18 August 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Antik Heykeller Harika Koksaydı Ne Olurdu? Greko-Romen Heykellerinin Şaşırtıcı Sırları

Oxford Arkeoloji Dergisi’nde yayımlanan yeni bir araştırma, antik Yunan ve Roma sanatının sıklıkla göz ardı edilen bir yönüne ışık tuttu: Heykellerin süslenmesinde parfüm ve aromatik maddelerin kullanımı.

Arkeolog Cecilie Brøns liderliğindeki bu araştırma, bu ikonik heykellerin yalnızca görsel nesneler olduğu yönündeki uzun süredir devam eden inancı sorgulayarak, antik izleyicilerin etkileşime girdiği zengin bir duyusal deneyim dokusunu ortaya koyuyor.

Yıllardır bilim insanları, bugün müzelerde gördüğümüz bozulmamış beyaz mermer heykellerin başlangıçta canlı renklerle boyandığını ve tekstil ve mücevherlerle süslendiğini kabul ediyor. Ancak, Brøns’un çalışması, antik dünyada kokunun önemini vurgulayarak bu anlayışı bir adım öteye taşıyor. Klasik metinlerden ve yazıtlardan yararlanan araştırma, bu heykellerin yalnızca görsel gösteriler değil, aynı zamanda tapanları ve izleyicileri saran koku deneyimleri olduğunu gösteriyor.

Çalışma, özellikle tanrıları temsil eden heykellerin süslenmesinde parfümün ritüel rolünü vurgular. Romalı hatip Cicero’nunki gibi tarihi anlatımlar, heykelleri hoş kokulu yağlarla meshetme uygulamasını anlatır. Delos’un antik kutsal alanında, yazıtlar Artemis ve Hera gibi tanrıların heykellerinin bakımı için kullanılan parfümlerin maliyetlerini ve içeriklerini ayrıntılı olarak anlatır; bunlar arasında zeytinyağları, balmumu ve gül kokulu kokular bulunur.

Dahası, şair Callimachus, Mısır Kraliçesi II. Berenice’nin heykelini “parfümle nemli” olarak tanımlayarak bu uygulamaya dair içgörüler sunar ve bu geleneğin ilahi figürlerin ötesine geçerek kraliyet ailesini ve saygın kişileri de kapsadığını gösterir. Roma’daki Floralia gibi festivaller, bu heykelleri süsleyen gül ve menekşelerden oluşan hoş kokulu çelenklerle, ibadet edenler için sürükleyici bir atmosfer yaratarak duyusal deneyimi daha da zenginleştirir.

Brøns’un araştırması ayrıca antik heykeltıraşların bu kokuları uygulamak ve korumak için kullandıkları teknikleri de ortaya çıkarıyor. Ganosis gibi yöntemler, heykellerin görünümünü iyileştirirken hoş bir koku vermek için mum ve yağların karıştırılmasını içeriyordu. Vitruvius ve Yaşlı Plinius gibi klasik yazarlar , heykellerin parlaklığını ve rengini korumak için belirli malzemelerin kullanımını belgelemişlerdir.

Orijinal kokular çoktan solmuş olsa da, bilimsel incelemeler Kraliçe Berenice II’nin portresinde balmumu izleri ortaya çıkardı ve bu da eski bir parfüm banyosundan geçmiş olabileceğini düşündürüyor. Ayrıca, Delos’taki arkeolojik bulgular, dini ritüellerde kullanılan kokuları muhtemelen üreten atölyelere işaret ediyor ve koku ile kutsal sanat arasındaki bağlantıyı doğruluyor.

Bu araştırma, antik izleyicilerin sanatla nasıl etkileşime girdiğinin yeniden değerlendirilmesini davet ediyor. Heykellerin hem görülmek hem de koklanmak üzere tasarlandığını kabul ederek, tarihçiler ve arkeologlar antik kültürün duyusal boyutları hakkında daha derin bir anlayış kazanabilirler. Brøns’un yerinde bir şekilde belirttiği gibi, “Antik dünyada bir heykele hayranlık duymak sadece görsel bir deneyim değil, aynı zamanda koku alma deneyimiydi.”

Sonuç olarak, antik heykellerdeki parfümlerin incelenmesi, geçmişin çok duyulu deneyimlerini anlamak için yeni yollar açar. Dini ve kültürel uygulamalarda kokunun önemini vurgular ve bu heykellerin yalnızca ilahi olanın temsilleri değil, tüm duyuları harekete geçiren canlı cisimler olduğunu öne sürer. Bu vahiy, klasik sanata ve antik dünya üzerindeki derin etkisine olan takdirimizi zenginleştirir.

Brøns C. (2025) The Scent of Ancient Greco-roman Sculpture, Oxford Journal of Archaeology, doi.org/10.1111/ojoa.12321

Kapak fotoğrafı: Louvre Museum- Wikimedia Commons

Banner
Benzer Yazılar

Neandertaller’in Ölülerini Gömdüğüne Yönelik Kanıtlar Bulundu

13 Aralık 2020

13 Aralık 2020

Ölülerin gömülmesi Neandertaller tarafından mı uygulandı yoksa türümüze özgü bir yenilik mi? İlk hipotez lehine göstergeler var ancak bazı bilim...

Neandertaller Zamanında Savaş: Türümüzün 100.000 Yıldan Fazla Bir Süre Üstünlük İçin Nasıl Savaştığı

3 Kasım 2020

3 Kasım 2020

Yaklaşık 600.000 yıl önce insanlık ikiye bölündü. Bir grup Afrika’da kaldı ve bize dönüştü. Diğeri karadan Asya’ya, ardından Avrupa’ya geçti...

Kayseri’de Roma dönemine ait bir villanın kazısında 600 metrekarelik mozaik alan ortaya çıkarıldı

12 Kasım 2023

12 Kasım 2023

Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin desteğiyle Roma dönemine ait bir villanın devam eden kazısında 600 metrekarelik taban mozaiği ortaya çıkarıldı. Roma villasının...

Van’da Demir Çağı’na ait insan kemikleri bulundu

17 Kasım 2021

17 Kasım 2021

Van Gölü kıyısında insan kemikleri, çanak çömlek ve seramik parçaları bulundu. İlk izlenim buluntuların Demir Çağı dönemine ait olduğu yönünde…...

Buzların İçinde Bulunan Kadın Altay Prensesi Miydi Yoksa Bir Şaman Mı?

1 Haziran 2021

1 Haziran 2021

1993 yılında Rus arkeolog Natalya Polosmak ve ekibi, Rusya’nın Altay Dağları bölgesinde, Çin sınırına yakın Ukok Platosu’nda eski bir mezar...

Antik Yijin Şehri, Çin’deki En İyi 10 Arkeolojik Keşif Arasında

1 Şubat 2021

1 Şubat 2021

Hangzhou’nun Lin’an Bölgesi’nde bulunan Yijin Antik Kenti, 2020’nin Çin’deki en iyi 10 arkeolojik keşifleri arasına girdi. Yijin Antik Kenti, 2017...

Çukurbağ Nikomedia Kazıları Yeniden Başlıyor

14 Temmuz 2021

14 Temmuz 2021

Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti sıfatını taşıyan antik dönemin en büyük kentlerinden Nikomedia antik kenti Çukurbağ kazıları yeniden başlıyor. Kocaeli İzmit...

Orta Çağda Sivri Burun Ayakkabı Sevdası Bunyonu Artırmış

13 Haziran 2021

13 Haziran 2021

Güzel ve şık görünmek insanın doğasında vardır. Kentsel yaşamın artmaya başladığı dönemlerde insan kendini güzel ve şık göstermek uğruna sağlığını...

Murat Tepe Kazılarında Urartu Dönemi Ünik Eserler Bulundu

11 Aralık 2021

11 Aralık 2021

Bingöl il sınırları içerisinde yer alan Kalehan 2 Baraj sularının altında kalan Murat Höyük ve Murat Tepe’de gerçekleştirilen kurtarma kazılarında...

Xianyang Havalimanı’nın genişletme projesi sırasında 3.500’den fazla antik mezar bulundu

17 Şubat 2021

17 Şubat 2021

Shaanxi Eyalet Arkeoloji Enstitüsü’ne göre, Xi’an’daki Xianyang Uluslararası Havalimanı’nın genişletme projesi sırasında 3.500’den fazla antik mezar dahil olmak üzere  4.600’den...

Almanya’nın Chiemsee Gölü’ndeki 600 yıllık bir kilisenin kalıntıları aranırken 1.000 yıllık bir kült alanı keşfedildi

26 Şubat 2024

26 Şubat 2024

Arkeologlar, Almanya’nın Chiemsee Gölü’ndeki bir ada olan Fraueninsel’de, 1800’lerin başında yıkılan 600 yıllık bir kilisenin kalıntılarını ararken 1.000 yıldır yeraltında...

Vahiy Kitabı ile büyü tabletleri arasında benzerlikler bulundu

11 Şubat 2023

11 Şubat 2023

Johannes Gutenberg Üniversitesi Mainz’dan (JGU) Dr. Michael Hölscher başkanlığındaki bir araştırma projesi, vahiy kitabının büyü tabletleri ile benzer bazı ifadelere...

Zernaki Tepe “kırlangıç sistemi” ile depreme dayanıklı hale getirilmiş

19 Ekim 2021

19 Ekim 2021

Van’ın Erçiş ilçesinde, Anadolu’nun eski ızgara plan denilen düzenli yerleşim yerlerinden birisi olan Zernaki Tepe kentinin duvarlarının “kırlangıç sistemi” ile...

Çanakkale Müzesi 1911 yılında 10 bin kuruş ödenekle kurulmuş

5 Ocak 2022

5 Ocak 2022

Osmanlı Devleti müzecilik tarihi denilince akla Osman Hamdi Bey ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri gelir. Osman Hamdi Bey’in özverili çalışmalarının bir...

Ömür Harmanşah, “7 bin yıllık buğday safsatadan ibaret”

3 Haziran 2022

3 Haziran 2022

Asur Ticaret Koloni Çağı’nın en önemli yerleşimlerinden biri olan Kültepe yine “7 bin yıllık buğday yeşerdi” haberleri ile sosyal medya...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]