14 July 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Nüfus Dinamikleri ve İç Asya’da İmparatorlukların Yükselişi

Geç Bronz Çağı’ndan Orta Çağ’a kadar, doğu Avrasya Bozkırları bir dizi organize ve son derece etkili göçebe imparatorluklara ev sahipliği yapmıştır.

Bu dönemde yer alan Xiongnu (MÖ 209 – 98 ) ve Moğol ( MS 916-1125 ) imparatorlukları, Avrasya’nın demografisi ve jeopolitiği üzerinde büyük etkilere sahipti. Bozkır’ın tarihi imparatorluklarının doğmasına neden olan nüfus dinamiklerini anlamak için Max Planck Institute for the Science of Human History (MPI-SHH), National University of Mongolia ve Moğolistan, Rusya, Kore ve Birleşik Devletler’deki ortak kurumlardan araştırmacılar, 85 Moğol ve 3 Rus bölgesinden 214 birey için genom çapında veriler üretti ve analiz etti. MÖ 4600’den MS 1400’e kadar uzanan bu araştırma, eski Doğu ve İç Asya genomlarının bugüne kadarki en büyük çalışmaları arasında yer alıyor.

Holosen ortası boyunca, doğu Avrasya Bozkırları, Eski Kuzeydoğu Asya ve Eski Kuzey Avrasya soylarının avcı-toplayıcıları tarafından yer edinilmişti. Kökenleri batıda 3.000 km’den fazla Karadeniz bölgesinin bozkır çobanlarına kadar izlenebilen Altay dağlarına bu göçmenler çok az genetik etki bıraksalar da, çok büyük bir kültürel etkiye sahiptiler. Orta ve Son Tunç Çağı’na gelindiğinde, süt hayvancılığı Doğu Bozkırındaki popülasyonlar tarafından uygulandı.

Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı’nda; batı, kuzey ve güney-orta Moğolistan’daki popülasyonlar, coğrafi olarak yapılandırılmış üç ayrı gen havuzu oluşturuldu. Asya’nın ilk göçebe imparatorluğu olan kuzey-orta Moğolistan’da Xiongnu’nun oluşumu, bu nüfus karışımıyla ve Avrasya’nın dört bir yanından Karadeniz’den Çin’e uzanan yeni gen havuzlarının akışıyla eş zamanlandı.

“Basit bir genetik değişim veya değişimden ziyade, Xiongnu’nun yükselişi, binlerce yıldır genetik olarak ayrılmış olan farklı popülasyonların ani karışımıyla bağlantılı. Sonuç olarak, Moğolistan’daki Xiongnu, Avrasya’nın çoğunu yansıtan muhteşem bir genetik çeşitlilik seviyesi sergiliyor ”diyor Seul Ulusal Üniversitesi’nde Biyolojik Bilimler profesörü ve çalışmanın baş yazarı Dr. Choongwon Jeong.

Bin yıl sonra, tarihin en büyük bitişik imparatorluklarından biri olan Moğol İmparatorluğu’ndan bireyler, daha önceki Xiongnu, Türk ve Uygur dönemlerinden bireylere kıyasla Doğu Avrasya soyunda antik Eski Kuzey Avrasya’nin neredeyse tamamen kaybedilmesiyle birlikte belirgin bir artış gösterdi. Xiongnu İmparatorluğu’ndan beri var olan soy, Moğol İmparatorluğu’nun sona ermesiyle, Doğu Bozkırının genetik yapısı çarpıcı bir şekilde değişti ve nihayetinde günümüz Moğolları arasında gözlemlenen genetik profile sabitlendi.

“Eski Moğolistan ile ilgili çalışmamız, yalnızca Batı Bozkırındaki popülasyonların erken dönem genetik katkılarını değil, aynı zamanda Moğol İmparatorluğu sırasında doğu Avrasya soyuna doğru belirgin bir genetik kaymayı da ortaya koyuyor. Bölgenin son derece dinamik bir genetik tarihi var ve antik DNA, Avrasya Bozkırını şekillendiren nüfus olaylarının karmaşıklığını ortaya çıkarmaya başlıyor ”diyor Max Planck Institute for the Science of Human History’de doktora öğrencisi ve çalışmanın ilk yazarlarından Ke Wang.

Araştırmacılar, genetik olayların siyasi yapılar üzerindeki etkilerine ek olarak, genetik ve geçim stratejileri arasındaki ilişkiyi de araştırdılar. Bölgede 5.000 yıldan fazla süren mandıra hayvancılığına ve günümüzde ortalama Moğol diyetinde süt üretiminin devam eden önemine rağmen, araştırmacılar, laktoz sindirimine izin veren genetik bir özellik olan laktaz kalıcılığının seçimine dair hiçbir kanıt bulamadı.

“Moğol popülasyonlarında hem bugün hem de geçmişte laktaz kalıcılığının yokluğu, laktoz intoleransının mevcut tıbbi modellerine meydan okuyor ve sütçülüğün çok daha karmaşık bir tarihöncesine işaret ediyor. Araştırmanın kıdemli yazarı, Harvard Üniversitesi’nde Antropoloji profesörü ve Max Planck Institute for the Science of Human History ‘de araştırma grubu lideri olan Dr. Christina Warinner, popülasyonların süt temelli diyetlere nasıl uyum sağladığını anlamak için şimdi bağırsak mikro biyomuna dönüyoruz ”diyor.

Moğolistan’ın 6.000 yıllık genetik tarihini yeniden inşa etmek, bölgenin arkeolojisini anlamamız üzerinde dönüştürücü bir etki yarattı. Uzun süredir devam eden bazı soruları yanıtlarken, aynı zamanda yeni sorular üretti ve birçok sürprizi ortaya çıkardı. Bu araştırmanın, Asya’nın göçebe imparatorluklarının yükselişinde atalar, kültür, teknoloji ve siyaset arasındaki zengin ve karmaşık ilişkilerle ilgili gelecekteki çalışmaları harekete geçireceğini umuyoruz, ”diye ekliyor çalışmanın eş kıdemli yazarı ve Antropoloji profesörü Dr. Erdene Myagmar.

https://www.heritagedaily.com/2020/11/population-dynamics-and-the-rise-of-empires-in-inner-asia/136028?amp Sitesinden çevrilmiştir

Banner
Benzer Yazılar

İklim Değişikliği 50 Bin Yıllık Mağara Resimlerini Tehdit Ediyor

14 Mayıs 2021

14 Mayıs 2021

Hızlı ve plansız gelişen sanayileşme Dünya’nın dengesini bozmaya devam ediyor. Daha fazla üretme ve ekonomik açıdan güçlü olma hevesiyle birbiri...

Karadağ’ın zirvesinde Urartulara ait kale kalıntısına ulaşıldı

2 Temmuz 2022

2 Temmuz 2022

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu başkanlığındaki kazı ekibi Urartulara ait en...

Antik Yunan Filozofu Hypatia’nın Hüzünlü Hikayesi

28 Şubat 2021

28 Şubat 2021

Antik Yunan akademisindeki az sayıdaki kadınlardan biriydi, İskenderiyeli Hypatia. Doğum tarihi için M.S. 350 tarihi söylense de tam olarak kesin değil...

Demir Çağı Savaşçıları, Yenilen Düşmanlarının Kılıçlarını Büküyor

22 Nisan 2021

22 Nisan 2021

Vestfalya-Lippe Bölge Birliği’nden (LWL) arkeologlar, bir metal dedektörünün “Batı Almanya’daki en büyük Demir Çağı silah istiflerinden birini” keşfettiğini açıkladı. Olpe...

Almanya’nın Unutulmuş Roma Köşesi: Delbrück-Bentfeld Kazılarında Şaşırtıcı Keşifler

9 Nisan 2025

9 Nisan 2025

Kuzeybatı Almanya’nın sakin kırsalında, Delbrück-Bentfeld bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar, Roma İmparatorluğu’nun sınırlarının ötesinde, beklenmedik bir Roma varlığını ortaya çıkardı. Bu...

Tarih öncesi dönemde anneler, çocuklarına ebeveynlik yapma konusunda bizimden çok daha yetenekliydi

24 Kasım 2021

24 Kasım 2021

Avustralya Ulusal Üniversitesi’nin (ANU) yakın tarihli bir araştırmasına göre, eski kültürlerde yeni doğan bebeklerin ölüm oranı, yetersiz sağlık bakımı, hastalık...

Taş Devrinin Bilinmeyen Müzik Aletleri

21 Aralık 2020

21 Aralık 2020

Müzik dünyanın evrensel dilidir. Atalarımızın bizden binlerce yıl önce güzel seslerin cazibesine kapılıp kapılmadığını bilmemiz mümkün değil. Ama bildiğimiz ve...

Galloway Viking Hazinesinin Orta Asya İşçiliği Herkesi Şaşırttı

27 Mayıs 2021

27 Mayıs 2021

Uzmanlar bir metal detektörü tarafından keşfedilen Viking Çağı hazinesinin büyüleyici sırlarını ortaya çıkardı. Altın, gümüş, mücevher, nadir bir Anglo-Sakson haçı...

Laos Kavanozlar Düzlüğü Sırrını Hala Koruyor

29 Nisan 2021

29 Nisan 2021

Güneybatı Asya ülkelerinden Laos’un dağ sırtlarında yaklaşık 30 mil alan içerisinde bulunan büyük taş kavanoz şeklinde kalıntılar üzerine çalışmalar devam...

Arkeologlar, Nimrud’daki Asur Ninurta Tapınağı’nın içinde dikkat çekici şekilde korunmuş tapınaklar keşfettiler

1 Ocak 2025

1 Ocak 2025

Penn Müzesi’nin Iraklı arkeologlarla işbirliği yaparak yürüttüğü Nimrud’daki son arkeolojik çalışma, Irak’ın kuzeyindeki Nimrud antik kentinde yaklaşık 2.600 yıl önce...

HS2 arkeologları nadir bulunan Roma ahşap figürün ortaya çıkardı

13 Ocak 2022

13 Ocak 2022

İngiltere’de hızlı tren HS2 projesi kapsamında yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında erken Roma döneminden kalma nadir bir ahşap oyma figürün keşfedildi....

Defineciler Van’da 2 bin 700 Yıllık Urartu Tapınağı Buldular

18 Haziran 2022

18 Haziran 2022

Van’ın 28 kilometre kuzeybatısında yer alan Alaköy’deki Garibin Tepe’de defineciler, 2 bin 700 yıllık Urartu tapınağı ortaya çıkardılar. İlk görüntüleri...

Tanzanya’nın gizemli ayak izleri, ayılar tarafından değil, ilk insanlar tarafından yapıldı.

6 Aralık 2021

6 Aralık 2021

Arkeologlar tarafından keşfedilen tarih öncesi ayak izlerinin, insanlar tarafından mı yoksa soyu tükenmiş hayvanlar tarafından mı bırakıldığını belirlemek bazı zamanlarda...

Dünya Arkeoloji Günü Kutlu Olsun!

17 Ekim 2020

17 Ekim 2020

Arkeoloji, Türkçe’ye yanlışlıkla da olsa kazı bilim olarak çevrilmiş bilim dalıdır. Halbuki kazı çalışmaları arkeolojinin sadece alt dallarından biridir. Arkeoloji...

Polonya’daki kazılar sırasında nadir görülen enkolpion keşfedildi

20 Ekim 2023

20 Ekim 2023

Arkeologlar, Polonya’nın Silezya Voyvodalığı’nın Lubliniec bölgesinde bulunan Woźniki’de, Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik piskoposlar tarafından boyuna takılan, ortasında bir simge...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]