2023 yılında Hitit Devleti’nin başkenti Hattuša ‘da (bugünkü Boğazkale) yapılan kazılarda bulunan tablet topluluğu kayıp bir dil olan Kalašma’nın varlığını ortaya çıkardı.
Bilim insanlarına göre Kalašma, Bolu ilinin Gerede ilçesi civarında yaşayan Kalašma adlı bir halk tarafından kullanıldı.
Hattuša kazı başkanı Prof. Andreas Schachner “Bu metinler, Anadolu’nun M.Ö. 2000 yılında çok dilli ve çok kültürlü bir yer olduğunu gösteriyor” dedi.
Güney Anadolu’da yaşayan haklarında çok az bilgi sahibi olduğumuz Luvilerin kullandığı Luviceye benzer bir dil olan Kalašma dilinde yazılan tabletler, günlük yaşama ve kutlamalara dair metinler içeriyor.
Almanya’daki Worzburg Üniversitesi Yakın Doğu Dilleri Bölümü’nden Prof. Dr. Daniel Schwemer ve İstanbul Üniversitesi Hititoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Metin Alparslan tarafından yürütülen çalışma ile Kalašma dilini içeren 174 tablet deşifre edildi.
Schacher, “Alman kazı ekibinin sorumluluğundaki tüm metinler yayınlandı” dedi.
Prof. Dr. Schachner, “Prof. Schwemer ilk transliterasyonu yaptı. Çivi yazısından Latin alfabesine dönüştürdü. Daha sonra Marburg Üniversitesi’nden dilbilim uzmanları Profesör Elisabet Rieken ve Doç. Dr. Ilya Yakubovitich metinleri analiz etti ve deşifre etti. Bu bir ekip çalışmasıydı. Kalašma tabletlerinde yeni bir alfabe bulunmuyor. Yazı Hititlerin çok iyi bildiği ve Mezopotamya’dan alınan çivi yazısı sisteminin kullanılmış” diye konuştu.
Tabletlerin içeriğinde aslında çok önemli bilgiler aktarılmadığını ama bu metinler sayesinde Anadolu’nun MÖ 2000’li yıllarda çok dilli ve çok kültürlü bir bölge olduğunu öğrendiklerini vurgulayan Schachner şunları söyledi: “İnsanlar bu dillerden en az birkaçını biliyor ve kullanıyordu. Hititlerin başka bir bölgenin tanrılarına bakışı da bu metinle doğrulanmaktadır, çünkü fethedilen bölgenin tanrılarını kendi sistemlerine dahil etmiş ve onlara tapmışlardır. Bu şekilde o bölgeleri kendilerine bağlamaya çalıştılar. Bu metinler, Kalašma’dan getirdikleri tanrıya saygılarını anlayabilecekleri bir dilde sunabilmeleri için bu dilde yazılmıştır. Hitit mantığına göre, bu tanrı Hitit dilini anlamazdı.”
Prof. Dr. Schwemer’in 174 tabletin deşifresi üzerine kaleme aldığı ‘Keilschrifttexte aus Boghazköi (Boğazkö’den Çivi Yazılı Metinler)’ adlı eser de dijital olarak erişime açıldı.
Metinlerin son baskısı önümüzdeki günlerde gerçekleşecek. Kasım ayından itibaren Kalašma metinleri yayınlanacak.
