6 December 2024 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Yeminler Altında Yaşamaya Zorlanan Kral Madduwatta

M.Ö. 1700 yılları Anadolu’da Hatti Ülkesi dış güçlerin saldırıları ve iç çekişmeler neticesinde yıkılmak üzere… Bu zaman diliminde irili ufaklı krallıkların görüldüğü Anadolu coğrafyasında kendilerine Nešili diyen bir Hint-Avrupa kökenli topluluk Hatti Ülkesi’ne yerleşir ve Kuššara Kralı Pithana’nın oğlu Anitta’nın lanetlediği Hattuša’yı başkent yaparak Hitit Devleti’ni kurarlar.

Eski çağlarda bir devletin yaşaması, büyümesi için muhakkak diğer krallıklara seferler düzenlenmesi, ticaret yollarına sahip olunması gerekirdi. Anadolu topraklarında ilk merkezi devleti kuran Hititler’de gerek ekonomik gerekse güvenlik açısından I. Hattušili ile birlikte güçlenen ordusuyla birçok krallığa seferler düzenlemiş, Kuzey Suriye ticaret yollarına hakim olmaya başlamıştır.

Hızla gelişen ülke toprakları güvenlik açısından da sıkıntıları beraberinde getirmektedir. Babil’e kadar uzanan Halep krallığına son verilen bir dönemde Hititler, Batı Anadolu bölgesini de kontrol altında tutmaya çalışmışlardır.

Tunç çağı döneminin Batı Anadolu topraklarında Arzawa devletleri, Wiluša, Şeha Nehri Ülkesi, Mira, Hapalla, Luka ve Ahhiyawa bulunmaktadır. Hitit tarihinde Batı Anadolu her zaman sorunlu ve değişken bir bölge olmuştur. (Batı Anadolu yerleşimleri günümüzde hala tam bir netlik kazanmış kesin lokalizasyonu yapılmış bir coğrafya değildir.)

M.Ö. 1500 yılarında Hitit dönemi Batı Anadolu krallıkları
M.Ö. 1500 yıllarında Hitit dönemi Batı Anadolu krallıkları

Hititler, Batı Anadolu’da doğuya düzenledikleri seferler gibi askeri seferler düzenlememiştir. Çoğunlukla küçük çaplı, ganimet amacıyla vur-kaç şeklinde tabir edeceğimiz saldırılar gerçekleştirmiştir. Ama bir dönemin adamı var ki, Hititleri bayağı zora sokmuş ve sürekli Batı Anadolu ile uğraşmaya zorlamıştır. Bu kişinin adı Madduwatta’dır.

Madduwatta, Hititlerin yeminler altında bıraktığı haylaz kral diye nitelemek bizleri abartıya kaçırmaz düşüncesindeyiz. Madduwatta metni olarak adlandırılan tableti okuduğumuzda gerçekten Madduwatta’nın ne kadar sorun çıkartan ne kadar düzen adamı, ikili oynayan olduğunu görebiliriz.

Madduwatta Kimdir?

Madduwatta, Batı Anadolu’da hüküm sürmüş bir kraldı. İlk zamanlar elindeki krallığı bile kaybetmiş ama sürdürdüğü politikalar ve özellikle de arkasına aldığı Hitit kralı sayesinde güçlenen bir Batı Anadolu kralı olmuştu.

Burada bir nokta dikkatimizi çekmekte…Hitit kralı ibaresi… Çünkü tabletin hangi Hitit Kralı zamanında yazıldığı bilinmemektedir.

Madduwatta’nın hikayesinin ele alındığı tablete baktığımızda Madduwatta’nın Zipašla Dağ Ülkesi kralı olduğunu görürüz. Zipašla’nın lokalizasyonu hala sorunludur. Ancak, Hitit ile Batı Anadolu arasında etkin bir konumda olduğu düşünülebilir.

Madduwatta için iki bilgi ağır basmaktadır. Schacmermeyr’e göre Madduwatta, Lukka’lıdır. Metin içinde Madduwatta’nın Alašiya’ya (Kıbrıs) saldırdığı dolaysıyla Alašiya’ya yakın bir bölgede olması gerektiğini belirtir. Parker’e göre ise, Madduwatta Arzawa kralıdır. Suppiluliuma annallerinde bahsedilen kral olabilir.

Yeminler Altında Yaşatmaya Zorlanan Kral Madduwatta

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Batı Anadolu üzerinde Hititler askeri bir politika yürütmemekteydi. Askeri gücünü ağırlıkla doğuya ve kuzeyde sürekli sorun olan Kaşkalara veren Hititler, Batı Anadolu krallıkları ile anlaşmalar yoluyla sınırlarını güven altında tutmaya çalışıyorlardı. Batı Anadolu, birçok krallıkların olduğu ve bu krallıkların tek güç olmak için uğraş verdiği çalkantılı bir coğrafyaydı. 15. yüzyılda Ahhiyawa kralı, Zipašla Dağı Ülkesi kralı Madduwatta ve Arzawa kralı Kupunta-Kurunta arasında geçen güç savaşları hakimdi. Hititler, bu güç savaşlarının hep gerisinde kalarak pasif role bürünmüştü.

İki tabletten oluşan ancak elimizde bir tableti olan Madduwatta metninde olaylar şu şekilde aktarılmıaktadır. (KUB  XIV 1 CTH 147)

Vs 1-59  Madduwatta, Ahhiyalı Ataršiya tarafından ülkesinden kovulmuştur. Madduwatta, kaçar ve Hitit kralının babası tarafından kurtarılır. Madduwatta’yı kurtardıktan sonra Hitit kralının babası ona, Zippašla Dağı Ülkesi’ni iade eder ve onu yemin altına alır. Sonra ona, Harriyati Dağ ülkesi’ni de verir, ancak Madduwatta bu ülkeyi red eder. Sonra Madduwatta, Hitit kralına tekrar bağlılık yemini eder ve Hitit Kralının haberi olmadan düşmanına dahi saldırmayacağına söz verir. Ancak Madduwatta, ettiği yemini bozar, tüm ordularını Hititlerin düşmanı olan Arzawa kralı Kupanta-Kurunta’ya karşı savaşa götürür. Savaşta Madduwatta ağır bir yenilgiye uğrar ve tek başına kaçmak zorunda kalır. Bunu duyan Hitit kralının babası ona, orduları ile beraber Pišeniya’yı yardım için gönderir. Hitit ordusu Kupunta-Kurunta’yı yener. Madduwatta’ya tüm mülkünü geri verir ve Madduwatta tekrar tımarlı olarak tayin edilir.

Öy 60-65 Sonra Ataršiya yeniden Madduwatta’yı öldürmeye çalışır. Hitit kralının babası bu nedenle Kišnapili’nin yönetimindeki ordularını, Ataršiya’ya karşı savaşa gönderir. Savaş gerçekleşir ve Ataršiya ülkesine dönmek zorunda kalır.

Öy 66-74: Madduwatta tarafından kışkırtılan Kišnapili, Madduwatta’ya güvenerek Hinduwa’ya saldırır, ancak Madduwatta olayı önceden Dalawa kentine bildirir ve Dalawa orduları Hatti ordusunu bozguna uğratır. Madduwatta bunun sonucunda Dalawalı’ları yemin altına alır.

Öy 75-83: Madduwatta Kupanta-Kurunta ile barış yapar ve ona kızını eş olarak verir.

Öy 84-93: Tablet kırık

Ay 1-10: Tablet kırık

Ay 11-37: Hitit kralının babası, Madduwatta zamanında Siyanti Nehri ülkesini verir. Ve Madduwatta’yı böylece düşmanlara karşı sınır ülkesi yapar. Anı zamanda da kendisini yemin altına almıştır. Ancak Madduwatta yeminini bozup tüm Arzawa ülkesini işgal eder. Sonra Hatti ülkesine bağlı Zumanti, Wallarima, Yalanti [Zumarri], Mutamuttaša, Atarimma, Suruta ve Huršanašša Ülkeleri’ni alır.

Ay 38-54: Madduwatta Pithaššayı’da yemin altına alır ve Hatti Ülkesine karşı kışkırtır. Aynı şekilde Kupanta*Kurunta’yı da kışkırtır.

Ay 55-70: Birbirlerine mektuplar gönderdikten sonra Hitit kralının düşmanı olan Niwallaš, Madduwatta kaçağı Hitit kralına teslim etmez, onu saklar.

Ay 71-84: Tablet kırık. Bir Muksus’tan bahsedilmekte, ancak konteks eksik.

Ay 85-90: Madduwatta Alašiya’yı alır, Hitit kralı ise Hatti Ülkesi’ne bağlı bir ülkeyi nasıl alabildiğini sorar. Cevap olarak Madduwatta, Alašiya’nın daha önce Ataršiya ve bir Piggayalı adam tarafından saldırıya uğradığını ve Hitit kralının hiçbir zaman Alašiya’nın Hatti Ülkesine ait olduğunu söylemediğini bildirir.

Ay 91-94: Tablet kırık

 

Yazımızda Doç. Dr. Metin ALPARSLAN’ın “Hitit Metinlerine Göre M. Ö. İkinci Binyılında Hitit-Ege Dünyası İlişkileri” yayınlanmamış yüksek lisans tezinden yararlanılmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Hitit Toplumunda Ensest İlişkiye Nasıl Bakılıyordu?

28 Kasım 2020

28 Kasım 2020

Anadolu topraklarında uzun yıllar hüküm süren Hititler, kanunlar ile toplumsal yapıyı koruyan dönemin üst medeniyeti idi. Hititler, aile, kadın, erkek,...

Solhan Kalesi, Urartu Krallığı’nın aşiret merkezi olabilir mi?

18 Ağustos 2022

18 Ağustos 2022

Urartu Krallığı, günümüz Doğu Anadolu Bölgesi, Kuzeybatı İran, Irak’ın küçük bir bölümü ile kuzeyde Aras Vadisi’ne kadar geniş bir coğrafyada...

Smyrna Antik Tiyatrosu’nda 1800 yıllık Satyros heykel başı çıkarıldı

30 Temmuz 2022

30 Temmuz 2022

İzmir, Kadifekale ve Smyrna Agorası arasındaki yamaçta bulunan Antik Smyrna Tiyatrosu’nda yapılan kazılarda M. S. 2. yüzyıla tarihlenen bir heykel...

Gökçeseki kazıları Philadelphia Antik Kenti hakkında bilgilerimizi artıracak

14 Mayıs 2022

14 Mayıs 2022

Anadolu Roma ve Bizans tarihinin önemli taşlarından birisi olan Gökçeseki Örenyeri’nde (Philadelphia Antik Kenti) ara verilen kazılara geçen yıl tekrar...

Adıyaman’da 1.500 Yıllık Kaya Mezar Tesadüfen Bulundu

22 Nisan 2021

22 Nisan 2021

İş makinesinin geçişi sırasında oluşan göçükte ilk incelemelere göre M. S. 500 yılından kalma kaya mezar içinde iskeletler bulundu. Adıyaman...

Burdur Kuruçay Höyüğün Benzersiz Savunma Sistemi

14 Kasım 2020

14 Kasım 2020

Kuruçay Höyük, Burdur gölü civarına güneyden basamaklı inen tepelerin yamacına kurulmuştur. Burdur iline bağlı Kuruçay köyünün yakınındadır. Adını da zaten...

Tunç Çağı Dönemine Ait En Büyük Tanrıça Heykeli Bulundu

22 Kasım 2020

22 Kasım 2020

Anadolu toprakları, tunç çağı dönemine ait eşsiz eserlerle dolu… Bugüne kadar gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar neticesinde bu topraklarda insanlık tarihi açısından...

Zeugma Mozaik Müzesi Geçen Yıl 1 Milyon Ziyaretçiyi Ağırladı

29 Ocak 2021

29 Ocak 2021

Zeugma Müzesi adını Belkıs/Zeugma Antik Kenti’nden almıştır. Tarihi kent Gaziantep ili Nizip İlçesi, Belkıs Köyü sınırları içerisinde bulunmakla birlikte Fırat...

Tarihi Urartulara dayanan Zernaki Tepe’de kale suru ortaya çıkarıldı

14 Ekim 2022

14 Ekim 2022

Van’ın Erçiş ilçesi Yukarı Işıklı mahallesinde yer alan Doğu Anadolu Bölgesi’nin tek ızgara planlı antik kenti Zernaki Tepe’de kale suru...

Hititlerde Su Kültü ve Eflatunpınar Hitit Su Anıtı

30 Ocak 2021

30 Ocak 2021

Anadolu’da tunç çağı dönemine damgasını vuran Hititler, su kaynaklarına verdikleri önem ile de dikkat çeken bir toplumdur. Bir tarım toplumu...

Diyarbakır Zerzevan Kalesi’nde ABD ulusal sembolünü taşıyan bir rozet bulundu

4 Ekim 2021

4 Ekim 2021

Daha önce Roma İmparatorluğu döneminde askeri bir yerleşim yeri olarak kullanılan Diyarbakır Zerzevan Kalesi’nde kazılara devam ediliyor. Kazılarda, ABD’nin Büyük...

2 Bin 200 Yıllık Antik Tiyatro Kazılmaya Başladı

18 Ağustos 2021

18 Ağustos 2021

Bursa’nın Nilüfer ilçesi Gölyazı mahallesinde bulunan 2 bin 200 yıllık antik tiyatro alanının kazı çalışması başladı Nilüfer Belediyesi’nin desteği ile...

Murat Höyük Kazılarında Bulunan “Çeç Damga Mühür”

4 Mayıs 2021

4 Mayıs 2021

Arkeoloji literatürüne 1945 yılında İsmail Kılıç Kökten tarafından tanımlanan “Çeç Damga Mühür” Doğu Anadolu Bölgesi kazılarında bulunmuştur. Çeç Damga Mührün,...

Satyros Kabartması ve Heykeller Ziyarete Açılıyor

2 Temmuz 2021

2 Temmuz 2021

İzmir’de bulunan Smyrna Antik Kenti’nin agora ve tiyatro bölümünde yapılan kazı çalışmalarında bulunan Satyros kabartması ve çeşitli heykeller ziyarete açılıyor....

Ayazini Mağaraları Turistlerin Yeni Gözdesi Olmaya Aday

11 Mart 2021

11 Mart 2021

Ayazini mağaraları, artan potansiyeli ile Peribacalarına rakip olmaya hazırlanıyor. Frig Vadisi içerisinde bulunan Ayazini mağaraları son dönemlerde turistlerinde oldukça ilgisini çekiyor....

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]