30 September 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Unutulmuş Bir İmparatorluğun Başkenti “Karakurum”

Karakurum şimdilerde sadece bir sit alanı olsa da bir zamanlar Dünya’yı kasıp kavuran Moğolların başkentiydi.

Karakurum bizim çok da yabancı olmadığımız bir yerde bulunmaktadır. Moğolistan’ın güneybatısında Övörkhangai ilindedir. Bölge Orhun yazıtlarının da (Bengü Taşlar) bulunduğu Orhun vadisinde yer almaktadır. Orhun vadisi Hun, Göktürk, Uygur İmparatorluklarına yurtluk etmiştir. Uygurlar ilk olarak Karabalsagun’u başkent olarak yapsalar da sonradan başkentlerini Karakurum’a taşımışlardır. Bu vadi Moğolistan’ın aynı zamanda en eski tarım bölgesidir.

Moğollar, Moğol anavatanındaki birkaç göçebe kabilenin Cengiz Han’ın önderliğinde birleşmesinden ortaya çıktı ve MS 13. ve 14. yüzyıllarda Orta ve Doğu Avrupa, Asya ve güneyde Hint alt kıtasının büyük bir bölümünü kapsayan büyük bir imparatorluk kurdu.

Cengiz Han M.S. 1218 yılında Karakurum’u Harezmşahların elinden aldı. Moğolların buraya yerleşimi Cengiz Han’ın (M.S.1218-1220) Harezm İmparatorluğu’na karşı seferlerinde birliklerini toplamak için Karakurum’da bir yurtlar kasabası kurmasıyla başladı. Karakurum adı kelimenin tam anlamıyla “kara yirmi” veya “kara çakıl” olarak çevrilir, ancak dilbilimciler tarafından yapılan araştırmalar, “khorin” in Moğolca “kale” anlamına gelen “khurem” kelimesinin bir saptırması olabileceğini öne sürmekteler.

Cengiz Han’ın ölümünden sonra yerine oğlu Ögeday Han Moğolların başına geçmiştir. Ögeday Han Moğolların ikinci en büyük hanı olarak tarih sayfalarına geçecektir. Ögeday Han babasının yapılandırdığı Karakurum’u tam anlamıyla bir şehre dönüştürmüştür. Onun döneminde Karakurum da farklı inançlara sağlanan güvenlik sebebiyle insanların ilgisini çekmeye başlamış nüfus gittikçe kalabalıklaşmıştır.

Flaman Fransisken misyoner ve papalık elçisi Rubruck’lu William, M.S. 1254’te Karakurum’a gittiğinde, kenti “Karakurum Dört yöne bakan dört kapısı, biri “Müslümanlar (saracanes)” ve diğeri “Çinliler (cathai)” için sabit evler, on iki pagan tapınağı, iki cami ve bir Nasturi kilisesi vardı” diye anlatacaktır.

Karakurum’da bulunan Kaplumbağa Heykelleri.

Kubilay Han’ın (Cengiz Han’ın torunu ve Moğol İmparatorluğu’nun beşinci Büyük Hanı) hükümdarlığı ile başkent, Moğol platosunun güneydoğu ucundaki Xanadu’ya taşındı. Kubilay Han, günümüz Çin’in çoğunun kontrolünü ele geçirdi (Han olmayan ilk imparator oldu) ve Yuan hanedanını kurdu.

Bu, Karakurum’u ilin durgun sularında bıraktı, daha sonra statüsü bir idari merkez haline geldi ve nüfusu gün geçtikçe azaldı. Şehir, sonunda, MS 1368’de Yuan hanedanlığının çöküşünden sonra Karakurum’u yerle bir eden Ming Hanedanlığı’nın birliklerinin eline düşecekti.

16. yüzyılın başında Batu-Möngke Dayan Han’ın Moğolları Cengiz egemenliği altında yeniden bir araya getirmesi ve şehri başkenti yapması ile Karakurum yeniden iskan edilmiş, ancak birkaç kez el değiştirdikten sonra şehir nihayet terk edilmiş ve bir daha asla inşa edilmemiştir.

Karakurum 20. yy kadar kendi adını bile taşıyamayan bir başkenttir. Çünkü buranın Karabalsagun veya Ordu-balık şehri olduğu sanılmaktaydı. Eski Moğol başkentini arama çalışmaları Orhun yazıtlarının bulunmasını sağladı. Nikolai Yadrintsev’in yaptığı çalışmalar başka arkeologlar tarafından da destek görünce Karakurum adını tekrar kazanmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Smyrna Antik Tiyatrosu’nda 1800 yıllık Satyros heykel başı çıkarıldı

30 Temmuz 2022

30 Temmuz 2022

İzmir, Kadifekale ve Smyrna Agorası arasındaki yamaçta bulunan Antik Smyrna Tiyatrosu’nda yapılan kazılarda M. S. 2. yüzyıla tarihlenen bir heykel...

Gürcistan’da 1.8 milyon yıllık insan dişi bulundu

9 Eylül 2022

9 Eylül 2022

Gürcistan’ın başkenti Tiflis’in yaklaşık 100 km güneybatısında Orozamni köyü yakınlarında 1.8 milyon yıllık insan dişi bulundu. Gürcü arkeologlar tarafından bulunan...

Birleşik Devletler’in iade ettiği “tetrarkh heykel başı” vücuda yerleştirildi

30 Mart 2023

30 Mart 2023

Birleşik Devletler Manhatten bölge savcılığı aracılığı ile iadesi gerçekleştirilen Anadolu kökenli 12 eserden biri olan “tetrarkh heykel başı” Antalya Müzesi’nde...

3 Bin Yıllık Antik Kent Tehlike Altında

2 Ocak 2021

2 Ocak 2021

İzmir’in Aliağa ilçesi’nde yapılması planlanan liman için 3 bin yıllık antik kentin bir kısmı yok olma tehlikesi ile karşı karşıya…...

Polonya’da Roma Döneminden Kalma Devasa Çanak Çömlek Üretim Merkezi Bulundu

2 Nisan 2021

2 Nisan 2021

Polonya’da Roma döneminden kalma büyük bir çanak çömlek üretim merkezi bulundu. Üretim merkezi Küçük Polonya Voyvodalığı içinde yer alan Wrzepia...

Schachner, “Hitit Mahallesi tamamen çıkarılmaya çalışılacak”

3 Eylül 2021

3 Eylül 2021

Anadolu tunç çağı döneminin ilk merkezi devleti olan Hitit İmparatorluğu’nun başkenti Hattuşa’da kazı çalışmaları devam ediyor. Hitit Mahallesi, bu yıl...

Göbeklitepe Bölgesinde 11 Tepe Keşfedildi

27 Haziran 2021

27 Haziran 2021

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Göbeklitepe’nin 100 kilometrelik bölgesi içinde 11 tepe daha keşfedildiğini açıkladı. “Mezopotamya” markasının tanıtımı...

Persepolis’te Bulunan Görkemli Geçit

10 Şubat 2021

10 Şubat 2021

İranlı araştırmacılar, İran’ın güneyindeki UNESCO tescilli Persepolis yakınlarında güçlü Akameniş İmparatorluğunun (yaklaşık MÖ 550 – 330) kurucusu olan Büyük Kiros’un...

Amerika’da kemikten yapılmış en eski mızrak ucu

3 Şubat 2023

3 Şubat 2023

Yeni bir çalışma ile Amerika kıtasında kemikten yapılmış en eski mızrak ucu belgelendi. 13900 yıllık kemik mızrak ucu Amerika’da bilinen...

Çorum’da Köktürk dönemi kurganlarına benzeyen yapılarla karşılaşıldı

17 Kasım 2022

17 Kasım 2022

Çorum’da Köktürk dönemi kurganlarına benzeyen birçok salur damgalı mezar yapıları ile karşılaşıldı. 1071 öncesi toplu mezar ve kurgan yapılarına Çorum’un...

El Algar’ı Tunç Çağında Kadınlar Yönetmiş Olabilir

12 Mart 2021

12 Mart 2021

El Algar kültürüne ait olan Tunç Çağı mezarında bulunan diadem bir kraliçeye ait olabilir. Mezar içinde bulunan değerli eşyaların çokluğu...

Nüfus Dinamikleri ve İç Asya’da İmparatorlukların Yükselişi

11 Kasım 2020

11 Kasım 2020

Geç Bronz Çağı’ndan Orta Çağ’a kadar, doğu Avrasya Bozkırları bir dizi organize ve son derece etkili göçebe imparatorluklara ev sahipliği...

Tunç Çağı Dönemine Ait En Büyük Tanrıça Heykeli Bulundu

22 Kasım 2020

22 Kasım 2020

Anadolu toprakları, tunç çağı dönemine ait eşsiz eserlerle dolu… Bugüne kadar gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar neticesinde bu topraklarda insanlık tarihi açısından...

Metropolis Antik Kentinde Bulunan Sarnıçlar Şehrin Yaşamına Ayna Tutuyor

5 Ocak 2021

5 Ocak 2021

İzmir’in Torbalı ilçesine Yeniköy ve Özbey mahalleri sınırları içerisinde kalan Metropolis antik şehri kazıları 1990 yılından beri devam ediyor. Kültür...

Macaristan Gümrüğünde Yakalanan 412 Adet Tarihi Eser Türkiye’ye Getiriliyor

20 Şubat 2021

20 Şubat 2021

Kültür ve Turizm Bakanlığının, tarihi eser kaçakçılığıyla olan mücadelesi hız kesmeden devam ediyor. Ülkemizden yasadışı yollarla yurtdışına kaçırılan eserler için çalışmalar...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]