4 December 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Arkeoloji, Eski Afrika Toplumlarının Salgınları Nasıl Yönettiğini Gösteriyor

İnsan ırkı belirli dönemlerde büyük salgınlar yaşamıştır. Bunlardan en yıkıcı olanlardan biri şüphesiz Kara Veba (1347-1351), diğeri ise İspanyol Gribi (1918) idi. Günümüzde yaşadığımız Küresel salgın Covid19 bu gruba dahil edebiliriz.

Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika’da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtı. Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu bir hastalık, veba idi.  Salgın, yalnızca 14. yüzyılda yaklaşık 200 milyon kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır.

1918 – 1920 yılları arasında H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıdır. İspanyol Gribi, 500 Milyondan fazla kişiye bulaşması sonucu 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri olmuştur.

Arkeologlar, geçmiş popülasyonlardaki hastalıkları uzun süredir incelemektedirler. Bunu yapmak için bütün kanıtları göz önünde bulundururlar. Bunlar: yerleşim düzeni, gömüler, mezar kalıntıları ve insan iskeletleridir.

Örneğin arkeologlar sayesinde, salgın hastalıkların zararlı etkisinin 14. yüzyılın başlarında Gana’daki Akrokrowa’daki yerleşimlerin terk edilmesine neden olduğunu biliyoruz.


Şu anda Güney Afrika’nın Limpopo Vadisi’ndeki Mapungubwe Dünya Mirası alanının bir parçasını oluşturan terk edilmiş bir yerleşim yerindeki yaklaşık 76 bebek mezar alanı, MS 1000’den sonra orada yaşayan insanlara bir pandeminin vurduğunu gösteriyor.

Arkeolojik ve tarihsel içgörüler, toplumların pandemilerle başa çıkmak için benimsedikleri bazı stratejileri de açığa çıkarır. Bunlar arasında yerleşimlerin dezenfektan olarak yakılması ve yerleşimlerin yeni yerlere kaydırılması yer alıyordu. Yerleşim yerlerini dağıtarak sosyal mesafelendirme uygulandı. Arkeologların güney Zimbabwe’deki Mwenezi’deki bulguları da, hastalıkların bu şekilde bulaşmaması için ölü kalıntılarına dokunmanın veya bunlara müdahale etmenin bir tabu olduğunu gösteriyor.

1960’ların sonlarında, Güney Afrika’nın Phalaborwa kentinde 13. yüzyıldan kalma evlerin zeminlerini kazı yapan arkeolojik kazıların bazı üyeleri, kutsal olduğuna inandıkları mezarlarla karşılaştıktan sonra çalışmaya devam etmeyi reddettiler. Ayrıca, mezarların bir hastalık salgınıyla ilgili olduğundan da endişelendiler.

Sosyal mesafe ve izolasyon, COVID-19 salgını sırasında slogan haline geldi. Arkeolojiden, aynı uygulamaların tarihi Afrika toplumlarında pandemileri yönetmenin kritik bir bölümünü oluşturduğunu biliyoruz. Bugün Zimbabwe olan bölgede, 17. ve 18. yüzyıllarda Shona halkı, geçici konut yapılarında – cüzzam gibi – bulaşıcı hastalıklardan muzdarip olanları izole etti. Bu, çok az insanın hastayla temasa geçebileceği anlamına geliyordu. Bazı durumlarda, bulaşmanın yayılmasını önlemek için cesetler yakıldı.

İnsanların, felaketler sona erdiğinde gevşeme ve önceliklerini değiştirme eğilimi vardır. Arkeologlar tarafından toplanan ve yerli bilgi sistemlerinin Afrika’daki eski toplumların hastalık şoku ve salgınlarla başa çıkmasına nasıl yardımcı olduğunu gösteren veriler, politika yapıcılara modern toplumları aynı sorunlara hazırlamanın farklı yollarını hatırlatmaya yardımcı olabilir.

Sosyal mesafe ve izolasyon

Mapungubwe Dünya Mirası alanının bir parçası olan K2’nin erken kentsel yerleşim yerindeki araştırmalar, antik pandemilere önemli bir ışık tuttu.

K2’nin sakinleri (geçmişi 1 000 ile 1 200 arasında) mahsul tarımı, sığır yetiştiriciliği, metalurji, avcılık ve ormandan yiyecek toplamada başarılı oldular.

Hint Okyanusu kenarıyla uluslararası mübadele ağlarını besleyen iyi gelişmiş yerel ve bölgesel ekonomilere sahiptiler. Doğu Afrika’nın Swahili kasabaları kanal görevi gördü.

K2’deki arkeolojik çalışmalar, 76’sı 0-4 yaş kategorisindeki bebeklere ait olan, alışılmadık derecede yüksek sayıda gömü ortaya çıkardı (94). Bu,% 5’lik bir ölüm oranına çevrildi. Alandan elde edilen kanıtlar, yerleşimin bu mezarlarla aynı zamanlarda aniden terk edildiğini gösteriyor. Bu, bir pandeminin, topluluğun başka bir çözüme geçme kararına yol açtığı anlamına gelir.

Afrika’nın başka bir bölgesine kayan orta ve güney Gana’daki erken kentsel yerleşimlerde yapılan arkeolojik çalışmalar, Gana’nın merkez bölgesindeki Akrokrowa (MS 950Gana-1300) ve Asikuma- Odoben- Brakwa gibi yerlerde pandeminin etkisini tespit etti.

Bu yerleşim yerleri, Gana’nın güneyindeki Birim Vadisi’ndeki diğerleri gibi, karmaşık hendek sistemleri ve toprak setleriyle sınırlanmıştı. Kanıtlar, birkaç yüzyıl süren sürekli ve istikrarlı işgalden sonra yerleşimlerin aniden terk edildiğini gösteriyor. Terk edilme dönemi, Avrupa’da Kara Ölüm’ün yıkımı ile aynı zamana denk geliyor.

Salgın sonrası evler yeniden inşa edilmedi; günlük aktivitelerden de çöp birikmedi. Bunun yerine, bozulan topluluklar başka bir yerde yaşamaya başladı. Arkeologlar, uzun süreli zorluklar, ölümler veya şiddetli sosyoekonomik veya politik değişiklikler şeklinde uzun vadeli etkilere dair hiçbir işaret olmadığından, bu toplulukların pandemiyi yönetebildiklerine ve buna uyum sağlayabildiklerine inanıyorlar.

Arkeolojik kanıtların analizi, bu eski Afrika topluluklarının pandemileri yönetmek için çeşitli stratejiler benimsediğini ortaya koymaktadır.

Bunlara yerleşim yerlerini dezenfektan olarak yakmak ya da çiftlik evlerini yeni yerlere kaydırmak da dahildir. Afrika yerli bilgi sistemleri, yerleşim alanlarını veya ormanları yakmanın hastalıkları yönetmenin yerleşik bir yolu olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Yerleşim yerlerinin düzeni de önemliydi. Örneğin, Zimbabve ve Mozambik’in bazı bölgelerinde yerleşim birimleri bir alanda bir veya iki aileyi barındıracak şekilde dağıtıldı.

Bu, insanların birbirlerinden uzakta kalmalarına izin verdi – ancak günlük bakım, destek ve işbirliğine girmek için çok uzak değil. Toplumsal tutarlılık, toplumu bir arada tutan tutkal iken, sosyal uzaklık destekleyici bir şekilde inşa edildi.

Topluluklar, salgınların öngörülemez ancak olası olduğunu biliyordu, bu yüzden ileriyi planlamak için yerleşim yerlerini dağınık bir şekilde inşa ettiler.

Bu topluluklarda pandeminin birçok uzun vadeli etkileri vardı. Belki de en önemlisi, insanların salgın hastalıklarla yaşamayı kolaylaştıran, onları yöneten ve aynı zamanda iyi hijyen, sanitasyon ve çevre kontrolü gibi temellere bağlı kalmalarını sağlayacak şekilde organize olmalarıdır.

Kaynak: https://www.newsday.co.zw/2020/11/archaeology-shows-how-ancient-african-societies-managed-pandemics/?cn-reloaded=1 çeviri yapılmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Notre Dame Katedrali’nde antik mezarlar keşfedildi

15 Mart 2022

15 Mart 2022

2019 yılında çıkan yangında hasar gören Notre Dame Katedrali’nde devam eden restorasyon çalışmalarında antik döneme ait mezarlar keşfedildi. Dünyanın önemli...

Diyarbakır’da 2.000 Yıllık Roma Caddesi Bulundu

19 Nisan 2021

19 Nisan 2021

Diyarbakır Amida Höyük kazıları Covid-19 salgının yarattığı olumsuzluklara rağmen tüm hızıyla devam ediyor. Kazılar sırasında Roma dönemine ait 2.000 yıllık...

Rusya’nın Suzdal bölgesinde nadir bulunan bir hazine ortaya çıkarıldı

15 Ağustos 2021

15 Ağustos 2021

Rusya Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü Rusya’nın Suzdal bölgesinde nadir görülen bir hazine buldular. Suzdal Opolye’nin daha önce keşfedilmemiş alanlarından birinde...

Nadir görülen kanatlı Medusa başı tasvirli taban mozaiği ortaya çıkarıldı

12 Ağustos 2023

12 Ağustos 2023

Roma medeniyeti ile özdeşleşen birbirinden güzel ve ilginç taban mozaiklerin içinde nadir görülen kanatlı Medusa başı tasvirli taban mozaiği ortaya...

İtalya’da ölü hediyeli 10.000 yıllık mezar ortaya çıkarıldı

15 Aralık 2021

15 Aralık 2021

Mezolitik dönem insan topluluklarının ölü gömme biçim ve ritüelleri hakkında yeni bilgiler kazandıran buluntulara bir yenisi daha eklendi. Avrupa’nın ölü...

“Anadolu” operasyonu ile tarihi eser kaçakçılarına darbe

10 Ağustos 2021

10 Ağustos 2021

Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı ile Adana Cumhuriyet Başsavcılığı koordinesinde 30 ilde uluslararası tarihi eser...

9 Yaşında ki Çocuk Süleyman Tapınağına Ait Altın Bir Boncuk Buldu

1 Aralık 2020

1 Aralık 2020

Bar-Ilan üniversitesinin gönüllüler için düzenlemiş olduğu Temple Mount Eleme Projesi (TMSP) kapsamında çalışan 9 yaşındaki bir çocuk 3000 yıllık altın bir...

Orta Çağ’da Veba Doktorları ve İlginç Üniformaları

20 Ocak 2021

20 Ocak 2021

Kara veba tarihin en ölümcül salgınıydı ve sadece birkaç yılda 25 milyon Avrupalıyı yok etti. Yönetimdekiler çaresizlikten  ikinci sınıf ve...

İtalyan Sanat Polisi Çalınan Roma Heykelini Ele Geçirdi

12 Nisan 2021

12 Nisan 2021

İtalyan sanat polisi Belçika’da arkeolojik alandan çalınan Roma heykelini ele geçirdi. İtalyan polisi, 2011 yılında Roma eteklerindeki arkeolojik kazı alanından...

Boncuklu Höyük, Anadolu’da ilk yerleşik hayatın izlerini taşıyor

12 Eylül 2022

12 Eylül 2022

Konya’nın Karatay ilçesinde yer alan 11 bin 200 yıllık geçmişe sahip Boncuklu Höyük, Anadolu’da ilk yerleşik hayatın izlerini taşıyor. Boncuklu...

Batı Baltık Denizi bölgesi için olağanüstü keşif: Alman Nehri’nin dibinde 400 yıllık bir batık bulundu

3 Ağustos 2022

3 Ağustos 2022

Almanya’nın kuzey kesiminde, Lübeck yakınlarındaki Trave’de rutin bir ölçüm sırasında, Kiel-Holtenau Su Yolları ve Denizcilik Kurumu (Wasserstraßen- und Schifffahrtsamt/WSA), on...

İran’ın Kaldar Mağarasında İnsan Göçündeki ‘Kayıp Halka’nın Bir Parçası Bulunmuş Olabilir

4 Nisan 2021

4 Nisan 2021

Kaldar mağarası, İran’daki Orta ve Üst Paleolitik Çağ’dan geçişe kanıt sağlayan önemli bir arkeolojik sit alanıdır. Mağara, 1.290 metre yükseklikte, Lorestan...

Van Gölü’nde yaşanan su çekilmesi Urartu dönemi limanı gün yüzüne çıkardı

22 Eylül 2022

22 Eylül 2022

Van Gölü’nde suların geri çekilmesi Urartu dönemi ana kayaya oyulmuş basamaklı limanı gün yüzüne çıkardı. Aşırı buharlaşma ve yağışların azalması...

Amazon Yağmur Ormanlarında 12.500 Yıllık İnsan ve Hayvan Resimleri Bulundu

30 Kasım 2020

30 Kasım 2020

Her geçen gün arkeologlar yeni keşifleri ile bizleri şaşırtmaya devam ediyor. İnsan ve dünya tarihi üzerinde ki bilgilerimiz bu keşifler...

Avrupa’nın Kuzeyinde Son Buzul Çağı’nda Yaşayan Neandertaller Hakkında Yeni Bilgiler

14 Mayıs 2022

14 Mayıs 2022

Neandertaller daha önce varsayıldığı gibi soğukta yaşama gerçekten de iyi uyum sağladılar mı, yoksa son Buzul Çağı’nda daha ılıman çevre...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]