14 July 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Bilinen en eski Bask dili ile yazılmış metin keşfedildi

İspanya’da arkeologlar, ülkenin kuzeyindeki Navarre bölgesi Irulegi arkeolojik alanında, “bilinen en eski Bask dili metni” içerdiğine inandıkları bir buluntu keşfettiler.

Baskça metin; evi korumak için kapının üzerine asıldığı düşünülen M.Ö. birinci yüzyılın ilk çeyreğinden kalma süs bronz bir el üzerinde bulundu.

Bronz el, yaklaşık 14,5 santimetre uzunluğunda ve üzerindeki metin 40 karakterden oluşuyor.

2100 yıllık eser ilk bulunduğunda kaskın bir parçası olabileceği düşünüldü.

Irulegi'nin Eli
Fotoğraf SOCIEDAD DE CIENCIAS ARANZADI

El, yüzde 53.19 kalay yüzde 40.87 bakır ve yüzde 2.16 kurşun alaşımından yapılmış.

Buluntu, 18 Haziran 2021’de arkeolog Leire Malkorra tarafından keşfedildi ancak temizlik ve restorasyon çalışmaları dolayısıyla metin analiz haberi yeni duyuruldu.

Bronz Irulegi Eli’nin yanında Etrüsk ve siyah seramikler, nümismatik elementler ve evcil hayvanların kemik kalıntıları da bulundu.

Irulegui Dağı'nın havadan görünümü.
Irulegui Dağı’nın havadan görünümü. SOCIEDAD DE CIENCIAS ARANZADI

İlk deşifre edilen kelime “iyi şans”

Irulegi’nin Eli üzerindeki karakterleri inceleyen uzmanlar ilk kelimeyi deşifre ettiklerini açıkladılar. Metinde deşifre edilen ilk kelime “iyi şans” anlamına gelen modern Bask dili kelimesi “zorioneko” ya kolayca çevrilen “sorioneku” oldu.

Metnin deşifresinde çalışan ekipte yer alan Javier Velaza, “Irulegi’nin Eli, şüphesiz Bask dili ve özellikle de Bask alfabesinde [harfleri ve heceleri içeren bir alfabe] yazılmış ilk belgedir ve bugüne kadar bilinen en uzun metindir” diyor.

Iruleginin Elindeki işaretlerin transkripsiyonu
Fotoğraf SOCIEDAD DE CIENCIAS ARANZADI

Paleodilbilim uzmanı ve Bask Ülkesi Üniversitesi’nde Hint-Avrupa Dilbilimi profesörü olan Joaquín Gorrochategui ise, “eserin gerçekten istisnai” olduğu konusunda hemfikiriz ve onun genel olarak “İberyalı” değil, “Bask” yapan özellikler sunduğunu söyleyebiliriz” dedi.

Velaza ve Gorrochategui, “Şüphesiz ki,” diye bitiriyorlar, “istisnai Irulegi yazıtı, Baskların M.Ö. 1. yüzyılda bu bölgede dillerini kullandıklarını kanıtlıyor. Ve bölgenin dilbilimsel haritasının ve Bask dilinin protohistoryasının oluşturulması için kesin tanıklıkların azlığı göz önüne alındığında, keşfi, konuyla ilgili herhangi bir tartışma için kaçınılmaz bir temel oluşturmaktadır. Irulegi’nin Eli, şüphesiz Bask dilinde yazılmış ilk belgeyi oluşturuyor.”

Irulegi arkeolojik alanı, Pireneler ve Ebro vadisi arasındaki bir dağın zirvesine yer alıyor. MÖ 15. ve 11. yüzyıllar arasında savunma amacı ile inşa edilmiş ve MÖ 1. yüzyılda terk edilmiştir.

Kapak fotoğrafı Irulegi arkeolojik alanı SOCIEDAD DE CIENCIAS ARANZADI

Banner
Benzer Yazılar

Türk inancında Kutlu Hayat için Ölçey kuralları

27 Mayıs 2022

27 Mayıs 2022

Türk inanç sisteminde kut, kişinin ruhsal olarak doğru bir yaşam çizgisinde ilerlemesi sonucu göğün kendisine verdiği ışık olarak bilinir. Kutlanmış...

Gwalior’un Tarihi Kale Şehirleri UNESCO Listesinde

7 Aralık 2020

7 Aralık 2020

Hindistanın Madhya Pradesh eyaletine bağlı olan Gwalior tarihiyle tanınan bir şehirdir. Bu tarihi güzellikleri UNESCO’nun listesine girmesi ile taçlandırılacak. Eyalet...

Notre Dame Katedrali’de bulunan iki lahit sırlarını ortaya çıkarmaya başladı

12 Aralık 2022

12 Aralık 2022

Bu yılın başlarında Notre Dame Katedrali’nin nef ve transeptinin kesiştiği noktada yapılan bir kazıda bulunan iki lahitten birinin sahibi tespit...

Miletos’un “Kutsal Mağarası” Ziyarete Açıldı

2 Ekim 2021

2 Ekim 2021

Antik Çağ’da felsefe, sanat ve bilimin ilerlemesinde önemli bir yere sahip olan Miletos Antik Kenti’nde sağlık tanrısı Asklepios kültüne ait...

Philiskos’un meşhur dans eden Musa (Mousa) heykelinin orijinali ortaya çıkarıldı

7 Aralık 2023

7 Aralık 2023

Helenistik dönemin ünlü heykeltraşlarından Philiskos’un meşhur dans eden Musa (Mousa) heykelinin orijinali ortaya çıkarıldı. Roma dönem kopyaları Perge, Rodos ve...

Onna-Bugeisha, Japonya’nın Kadın Samurayları

21 Ocak 2021

21 Ocak 2021

Batı Dünyası, Samuray savaşçılarını doğaları gereği erkek olarak görmeye başlamadan çok önce kadın samuraylar vardı. Bu kadın samuraylar erkek meslektaşları...

Anadolu arkeolojisi tarihinde ilk defa Med kültürü eserleri bulundu

17 Ekim 2022

17 Ekim 2022

Anadolu arkeolojisi tarihinde ilk defa Med kültürüne ait eserler ortaya çıkarıldı. Oluz höyük kazı başkanı Prof. Dr. Şevket Dönmez, “Bu...

İskandinav Bölgesinde Bilinen En Eski Carvel Yapımı Gemi Batığı Bulundu

8 Mart 2025

8 Mart 2025

İsveç’in Stockholm kentindeki Museum of Wrecks (Vrak Batıklar Müzesi) nden deniz arkeologları, Baltık Denizi’nin derinliklerinde tarihe ışık tutan çığır açıcı...

Caligula’nın Ünlü Zevk Bahçesi

12 Ocak 2021

12 Ocak 2021

12 Sezar’ın dördüncüsü olan Caligula (31 Ağustos 12- 24 Ocak 41) – resmi adı- Gaius Julius Caesar Germanicus – Julio-Claudian...

Bir araştırmaya göre ilk insanlar geometri ve simetriye önem veriyordu ve 1,4 milyon yıl önce kasıtlı olarak küresel şekiller üretiyorlardı

7 Eylül 2023

7 Eylül 2023

İlk insanların 1.4 milyon yıl önce yaşadığı bir bölgede keşfedilen 4 yuvarlak, beyzbol topu büyüklüğündeki taşların incelenmesi, kasıtlı olarak kürelere...

İnsanda Toplama Biriktirme Duygusu 100.000 Yıl Öncesine Dayanıyor

1 Nisan 2021

1 Nisan 2021

Güney Afrika’da kazı çalışmalarına devam eden arkeologlar, insanda toplama ve biriktirme duygusunu gösteren bulgulara ulaştılar. Arkeologlar ayrıca, deniz kenarında ve...

Roma Dönemi Hispania’sında Keşfedilen Bilinen En Eski Taş Kalıp, Sikke Üretimine Işık Tutuyor

29 Mart 2025

29 Mart 2025

İspanya’nın Porcuna kentinde, antik Obulco yerleşiminde yapılan kazılar, Roma Hispania’sında madeni para üretiminin en eski kanıtını gün yüzüne çıkardı. Jaén...

Uçuk virüsü 5 bin yıl önce bir öpüşme sonucunda ortaya çıkmış olabilir

28 Temmuz 2022

28 Temmuz 2022

Yapılan bir araştırmaya göre, gündelik hayatımızı zehir eden baş belası uçuk, bilimsel adı ile Herpes simpleks enfeksiyonu 5 bin yıl...

Son Assur Başkenti “Ninive”

30 Ocak 2021

30 Ocak 2021

Ninive, Kuzey Irak’ta bugünkü Musul kenti yakınında, Dicle Nehri’nin doğu kıyısında bulunan eski bir Asur şehridir. Asur İmparatorluğu, MÖ 25....

Peru, Castillo de Huarmey’deki kraliyet nekropolünde bulunan seçkin Wari ustalarının mezarları

12 Eylül 2022

12 Eylül 2022

Peru’nun Ancash Bölgesi’ndeki piramit benzeri bir mezar kompleksi olan Castillo de Huarmey arkeolojik alanında Wari kültürünün seçkin zanaatkarlarının bir grup...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]