29 March 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Arkeoloji, Eski Afrika Toplumlarının Salgınları Nasıl Yönettiğini Gösteriyor

İnsan ırkı belirli dönemlerde büyük salgınlar yaşamıştır. Bunlardan en yıkıcı olanlardan biri şüphesiz Kara Veba (1347-1351), diğeri ise İspanyol Gribi (1918) idi. Günümüzde yaşadığımız Küresel salgın Covid19 bu gruba dahil edebiliriz.

Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika’da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtı. Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu bir hastalık, veba idi.  Salgın, yalnızca 14. yüzyılda yaklaşık 200 milyon kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır.

1918 – 1920 yılları arasında H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıdır. İspanyol Gribi, 500 Milyondan fazla kişiye bulaşması sonucu 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri olmuştur.

Arkeologlar, geçmiş popülasyonlardaki hastalıkları uzun süredir incelemektedirler. Bunu yapmak için bütün kanıtları göz önünde bulundururlar. Bunlar: yerleşim düzeni, gömüler, mezar kalıntıları ve insan iskeletleridir.

Örneğin arkeologlar sayesinde, salgın hastalıkların zararlı etkisinin 14. yüzyılın başlarında Gana’daki Akrokrowa’daki yerleşimlerin terk edilmesine neden olduğunu biliyoruz.


Şu anda Güney Afrika’nın Limpopo Vadisi’ndeki Mapungubwe Dünya Mirası alanının bir parçasını oluşturan terk edilmiş bir yerleşim yerindeki yaklaşık 76 bebek mezar alanı, MS 1000’den sonra orada yaşayan insanlara bir pandeminin vurduğunu gösteriyor.

Arkeolojik ve tarihsel içgörüler, toplumların pandemilerle başa çıkmak için benimsedikleri bazı stratejileri de açığa çıkarır. Bunlar arasında yerleşimlerin dezenfektan olarak yakılması ve yerleşimlerin yeni yerlere kaydırılması yer alıyordu. Yerleşim yerlerini dağıtarak sosyal mesafelendirme uygulandı. Arkeologların güney Zimbabwe’deki Mwenezi’deki bulguları da, hastalıkların bu şekilde bulaşmaması için ölü kalıntılarına dokunmanın veya bunlara müdahale etmenin bir tabu olduğunu gösteriyor.

1960’ların sonlarında, Güney Afrika’nın Phalaborwa kentinde 13. yüzyıldan kalma evlerin zeminlerini kazı yapan arkeolojik kazıların bazı üyeleri, kutsal olduğuna inandıkları mezarlarla karşılaştıktan sonra çalışmaya devam etmeyi reddettiler. Ayrıca, mezarların bir hastalık salgınıyla ilgili olduğundan da endişelendiler.

Sosyal mesafe ve izolasyon, COVID-19 salgını sırasında slogan haline geldi. Arkeolojiden, aynı uygulamaların tarihi Afrika toplumlarında pandemileri yönetmenin kritik bir bölümünü oluşturduğunu biliyoruz. Bugün Zimbabwe olan bölgede, 17. ve 18. yüzyıllarda Shona halkı, geçici konut yapılarında – cüzzam gibi – bulaşıcı hastalıklardan muzdarip olanları izole etti. Bu, çok az insanın hastayla temasa geçebileceği anlamına geliyordu. Bazı durumlarda, bulaşmanın yayılmasını önlemek için cesetler yakıldı.

İnsanların, felaketler sona erdiğinde gevşeme ve önceliklerini değiştirme eğilimi vardır. Arkeologlar tarafından toplanan ve yerli bilgi sistemlerinin Afrika’daki eski toplumların hastalık şoku ve salgınlarla başa çıkmasına nasıl yardımcı olduğunu gösteren veriler, politika yapıcılara modern toplumları aynı sorunlara hazırlamanın farklı yollarını hatırlatmaya yardımcı olabilir.

Sosyal mesafe ve izolasyon

Mapungubwe Dünya Mirası alanının bir parçası olan K2’nin erken kentsel yerleşim yerindeki araştırmalar, antik pandemilere önemli bir ışık tuttu.

K2’nin sakinleri (geçmişi 1 000 ile 1 200 arasında) mahsul tarımı, sığır yetiştiriciliği, metalurji, avcılık ve ormandan yiyecek toplamada başarılı oldular.

Hint Okyanusu kenarıyla uluslararası mübadele ağlarını besleyen iyi gelişmiş yerel ve bölgesel ekonomilere sahiptiler. Doğu Afrika’nın Swahili kasabaları kanal görevi gördü.

K2’deki arkeolojik çalışmalar, 76’sı 0-4 yaş kategorisindeki bebeklere ait olan, alışılmadık derecede yüksek sayıda gömü ortaya çıkardı (94). Bu,% 5’lik bir ölüm oranına çevrildi. Alandan elde edilen kanıtlar, yerleşimin bu mezarlarla aynı zamanlarda aniden terk edildiğini gösteriyor. Bu, bir pandeminin, topluluğun başka bir çözüme geçme kararına yol açtığı anlamına gelir.

Afrika’nın başka bir bölgesine kayan orta ve güney Gana’daki erken kentsel yerleşimlerde yapılan arkeolojik çalışmalar, Gana’nın merkez bölgesindeki Akrokrowa (MS 950Gana-1300) ve Asikuma- Odoben- Brakwa gibi yerlerde pandeminin etkisini tespit etti.

Bu yerleşim yerleri, Gana’nın güneyindeki Birim Vadisi’ndeki diğerleri gibi, karmaşık hendek sistemleri ve toprak setleriyle sınırlanmıştı. Kanıtlar, birkaç yüzyıl süren sürekli ve istikrarlı işgalden sonra yerleşimlerin aniden terk edildiğini gösteriyor. Terk edilme dönemi, Avrupa’da Kara Ölüm’ün yıkımı ile aynı zamana denk geliyor.

Salgın sonrası evler yeniden inşa edilmedi; günlük aktivitelerden de çöp birikmedi. Bunun yerine, bozulan topluluklar başka bir yerde yaşamaya başladı. Arkeologlar, uzun süreli zorluklar, ölümler veya şiddetli sosyoekonomik veya politik değişiklikler şeklinde uzun vadeli etkilere dair hiçbir işaret olmadığından, bu toplulukların pandemiyi yönetebildiklerine ve buna uyum sağlayabildiklerine inanıyorlar.

Arkeolojik kanıtların analizi, bu eski Afrika topluluklarının pandemileri yönetmek için çeşitli stratejiler benimsediğini ortaya koymaktadır.

Bunlara yerleşim yerlerini dezenfektan olarak yakmak ya da çiftlik evlerini yeni yerlere kaydırmak da dahildir. Afrika yerli bilgi sistemleri, yerleşim alanlarını veya ormanları yakmanın hastalıkları yönetmenin yerleşik bir yolu olduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Yerleşim yerlerinin düzeni de önemliydi. Örneğin, Zimbabve ve Mozambik’in bazı bölgelerinde yerleşim birimleri bir alanda bir veya iki aileyi barındıracak şekilde dağıtıldı.

Bu, insanların birbirlerinden uzakta kalmalarına izin verdi – ancak günlük bakım, destek ve işbirliğine girmek için çok uzak değil. Toplumsal tutarlılık, toplumu bir arada tutan tutkal iken, sosyal uzaklık destekleyici bir şekilde inşa edildi.

Topluluklar, salgınların öngörülemez ancak olası olduğunu biliyordu, bu yüzden ileriyi planlamak için yerleşim yerlerini dağınık bir şekilde inşa ettiler.

Bu topluluklarda pandeminin birçok uzun vadeli etkileri vardı. Belki de en önemlisi, insanların salgın hastalıklarla yaşamayı kolaylaştıran, onları yöneten ve aynı zamanda iyi hijyen, sanitasyon ve çevre kontrolü gibi temellere bağlı kalmalarını sağlayacak şekilde organize olmalarıdır.

Kaynak: https://www.newsday.co.zw/2020/11/archaeology-shows-how-ancient-african-societies-managed-pandemics/?cn-reloaded=1 çeviri yapılmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Anadolu’da ilk kez Türk adının geçtiği yazıt bulundu

3 Eylül 2022

3 Eylül 2022

Konya’nın Karatay ilçesinde bulunan Savatra Antik Kenti kazı sahasında Anadolu’da ilk kez Türk adının geçtiği yazıt bulundu. Anadolu’da 1071 Malazgirt...

Çin’in Hebei bölgesinde antik şaraphane alanı ortaya çıkarıldı

6 Ocak 2022

6 Ocak 2022

Kuzey Çin’in Hebei bölgesinde, Ming Hanedanı sonlarına ve erken Qing Hanedanlıklarına kadar uzanan eski bir şaraphane ortaya çıkarıldı. 2021 yılının...

Antik Yunan Filozofu Hypatia’nın Hüzünlü Hikayesi

28 Şubat 2021

28 Şubat 2021

Antik Yunan akademisindeki az sayıdaki kadınlardan biriydi, İskenderiyeli Hypatia. Doğum tarihi için M.S. 350 tarihi söylense de tam olarak kesin değil...

Doğu Anadolu’nun Kapadokya’sı Meya Antik Kenti

14 Kasım 2020

14 Kasım 2020

Meya mağaraları, Ağrı iline bağlı Diyadin ilçe merkezinin 15 km. güneybatısında Günbuldu köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Tarihi alan, köyün...

Assos Antik Kenti kazılarında 2 bin 200 yıllık Roma Çeşmesi’nin kalıntılarına ulaşıldı

15 Ağustos 2022

15 Ağustos 2022

Geçtiğimiz yıl (2021) Ayvacık Kaymakamlığı’nın kaya ıslahı çalışmaları ihalesi, valiliğin 500 gün kapatma kararı ve sonrasında ıslah çalışmaları sırasında yaşan...

Klazomenai Antik Kenti’ne iş makinesi girdi kazı başkanı suskun

8 Haziran 2022

8 Haziran 2022

İzmir Urla ilçesinde bulunan Klazomenai Antik Kenti’nde İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan alınan izinle, İzmir Arkeoloji Müzesi...

Antik Çağın En İyi 5 Komutanı

31 Ocak 2021

31 Ocak 2021

Dünya’nın her yerinde ordu muhafazakar bir kurumdur ve bu nedenle eski dünyanın askeri liderleri, kariyerlerinin sona ermesinden binlerce yıl sonra bile...

Tuzu Para Olarak Sadece Romalılar Kullanmıyordu

24 Mart 2021

24 Mart 2021

Tuz, her dönem değerli bir madendi. Gıdaların korunmasında, yemeklerin lezzetli olmasında, hayvanların beslenmesinde, sağlık alanında kullanılmasına kadar birçok alanda tuza...

Antik Genomlar İskitlerin Yükselişi ve Kayboluşu Hakkında Yeni Bilgiler Veriyor

27 Mart 2021

27 Mart 2021

İskitler Demir çağının en önemli kültürlerinden biridir. Varlıkları hakkında bir çok bilgiye rağmen hala onlar hakkında bilinmyen bir çok şey...

Yoksulların Tanrılara sundukları 2 bin 300 yıllık mini adak kabı

26 Ağustos 2022

26 Ağustos 2022

Yoksulluk ve varsıllık tarihin her döneminde görülür. Sosyal, ekonomik, kültürel her alanda belirleyici çizgi olmuştur yoksulluk ve varsıllık. Varsıllar, toplumun...

Viking Harald Bluetooth zamanından kalma büyük bir salon keşfedildi

30 Aralık 2022

30 Aralık 2022

Danimarka ve Norveç Kralı Viking Harald Bluetooth döneminden kalma büyük bir salon, Danimarka’nın Kuzey Jutland kentindeki Jammerbugt Belediyesi’nde bir köy...

Tanrı Mars’ın Gravürü Romalılara mı Yoksa Britonlara mı Ait?

15 Ocak 2021

15 Ocak 2021

İngiltere’nin, Colchester şehrinde bulunan Roma dönemine ait mücevherden yapılmış yüzük mührün düşünülen tarihten çok daha eski olduğu ortaya çıktı. Üzerinde...

Kültür Bakanlığı’ndan Müze Severlere İyi Haber…

17 Aralık 2020

17 Aralık 2020

Teknolojinin gelişmesi her alanda olduğu gibi kültür alanında da değişimin itici gücü oldu. Bu değişimlerin birisi olan Kültür ve Turizm...

Side’de 1300 yıllık Sinagog ortaya çıkarıldı

27 Aralık 2021

27 Aralık 2021

Antalya’nın Manavgat ilçesinin Side bölgesinde yaşadığı bilinen ilk Yahudi topluluğa ait 1300 yıllık sinagog ortaya çıkarıldı. Bir evin altında bulunan...

Ukrayna, Rus kuvvetlerinin Melitopol Müzesi’nden İskit hazinelerini çaldığını iddia ediyor

12 Mayıs 2022

12 Mayıs 2022

Ukrayna Başsavcılığı, Rus birliklerinin Melitopol Yerel Tarih Müzesi’nde saklanan eski İskit altını ve diğer tarihi ve kültürel değerli eşyaları çaldığını...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]