13 February 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritası yeniden çizildi

Cengiz Han’ın, Orta Asya’da göçebe bozkır kabilelerini Moğol çatısı altında birleştirerek kurduğu, Pasifik Okyanusu’ndan Hazar Denizi ve Karadeniz’in kuzeyine kadar uzanan Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritası yeniden çizildi.

Arkeologlar, surlarla çevrili şehir ve çevredeki peyzajın yeni manyetik ve topografik araştırmalarının sonuçlarından yola çıkarak oluşturulan Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritasını yayınladılar.

Moğol İmparatorluğu başkenti Karakurum

Karakurum, Ögödei ile şehirleşmeye başladı

Cengiz Han’ın (1206–1227) oğlu Ögödei başkent olarak seçilen Karakurum’da M. S. 1220’den itibaren mimari yapılaşmayı başlatmıştır. 1235 yılında muhteşem bir saray inşa edilmiştir.

Yılda iki kez kaldığı Karakurum’da Han, tüccarlara, seçkinlere sarayın çevresinde bina yapmasını istemiş böylelikle bozkır toprağının kentleşmesini ve coğrafyanın önemli uğrak yeri olmasını sağlamıştır.

Ögödei ile başlayan şehirleşme faaliyetleri, Möngke Khan (1251-1259) zamanında tamamlanmıştır.

1260 yılında imparatorluk ikiye ayrılınca Karakurum belli bir süre daha varlığını göstermiş Yuan İmparatorluğu’nun yıkılması ile birlikte 15. yüzyılda terkedilmiştir.

Yazılı kaynaklarda her ne kadar sıklıkla adından bahsedilse de, kentin konumu hakkında net bir bilgi yoktu.

Kentin haritalandırılması ile ilgili ilk çalışma,1891’de Wilhelm Radloff gerçekleştirildi.

Karakurum'un ilk çizilen haritası
1891’de Orhun Seferi tarafından çizilmiş, modern manastır Erdene Zuu’yu tasvir eden ilk Karakurum haritası, şehrin gövdesi kuzeyde (Radloff’tan sonra A. Stefanischin tarafından değiştirilmiştir).

Antiquity dergisinde, Karakurum’un haritalanmasına yönelik araştırmayı yayınlayan Almanya Bonn Üniversitesi’nden Jan Bemmann ve uluslararası bir araştırma ekibi, Karakurum’un yollarını, semtlerini ve daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı bir şekilde ortaya çıkardı.

Jan Bemmann ve araştırma ekibinin yazdığı araştırma makalesinde, Radloff ve diğer çalışma ekiplerinin araştırmalarında ortaya konulan Karakurum’un daha geniş bir alana yayıldığı, surların dışına taşınan bir yerleşim yeri olduğuna dikkat çekildi.

Profesör Bemmann, “Ancak, şehrin iç düzenini ve gerçek duvarlarla çevrili alanın ötesindeki kapsamını ve ayrıca şehir nüfusunun sosyal organizasyonunu çok az anlıyoruz” dedi.

Haritanın çiziminde yüksek çözünürlüklü “SQUID” aleti kullanıldı

Genişletilmiş jeofizik araştırmalar, manyetik ve topografik verilerin aynı anda yüksek çözünürlük ve hızda kaydedilmesine izin veren motorlu bir ölçüm cihazı kullanılarak gerçekleştirildiğini söyleyen Bemmann, “ekip, “SQUID”(Süper İletken Kuantum Girişim Cihazı) ile 52 gün boyunca 465 hektar alanı inceledi. Bu alet, farklı manyetik özelliklere sahip farklı malzemeler olarak, yüzeyin topografyasını ve altındaki zeminin manyetik alanlarını ölçer. Saha araştırmaları, hava fotoğrafları ve tarihi kayıtların analizi ile birleştirildiğinde, bu, ekibin bir mala kaldırmaya gerek kalmadan bir Karakurum haritası oluşturmasını sağladı” dedi.

SQUID ölçüm cihazı
SQUID ölçüm sistemi

“Çalışmamızın benim için en heyecan verici yönü, saha sezonu boyunca veri toplamanın ilerlemesini görmekti. Haritanın her geçen gün artan boyutuna ve bununla birlikte haritanın dijital olarak yeniden yapılandırılmasına tanık olmak şaşırtıcıydı” diyen Bemmann, Karakurum. her gün, haritaya eklenen her yeni şehir parçasıyla birlikte şehir anlayışının da büyüdüğünü söyledi.

Ekip, şehir surlarının haritasını çıkardı ve tarihi kayıtlarda belgelenen dört ana kapıdan üçünü ortaya çıkardı. Bu duvarların dışında, şehrin bazı yaklaşan yollar boyunca üç kilometreden fazla uzandığını buldular. Ortaya çıkan sonuç, diğer araştırma ve tarihi kayıtlardan çok daha büyük bir alan olduğunu gösterdi.

Çalışma, kentin net sınırlarının olmadığını ve yerleşik alanların merkezden uzaklaştıkça daha az yoğunlaştığını ortaya koydu.

 Manyetik ve topografik haritalamaya dayalı olarak Karakurum içindeki ve Karakurum'a giden yol sisteminin ön rekonstrüksiyonu (J. Bemmann ve S. Reichert tarafından çizilen grafik).
Manyetik ve topografik haritalamaya dayalı olarak Karakurum içindeki ve Karakurum’a giden yol sisteminin ön rekonstrüksiyonu (J. Bemmann ve S. Reichert tarafından çizilen grafik).

Ekip, “Karakurum’da çok fazla kalıcı konut inşa edilmemiş olabilir”

Şehir, surların içinde, 1.33 kilometrekarelik bir alana yayılmış. Farklı bina tasarımlarından oluşan mahalleler ile şehrin çeşitli yerlerinde farklı işlevlere veya sakinlere işaret ediyor.

Araştırmacılar, şehrin merkezinin çok daha yoğun tortulara sahip olduğunu ve bunların şehrin en uzun süre işgal edilen bölgeleri olduğunu düşündüler.

Ancak, ekip, sonuçta Karakurum’un sur içinde kalan alanın %40’ı boş bırakılmış gibi göründüğünü de belirttiler. Bu, Moğol İmparatorluğu’ndaki birçok kişinin göçebe ve hareketli kaldığı gerçeğini yansıtabilir. Bu nedenle, şehri çok fazla ziyaret etmeleri gerekmeyecek, hatta kalıcı konutlar inşa etmeleri gerekmeyecekti. Ögödei ve Möngke bile, saraylar inşa etmelerine rağmen, yılın sadece bir kısmını orada geçirmişlerdi.

Yeni topografik haritanın (gri gölgeleme), Radloff'un (1892) haritasının (beyaz çizgiler) ve günümüz hava görüntüsünün birleşimi. Yeni topografik harita, manyetik ölçümlerin yanı sıra SQUID sistemi ile toplanan yüksek çözünürlüklü irtifa verilerine dayanmaktadır. Duvarların ve binaların ana hatları Radloff'un haritasından sayısallaştırılmıştır. Topografik harita ve havadan görüntü tam olarak coğrafi referanslıdır, Radloff'un haritası yaklaşık olarak (havadan görüntü © Esri, DigitalGlobe, GeoEye, Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AeroGRID, IGN ve GIS Kullanıcı Topluluğu; grafik S. Linzen tarafından yapılmıştır.)
Yeni topografik haritanın (gri gölgeleme), Radloff’un (1892) haritasının (beyaz çizgiler) ve günümüz hava görüntüsünün birleşimi. Yeni topografik harita, manyetik ölçümlerin yanı sıra SQUID sistemi ile toplanan yüksek çözünürlüklü irtifa verilerine dayanmaktadır. Duvarların ve binaların ana hatları Radloff’un haritasından sayısallaştırılmıştır. Topografik harita ve havadan görüntü tam olarak coğrafi referanslıdır, Radloff’un haritası yaklaşık olarak (havadan görüntü © Esri, DigitalGlobe, GeoEye, Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AeroGRID, IGN ve GIS Kullanıcı Topluluğu; grafik S. Linzen tarafından yapılmıştır.)

Bunun yerine, şehrin tek kalıcı sakinleri, onu sürdürmek için ihtiyaç duyulan emekçiler ve zanaatkarlar olabilir. Çoğu, şehrin yabancı doğasına ek olarak, zorla yer değiştirecek veya savaş esiri olarak alınacaktı. Araştırmacılar makalelerinde, “Bu şehirlerin özelliği, sabit mimarisi olmayan bir manzaraya hükümdar tarafından ‘yerleştirildikleri’ ve daimi sakinlerin yurt dışından getirildiği gerçeğinde yatmaktadır” diye yazdı. “Dolayısıyla, bu şehirler, onlara bağımlı olmadıkları için pastoral göçebeler için varlığının devam etmesi önemsiz olan yabancı varlıklar olarak kaldı.”

Bemmann, Kharkhorin sum belediye başkanının yoğun çabalarına ve desteğine rağmen, antik kentin doğusundaki tarım kooperatifinin geniş arazisine erişimine izin verilmediğini söyledi.

Makale, “Mapping Karakorum, the capital of the Mongol Empire,” by Jan Bemmann, Sven Linzen, Susanne Reichert and Lkh. Munkhbayar, is published in Antiquity. de yayınlanmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Umman’da Demir Çağ yerleşimleri keşfedildi

1 Ekim 2022

1 Ekim 2022

Umman’ın Maskat vilayetinde yürütülen yüzey araştırmalarında 3 bin yıllık Demir Çağ yerleşimleri keşfedildi. Keşif, Sultan Qaboos Üniversitesi Sanat ve Sosyal...

Novgorod’da huş ağacı kabuğu mektubu bulundu

27 Aralık 2021

27 Aralık 2021

Günümüzde kullandığımız kağıttan önce yazı yazmak için huş ağacının kabuğunun iç tabakası kullanılıyordu. Araştırmacılara, huş ağacı kabuğu mektupları o devirler...

Umman’da Ziyaret Edilmesi Gereken Yerler

9 Ocak 2021

9 Ocak 2021

Umman’da ziyaret edilmesi gereken bir çok yer var. Bizde bu yazımızda pandemi dönemi boyunca evde çok sıkılanlar için tatil hayali...

Dünyanın En Eski Cinayeti

14 Şubat 2021

14 Şubat 2021

Araştırmacılar İspanya’da bir mağarada, şimdilerde Sima de los Huesos veya Pit of Bones olarak bilinen yerde bir toplu mezar buldular....

İspanya’nın Tossal de La Cala kalesinde 2.000 yıllık kayaya oyulmuş bir yüz keşfedildi

21 Mayıs 2023

21 Mayıs 2023

Arkeologlar, İspanya’nın doğu kıyısındaki Benidorm’daki bir Roma kalesi olan Toscal De La Cala’da kayaya oyulmuş bir yüz keşfettiler. Alicante Üniversitesi’nden...

İsrail’de bir evde Babil-Aramice yazılmış tılsımlı kaseler bulundu

8 Mart 2022

8 Mart 2022

İnsan, kendini, ailesini, evini, ekinlerini, eşyalarını kısacası kendine ait her şeyi görünen ya da görünmeyen her türlü kötü güçlerden korumak...

Diyarbakır Amida Höyük’te El Cezeri’nin Geliştirdiği Sistemle Yapılmış 1800 yıllık Isıtma Sistemi Bulundu

22 Ekim 2020

22 Ekim 2020

Amida Höyükte yapılan kazı çalışmaları neticesinde 1800 yıllık ısıtma sistemi ve sulama kanalları ortaya çıkarıldı. Diyarbakır’ın Sur ilçesine bağlı Amida...

İngiltere’de en büyük Anglo-Sakson mezarlığı keşfedildi

16 Haziran 2022

16 Haziran 2022

İngiltere’de yapımı devam eden hızlı tren ray döşeme çalışmalarından önce arkeolojik kazı çalışmalarına devam HS2 arkeologları İngiltere’de şimdiye kadar görülen...

Boncuklu Tarla’da 12.000 yıllık anıtsal bir stel keşfedildi

18 Aralık 2024

18 Aralık 2024

Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu Mahallesi’nde bulunan Boncuklu Tarla’da yapılan kazılarda, 12 bin yıllık, 2 metre 20 santim uzunluğunda oyma...

Mısır’daki Marea Antik Kenti’nde keşfedilen binlerce ‘Nummi Minimi’ sikkesi incelendi

20 Aralık 2023

20 Aralık 2023

Varşova Üniversitesi Arkeoloji Fakültesi’nden nümismatistler, İskenderiye’nin 45 kilometre güneybatısında bulunan Marea Antik Kenti’nde keşfedilen; önce göz ardı edilen binlerce küçük...

İnsanlar ekmek yapmayı 14.400 yıl önce biliyorlardı

15 Mayıs 2022

15 Mayıs 2022

Ürdün’ün Kara Çölü’ndeki arkeolojik buluntular, insanların 14.400 yıl önce ekmek pişirmek için taş fırınları kullandığını gösteriyor. Araştırmacılar, 14.400 yıl önce...

Knidos’ta Helen ve Roma dönemi heykel başları ortaya çıkarıldı

9 Aralık 2021

9 Aralık 2021

Muğla’nın Datça ilçesinde bulunan Karya dönemine ait antik yerleşim Knidos’ta Helen ve Roma dönemi heykel başları ortaya çıkarıldı. Bilim, mimarlık...

Patara’da 2 bin 600 yıllık köpek balığı kemikleri bulundu

12 Ağustos 2022

12 Ağustos 2022

Patara Antik Kenti’nde 2 bin 600 yıllık köpek balığı ve vatoz omurga kemikleri bulundu. Kemikler Patara’da yaşayan halkın beslenme alışkanlıkları...

Laos’ta bir mağarada 130 bin yıllık Denisova insanı dişi keşfedildi

18 Mayıs 2022

18 Mayıs 2022

İnsan tarihi ile ilgili karanlık noktalar yeni buluntularla aydınlanmaya devam ediyor. Güneydoğu Asya ülkesi Laos’ta bir mağarada 130 bin yıllık...

Ulucak Höyüğü’nde 7 bin 700 yıllık kostüm giymiş insan figürleri bulundu

5 Ekim 2023

5 Ekim 2023

İzmir’in Kemalpaşa ilçesindeki Ulucak Höyüğü’nde yapılan kazı çalışmalarında, 7 bin 700 yıllık ikisi aynı kostümü giymiş üç insan figürü bulundu....

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]