart 2025

13 Mart 2025

İran’ın Luristan Eyaleti’nde, Hürremabad yakınlarındaki Ghamari Mağarası’nda yapılan son arkeolojik kazılar, bölgenin tarih öncesi geçmişine ışık tutan bulgular ortaya çıkardı....

2100 yıl öncesinden gelen mesaj: “Yasalara son derece itaatkar ve saygılı olun”

15 Mart 2024

15 Mart 2024

Adıyaman’da bulunan Perre Antik Kenti’nde bulunan 2100 yıllık yazıtın tercüme süreci devam ediyor. Yazıtta okunan “Yasalara sonuna kadar uyun ve...

Dünyanın en kuzeydeki Paleolitik yerleşimi, Kuzey Kutbu’ndaki Kotelny Adası’nda keşfedildi

20 Ağustos 2021

20 Ağustos 2021

Paleolitik dönemde, homininler küçük gruplar halinde yaşadılar ve bitki toplayarak, balık tutarak ve vahşi hayvanları öldürerek ya da leş yiyerek...

Mamutların Nasıl Evrildiği DNA Analizleriyle Belirlendi

18 Şubat 2021

18 Şubat 2021

Stockholm’deki Paleogenetik Merkezi’ndeki araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekip, 1,2 milyon yıllık mamut kalıntılarından elde edilen DNA’yı sıraladı. Analizler, son...

Brüksel metro hattındaki çalışmalar ikinci şehir duvarının kalıntılarını ortaya çıkardı

19 Nisan 2023

19 Nisan 2023

Belçika’nın başkenti Brüksel’deki yeni metro hattı-3 inşaat çalışmaları, ikinci sur duvarının bir kısmını ve yarım daire biçimli kulelerinden birini ortaya...

Uşaklı Höyük’te ortaya çıkarılan dairesel yapı kutsal Hitit kenti Zippalanda’yı işaret ediyor olabilir

27 Aralık 2022

27 Aralık 2022

Uşaklı Höyük kazılarında ortaya çıkarılan dairesel yapı kayıp Hitit kutsal kenti Zippalanda’yı işaret ediyor olabilir. Bu savı geçtiğimiz kazı sezonlarında...

Helenapolis Antik Kenti’nin merkezi jeoradar ile ortaya çıkarılacak

8 Aralık 2023

8 Aralık 2023

MÖ 4. yüzyıl sonlarında önemli liman kenti olan Helenapolis Antik Kenti’nin merkezi jeoradar ile ortaya çıkarılacak. Roma İmparatoru I. Konstantin’in...

Pompeii Kurbanları Volkanik Patlamanın Vücut Üzerindeki Etkisini Öğrenmede Yardımcı Oluyor

27 Mart 2021

27 Mart 2021

Dünyamız 5 milyar yaşında yaşlı bir gezegen olarak görülebilir. Ama dünyamız hala bir delikanlı gibi kıpır kıpır hareket halinde yerinde...

Amerika kıtasında 23.000 yıllık fosilleşmiş insan ayak izleri bulundu

24 Eylül 2021

24 Eylül 2021

İnsan yeryüzü yolculuğuna Afrika kıtasından başlamış ve buradan Avustralya, Asya ve Avrupa kıtalarına ulaşmıştır. Amerika kıtasına ise bu yolculuğun son...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]