Çorum Ortaköy’de bulunan Şapinuva bölgesi olarak tanımlanan yerde 3500 yıllık bir Hitit mührü bulundu. Şapinuva, Bilindiği üzere Hitit İmparatorluğunun en önemli merkezi yerlerinden biridir.
Geçtiğimiz günlerde bir çiftçi tarlasında çalışırken bulduğu mührü Ortaköy Belediye Başkanı Taner İspir’in görüşmeleri sonucu mührü Çorum Valiliğine teslim etti. Mührü bulan köylü ile birlikte valiliği ziyaret eden Başkan İspir, Hitit mührünü Vali Mustafa Çiftçi’ye teslim etti.
Mühür 6 yapraklı bir çiçek şekliyle yapılmış olup sap kısmı fasetli ve çekiç başlı tutamaklı olarak adlandırılan nikel bronz alaşımından yapılmıştır. Boyutları ise 2,7 santimetre yüksekliğinde, 2,2 santimetre genişliğindedir.
Hitit İmparatorluk öncesi döneme tarihlendirilen mührün nadir bulunan eserlerden olduğu bildirildi. Mühür eski Hitit dönemine ait.
Ortaköy ilçesinde bulunan mührün Vali Mustafa Çiftçi ve Ortaköy Belediye Başkanı Tahir İspir’in girişimleriyle müzeye kazandırıldığını hatırlatan Arkeolog Resul İbiş, eserin ön incelemesini yaptıklarını, ön önceleme neticesinde mührün M.Ö. 1650-1400’lü yıllara ait eski Hitit dönemi mührü olduğunu tespit ettiklerini söyledi.
Mührün bronz ve nikel alaşımından oluşturulmuş bir mühür olduğunu dile getiren İbiş, “Baskı kısmı çiçek biçiminde tutamak kısmı çekiç başlı olduğu için çekiç başlı mühürler olarak tanımlanıyor. Baskı yüzünde spiral motifler seçilmekte ancak deformeden dolayı figürlerin birçoğu yok olmuş ve anlaşılamamakta. Mührün Anadolu’daki ve Çorum Müzesi7ndeki benzerlerine bakarak bu mührü eski Hitit dönemine tarihledik” dedi.
Mührün ön incelemesi için komisyon kurulacağını açıklayan İbiş, mührü bulan kişiye belirli bir miktarda ikramiye ödeneceğini sonrasında ise, mührün teşhirdeki yerini alacağını kaydetti.
Mühürlerin geçmişten günümüze kişilerin imzası niteliğini taşıdığını anlatan İbiş, “Genelde idareci kesimlerin mühürleri var. Katiplerin, rahiplerin, prenslerin, kraliçelerin o dönemin belediye başkanları, garnizon komutanları o dönemin yöneticilerinin mühürleri var. Mühürler birçok alanda kullanılmakta. Şehir kapıları mühürleniyor. Yiyecekler kaplara konulduğunda mühürleniyor. Yazışmalardan sonra çivili tabletler üzerinde mühürler yapılıyor. Aktif sözleşmelerde mühür o kişinin bir anlamda imzasını taşıyor” ifadelerini kullandı.
Yaklaşık 3 bin 500 yıllık olduğu değerlendirilen Hitit mührünün Çorum Müzesinde sergilenmesi için çalışmalar başladı.
Arkeologlardan oluşan komisyonun hazırladığı rapor, Kültür ve Turizm Bakanlığına sunulacak ve gelecek talimat doğrultusunda mühür, müzenin 3’üncü katındaki vitrinde diğerleriyle sergilenecek.
Çorum Müzesi arkeologlarından Resul İbiş, Hitit mührünü gazetecilere tanıttı.
İbiş, ön incelemede mührün milattan önce 1650-1400 yıllarına tarihlenen eski Hitit dönemine ait olduğunu tespit ettiklerini belirterek, “Getiren vatandaşımıza belli bir miktarda ikramiye ödenecek.” dedi.
Üzerinde hiyeroglif olmaması nedeniyle mührün kim tarafından kullanıldığının henüz tespit edilemediğini dile getiren İbiş, şunları kaydetti:
“Mühürler, geçmişten günümüze kişilerin imzası niteliği taşıyor. Genelde idareci kesimin, katiplerin, rahiplerin, prenslerin, kraliçelerin, dönemin belediye başkanı, garnizon komutanlarının da mühürleri var. Mühürler birçok alanda kullanılmakta. Şehir kapıları mühürleniyor, belirli yiyecek kapları mühürleniyor, çivi yazılı tabletler mühürlenebiliyor. Tıpkı günümüzdeki gibi bir akdi sözleşmelerde kişinin imzasını taşıyor bu mühürler. Bu mühür de bir rahibe, bir katibe ait olabilir. Yönetimde üst seviyede olan birine ait olmalıdır.”
İbiş, mühürle ilgili şu bilgileri verdi:
“Baskı kısmı çiçek biçimli, yukarı doğru incelen sap kısmı fasetli ve halka kabartma bezemeli, tutamağı çekiç başlı olarak tanımlanan nikel alaşımlı bronzdan yapılmış 2,7 santimetre yüksekliğinde, 2,2 santimetre genişliğinde madeni mühürdür. Ülkemizdeki müzelerde, Çorum Müzesinde, yurt dışındaki müze ve koleksiyonlarda az sayıda benzer örnekleri bulunan mühür, özellikle imparatorluk çağından önceye ait Anadolu mühürleri ile aynı gruptandır.”
Şapinuva Antik Kenti
Hititlerin başkenti Hattuşaş’dan sonra gelen ikinci büyük kenti Şapinuva günümüz adıyla Ortaköy Çorum il sınırları içerisindedir. Hitit dini ve idari merkezlerinden biridir. Hitit krallarının başkent Hattuşa’dan sonra bazı Hitit kralları buradada kalmışlardır.
1989 yılında yapılan yüzey araştırmaları sırasında ortaya çıkarılmıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi kazı başkanlığında çalışmalar başlamıştır. 1996 yılında Aygül Süel kazı başkanı olarak başladığı görevine halen devam etmektedir.
En önemli bulgu bina A olarak adlandırılan bir arşiv odası ortaya çıkartılmıştır. Burada hitit tarihini etkileyen 3000 tablet ve parçaları bulunmuştur.
Kapak fotografı: Kemal Ceylan/AA
Bir önceki yazımız olan Sağanak Yağış 2500 Yıllık Boğa Heykelciğini Ortaya Çıkardı başlıklı makalemizde Arkeolog, boğa ve boğa heykelciği hakkında bilgiler verilmektedir.
