16 October 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Antik Heykeller Harika Koksaydı Ne Olurdu? Greko-Romen Heykellerinin Şaşırtıcı Sırları

Oxford Arkeoloji Dergisi’nde yayımlanan yeni bir araştırma, antik Yunan ve Roma sanatının sıklıkla göz ardı edilen bir yönüne ışık tuttu: Heykellerin süslenmesinde parfüm ve aromatik maddelerin kullanımı.

Arkeolog Cecilie Brøns liderliğindeki bu araştırma, bu ikonik heykellerin yalnızca görsel nesneler olduğu yönündeki uzun süredir devam eden inancı sorgulayarak, antik izleyicilerin etkileşime girdiği zengin bir duyusal deneyim dokusunu ortaya koyuyor.

Yıllardır bilim insanları, bugün müzelerde gördüğümüz bozulmamış beyaz mermer heykellerin başlangıçta canlı renklerle boyandığını ve tekstil ve mücevherlerle süslendiğini kabul ediyor. Ancak, Brøns’un çalışması, antik dünyada kokunun önemini vurgulayarak bu anlayışı bir adım öteye taşıyor. Klasik metinlerden ve yazıtlardan yararlanan araştırma, bu heykellerin yalnızca görsel gösteriler değil, aynı zamanda tapanları ve izleyicileri saran koku deneyimleri olduğunu gösteriyor.

Çalışma, özellikle tanrıları temsil eden heykellerin süslenmesinde parfümün ritüel rolünü vurgular. Romalı hatip Cicero’nunki gibi tarihi anlatımlar, heykelleri hoş kokulu yağlarla meshetme uygulamasını anlatır. Delos’un antik kutsal alanında, yazıtlar Artemis ve Hera gibi tanrıların heykellerinin bakımı için kullanılan parfümlerin maliyetlerini ve içeriklerini ayrıntılı olarak anlatır; bunlar arasında zeytinyağları, balmumu ve gül kokulu kokular bulunur.

Dahası, şair Callimachus, Mısır Kraliçesi II. Berenice’nin heykelini “parfümle nemli” olarak tanımlayarak bu uygulamaya dair içgörüler sunar ve bu geleneğin ilahi figürlerin ötesine geçerek kraliyet ailesini ve saygın kişileri de kapsadığını gösterir. Roma’daki Floralia gibi festivaller, bu heykelleri süsleyen gül ve menekşelerden oluşan hoş kokulu çelenklerle, ibadet edenler için sürükleyici bir atmosfer yaratarak duyusal deneyimi daha da zenginleştirir.

Brøns’un araştırması ayrıca antik heykeltıraşların bu kokuları uygulamak ve korumak için kullandıkları teknikleri de ortaya çıkarıyor. Ganosis gibi yöntemler, heykellerin görünümünü iyileştirirken hoş bir koku vermek için mum ve yağların karıştırılmasını içeriyordu. Vitruvius ve Yaşlı Plinius gibi klasik yazarlar , heykellerin parlaklığını ve rengini korumak için belirli malzemelerin kullanımını belgelemişlerdir.

Orijinal kokular çoktan solmuş olsa da, bilimsel incelemeler Kraliçe Berenice II’nin portresinde balmumu izleri ortaya çıkardı ve bu da eski bir parfüm banyosundan geçmiş olabileceğini düşündürüyor. Ayrıca, Delos’taki arkeolojik bulgular, dini ritüellerde kullanılan kokuları muhtemelen üreten atölyelere işaret ediyor ve koku ile kutsal sanat arasındaki bağlantıyı doğruluyor.

Bu araştırma, antik izleyicilerin sanatla nasıl etkileşime girdiğinin yeniden değerlendirilmesini davet ediyor. Heykellerin hem görülmek hem de koklanmak üzere tasarlandığını kabul ederek, tarihçiler ve arkeologlar antik kültürün duyusal boyutları hakkında daha derin bir anlayış kazanabilirler. Brøns’un yerinde bir şekilde belirttiği gibi, “Antik dünyada bir heykele hayranlık duymak sadece görsel bir deneyim değil, aynı zamanda koku alma deneyimiydi.”

Sonuç olarak, antik heykellerdeki parfümlerin incelenmesi, geçmişin çok duyulu deneyimlerini anlamak için yeni yollar açar. Dini ve kültürel uygulamalarda kokunun önemini vurgular ve bu heykellerin yalnızca ilahi olanın temsilleri değil, tüm duyuları harekete geçiren canlı cisimler olduğunu öne sürer. Bu vahiy, klasik sanata ve antik dünya üzerindeki derin etkisine olan takdirimizi zenginleştirir.

Brøns C. (2025) The Scent of Ancient Greco-roman Sculpture, Oxford Journal of Archaeology, doi.org/10.1111/ojoa.12321

Kapak fotoğrafı: Louvre Museum- Wikimedia Commons

Banner
Benzer Yazılar

1800 yıllık Sasani kil mühründe İran şehrinin adı okundu

10 Nisan 2024

10 Nisan 2024

Pehlevi yazısıyla yazılmış Sasani döneminden kalma 1800 yıllık bir kil mühür üzerinde İran şehri “Şiraz” adı okundu. Sasani İmparatorluğu’nun (MS...

Hristiyanlık Öncesi İskandinav Dinine Yeni Yorum

26 Şubat 2021

26 Şubat 2021

Hristiyanlıktan önceki İskandinav dini hakkında yapılan araştırmalar İskandinav dininde düşünülenden çok fazla çeşitlilik olduğunu gösterdi. Stockholm Üniversitesinin yaptığı 10 yıllık...

Tarih öncesi insanlar atalarının hatıralarını canlı tutmak için taş aletleri saklıyorlardı

14 Mart 2022

14 Mart 2022

Geçmişe dair yaşanmışlıkları barındıran, sevdiklerimize ait birçok anıyı bizlere tekrar yaşatan eşyaları saklarız. Bu saklama eylemi içgüdüsel bir hareket olarak...

Kız Kulesi Anıt Müze Olarak Ziyarete Açılacak

9 Eylül 2022

9 Eylül 2022

Kız Kulesi restorasyon çalışmalarını inceleyen Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, restorasyon çalışmalarının yıl sonuna kadar bitirilmesini hedeflediklerini söyledi....

Tevrat’ta Adı Geçen Kral II. Yarovam’a Ait Mühür Bulundu

10 Aralık 2020

10 Aralık 2020

1980’de bir pazarda çok düşük bir ücretle satın alınan kil baskılı yazıtın MÖ 8. yüzyıl paleo-İbranice olarak yazılmış. Bu kil...

Tek Tanrılı Dinlerin Başlangıç Noktası Oluz Höyük’te Havangah Namazı Kılınmış Olabilir

25 Mart 2022

25 Mart 2022

Amasya ilinin 25 kilometre batısında yer alan Oluz Höyük, dinsel yapılanma yönünden zengin bulgular veren antik kenttir. 15 yıldır devam...

Hz. Adem İle Havva’nın Cennet Bahçesi Su Altında mı?

7 Kasım 2020

7 Kasım 2020

Hz. Adem ile Havva‘nın kovuldukları cennet bahçeleri hakkında yeni bir teori öne sürüldü. RAB Tanrı doğuda, Eden‘de bir bahçe dikti....

Romalılarda çarmıha germenin ilk kanıtı Cambridgeshire köyünde keşfedildi

9 Aralık 2021

9 Aralık 2021

İngiltere’nin Cambridgeshire köyünde, Romalıların suçlulara uyguladıkları ceza yöntemi çarmıha gerilmenin en eski kanıtı keşfedildi. Çarmıha gerilme yöntemi Roma döneminin en...

Dünya’nın ikonik mimari harikaları nasıl görünüyordu?

16 Ocak 2022

16 Ocak 2022

Dünya’nın ikonik mimari harikaları Parthenon, Güneş Piramidi, Largo Arjantin Tapınağı, Knossos Sarayı ve Luksor Tapınağı gibi anıtların ilk günlerindeki ihtişamlı hallerini...

Araştırmacılar, Vezüv patlamasında yanan Herculaneum parşömenlerini okumak için yapay zekayı kullanıyor

14 Ekim 2023

14 Ekim 2023

Araştırmacılar, MS 79’daki Vezüv patlamasında yanan antik Roma kenti Herculaneum’daki kömürleşmiş bir parşömendeki ilk metinlerden birinden ilk kelimeyi çıkarmak için...

Arkeologlar, Charles Dickens’a ilham verdiği düşünülen 200 yıllık bakımevini ortaya çıkarıyor

16 Kasım 2023

16 Kasım 2023

Londra Arkeoloji Müzesi’nden (MOLA) arkeologlar, Charles Dickens’a ilham verdiği düşünülen 200 yıllık bir Londra bakımevini ortaya çıkarıyorlar. Charles Dickens, Viktorya...

3000 yıllık “Romeo ve Juliet” Bilinmezliklerinin Çözülmesini Bekliyor

16 Aralık 2020

16 Aralık 2020

İngiliz oyun yazarı William Shakespeare‘in dünya klasikleri arasında yer alan eşsiz eseri Romeo ve Juliet oyununu bilmeyen yoktur. 1591-1596 arasında...

Hitit döneminin önemli bir yönetim merkezi olan Oylum Höyük’te 2025 Kazıları Başladı

28 Temmuz 2025

28 Temmuz 2025

Kilis’in hemen güneyinde, Suriye sınırının sıfır noktasında yer alan ve Güneydoğu Anadolu’nun en büyük höyüklerinden biri olan Oylum Höyük’te 2025...

Demir Çağında La Hoya’da Yapılan Katliamın Kurbanlarını Bilim Adamları Analiz etti.

6 Ekim 2020

6 Ekim 2020

MÖ. Dördüncü yüzyılın ortalarında veya üçüncü yüzyılın sonlarına tarihlenen Demir Çağı yerleşmesi İspanya’nın kuzeyinde bulunan Rioja Alavesa bölgesinde bulunan, La...

Zominthos Minoan Sarayı Kazısı Alanındaki Bulunan Kutsal Objeler

6 Ekim 2020

6 Ekim 2020

Zominthos Girit adasındaki İda Dağı’nın (Psiloritis) kuzey eteklerinde küçük bir platodur. Yerleşim tarihi MÖ. 1800’lere kadar uzanmakta. 1982′ de Yunan...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]