Ocak ayını yaşadığımız bu günlerde mevsim normallerinin üzerinde olan hava sıcaklıkları ve yağış azlığı önümüzdeki yaz için kuraklık sinyallerini vermeye başladı.
Climate of the Past dergisinde yayınlanan makalede , Leibniz Institute for the History and Culture of Eastern Europe (GWZO) ve Tropospheric Research (TROPOS) araştırmacıları, Avrupa kıtasının 1302 ve 1307 yıllarında yaşadığı hava anomolilerine benzeyen günler yaşadığımızı ortaya koyuyor.
Hem ortaçağ hem de son hava durumu modelleri, Kuzey Kutbu’nun artan ısınması nedeniyle 1980’lerden bu yana daha sık meydana gelen istikrarlı hava modellerine benziyor.
Leibniz araştırmacılarının 1302-07 ve 2018 kuraklıklarını karşılaştırmalarına dayanan hipotezine göre, iklimdeki geçiş aşamaları her zaman hava modellerinin uzun süre sabit kaldığı düşük değişkenlik gösteren dönemler ile karakterize edilmektedir.
Yayınlanan çalışma, Leibniz Doğu Avrupa Tarih ve Kültür Enstitüsü’ndeki (GWZO) Dantean Anomalisi Üzerine Freigeist Genç Araştırma Grubu’nun ön bulgularını sunuyor. Volkswagen Vakfı tarafından finanse edilen grup, 14. yüzyılın başlarındaki hızlı iklim değişikliğini ve geç ortaçağ Avrupa’sındaki etkilerini araştırıyor.
1315 ve 1321 yılları arasında yaşanan Büyük kıtlık son bin yılın en büyük Avrupa kıtlığı olarak kabul edilir. Bu kıtlığın yaşanmasından birkaç yıl sonra bilinen en büyük pandemi olan kara ölüm(veba) Avrupa nüfusunun üçte birini yok etti. Bu iki krizin kısmen sorumlusu 1310’dan sonra, çağdaş İtalyan şair ve filozof Dante Alighieri’den sonra “Dantean Anomali” olarak adlandırılan hızlı bir iklim değişikliği aşamasıydı.
1310’lar, nispeten yüksek sıcaklıkların yaşandığı Yüksek Orta Çağ İklim Anomalisinden, düşük sıcaklıklar ve ilerleyen buzullarla karakterize uzun bir iklim dönemi olan Küçük Buz Devri’ne geçiş aşamasını temsil etmekte.
GWZO’dan Dr. Martin Bauch, “Yazılı tarihsel kaynaklar ağaç halkaları veya tortu çekirdekleri gibi bulgular iklim arşivlerinin yanına dahil edilirse, tarihsel iklim değişikliğinin çok daha iyi şekilde inşa edilebileceğini göstermek istiyoruz. Beşeri bilimler araştırmalarının dahil edilmesi, geçmişte iklim değişikliğinin sosyal sonuçlarının daha iyi anlaşılmasına ve gelecek için sonuçların çıkarılmasına açıkça katkıda bulunuyor” dedi.
GWZO’dan Dr. Thomas Labbé, “1302 yazı Orta Avrupa’da hala çok yağmurluyken, 1304’ten sonra birkaç sıcak ve çok kurak yaz geldi. İklim tarihi açısından bakıldığında, bu 13. ve 14. yüzyılların en şiddetli kuraklıktı. Ortadoğu’dan kaynaklar da şiddetli kuraklık bildiriyor. Örneğin Nil’deki su seviyeleri son derece düşüktü. Bu nedenle 1304-06 kuraklığının yalnızca bölgesel bir fenomen olmadığını, muhtemelen kıtalararası boyutlara sahip olduğunu düşünüyoruz “ dedi.
Ekip, kaydedilen etkilere dayanarak, 1302 ve 1307 yazı arasındaki tarihi hava koşullarını yeniden oluşturdu. 2018’deki kuraklık ve benzeri aşırı yağış olaylarının değerlendirilmesi durumuna “yağış tahterevallisi” adı veriliyor.
Ekip, kaydedilen etkilere dayanarak, 1302 ve 1307 yazı arasındaki tarihi hava koşullarını yeniden oluşturdu. 2018’deki kuraklık ve benzeri aşırı olayların değerlendirilmesiyle, geçerli olan durum “yağış tahterevallisi” olarak adlandırılıyor.
Bu, Avrupa’nın bir bölgesindeki aşırı yüksek yağış ile diğerindeki aşırı düşük yağış arasındaki keskin karşıtlığın meteorolojik terimidir.
Bu genellikle, bir bölgede alışılmadık derecede uzun bir süre kalan sabit yüksek ve alçak basınç alanlarından kaynaklanır.
TROPOS’tan sorumlu meteorolog Dr. Patric Seifert bu durumu “Örneğin 2018’de, Kuzey Atlantik ve Güney Avrupa’da uzun süre çok istikrarlı düşüşler yatıyor ve bu da orada yoğun yağışlara ve Orta Avrupa’da aşırı bir kuraklık oluşmasına neden oluyor” diyerek açıklıyor. 1303 ve 1307 arasında istikrarlı bir yüksek basınç sisteminin Orta Avrupa’ya hakim olduğunu ve aşırı kuraklığı açıkladığını belirtiyor.
Bu tarihsel hava durumlarının analizi, Kuzey Kutbu’ndaki iklim değişikliğinin Avrupa’daki hava durumu modellerini nasıl etkilediğine dair devam eden tartışma göz önüne alındığında özellikle ilginçtir. Son yıllarda Kuzey Kutbu, dünyanın diğer bölgelerinin iki katından daha fazla ısındı.
“Arktik Büyütme” adı verilen bu fenomen, Leipzig Üniversitesi liderliğindeki DFG İşbirlikçi Araştırma Merkezi tarafından inceleniyor. Bir teori, Kuzey Kutbu’nun orantısız ısınmasının, orta enlemler ile Kuzey Kutbu çevresindeki bölge arasındaki sıcaklık farklılıklarının ve dolayısıyla atmosferik dinamiklerin azalmasına neden olduğunu varsayar. Sonuç olarak, ortak bir hipoteze göre, hava durumu modelleri geçmişe göre daha uzun süre devam edebilir. “Orta Çağ’da bir soğuma evresi olsa ve şimdi insan yapımı bir ısınma evresinde yaşıyor olsak bile, paralellikler olabilir.
Araştırmacılar, yaptıkları çalışmada, kuraklık dönemleri ile kentsel yangınlar arasında gözle görülür bir etkileşim kaydetti. Bugün olduğu gibi itfaiye teşkilatlarının bulunmadığı Orta Çağ’da yoğun inşa edilmiş şehirler için yangınlar büyük bir tehlike oluşturuyordu. 1302 ile 1307 yılları arasında belgelenmiş en iyi yangın muhtemelen 10 Haziran 1304’te 1.700’den fazla evin yandığı Floransa’daydı. İtalya ve Fransa kaynakları, aşırı kuraklık ve yangınlar arasında bir ilişki olduğunu gösterdi.
Araştırmacılar, “Analizimizin, iki yüz yıllık bir dönemde yangınlar ve kuraklıklar arasında bir korelasyon bulan ilk araştırma olduğunu düşünüyoruz” dediler.
Tabii o zamanlar tam bir yangın teşkilatlanması olmadığı için evlerin kapısında su dolu kovalar önlem olarak koyuldu. Daha sonra ise belediyeler bu konuda çalışmalar yapmaya başladı. Örneğin,Floransa’da 1348 civarında itfaiye teşkilatları düzenlediler. Kuzey İtalya şehirlerindeki kuraklıklara karşı büyük altyapı önlemleri alındı: Parma ve Siena derin su kuyuları için yatırımlar yaptılar.
Leibniz araştırmacıları şimdi ilk kez Alplerin güneyinde 1302 ile 1304 arasında ve Alplerin kuzeyinde 1304 ve 1307 arasında olağanüstü kurak yazların istikrarlı hava koşulları ve farklı dağılmış yağışların sonucu olduğunu ilk kez gösterebildiler. Böylece çalışma, dramatik değişikliklerle 14. yüzyılın ilk yıllarına yeni bir ışık tutuyor ve modern iklim değişiklikleriyle bir bağlantı kuruyor.
Bauch ve Seifert. “Ancak, 21. yüzyılda gelecekteki iklimsel gelişmeler hakkında çalışmamızdan sonuç çıkarmak zor. 14. yüzyıldaki iklim dalgalanmaları doğal olaylar iken, modern çağda insanlar iklim üzerinde de yapay bir etki yapıyor ”dediler.
LEIBNIZ TROPOSFERİK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ (TROPOS)
