8 July 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritası yeniden çizildi

Cengiz Han’ın, Orta Asya’da göçebe bozkır kabilelerini Moğol çatısı altında birleştirerek kurduğu, Pasifik Okyanusu’ndan Hazar Denizi ve Karadeniz’in kuzeyine kadar uzanan Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritası yeniden çizildi.

Arkeologlar, surlarla çevrili şehir ve çevredeki peyzajın yeni manyetik ve topografik araştırmalarının sonuçlarından yola çıkarak oluşturulan Moğol İmparatorluğu’nun başkenti Karakurum’un haritasını yayınladılar.

Moğol İmparatorluğu başkenti Karakurum

Karakurum, Ögödei ile şehirleşmeye başladı

Cengiz Han’ın (1206–1227) oğlu Ögödei başkent olarak seçilen Karakurum’da M. S. 1220’den itibaren mimari yapılaşmayı başlatmıştır. 1235 yılında muhteşem bir saray inşa edilmiştir.

Yılda iki kez kaldığı Karakurum’da Han, tüccarlara, seçkinlere sarayın çevresinde bina yapmasını istemiş böylelikle bozkır toprağının kentleşmesini ve coğrafyanın önemli uğrak yeri olmasını sağlamıştır.

Ögödei ile başlayan şehirleşme faaliyetleri, Möngke Khan (1251-1259) zamanında tamamlanmıştır.

1260 yılında imparatorluk ikiye ayrılınca Karakurum belli bir süre daha varlığını göstermiş Yuan İmparatorluğu’nun yıkılması ile birlikte 15. yüzyılda terkedilmiştir.

Yazılı kaynaklarda her ne kadar sıklıkla adından bahsedilse de, kentin konumu hakkında net bir bilgi yoktu.

Kentin haritalandırılması ile ilgili ilk çalışma,1891’de Wilhelm Radloff gerçekleştirildi.

Karakurum'un ilk çizilen haritası
1891’de Orhun Seferi tarafından çizilmiş, modern manastır Erdene Zuu’yu tasvir eden ilk Karakurum haritası, şehrin gövdesi kuzeyde (Radloff’tan sonra A. Stefanischin tarafından değiştirilmiştir).

Antiquity dergisinde, Karakurum’un haritalanmasına yönelik araştırmayı yayınlayan Almanya Bonn Üniversitesi’nden Jan Bemmann ve uluslararası bir araştırma ekibi, Karakurum’un yollarını, semtlerini ve daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı bir şekilde ortaya çıkardı.

Jan Bemmann ve araştırma ekibinin yazdığı araştırma makalesinde, Radloff ve diğer çalışma ekiplerinin araştırmalarında ortaya konulan Karakurum’un daha geniş bir alana yayıldığı, surların dışına taşınan bir yerleşim yeri olduğuna dikkat çekildi.

Profesör Bemmann, “Ancak, şehrin iç düzenini ve gerçek duvarlarla çevrili alanın ötesindeki kapsamını ve ayrıca şehir nüfusunun sosyal organizasyonunu çok az anlıyoruz” dedi.

Haritanın çiziminde yüksek çözünürlüklü “SQUID” aleti kullanıldı

Genişletilmiş jeofizik araştırmalar, manyetik ve topografik verilerin aynı anda yüksek çözünürlük ve hızda kaydedilmesine izin veren motorlu bir ölçüm cihazı kullanılarak gerçekleştirildiğini söyleyen Bemmann, “ekip, “SQUID”(Süper İletken Kuantum Girişim Cihazı) ile 52 gün boyunca 465 hektar alanı inceledi. Bu alet, farklı manyetik özelliklere sahip farklı malzemeler olarak, yüzeyin topografyasını ve altındaki zeminin manyetik alanlarını ölçer. Saha araştırmaları, hava fotoğrafları ve tarihi kayıtların analizi ile birleştirildiğinde, bu, ekibin bir mala kaldırmaya gerek kalmadan bir Karakurum haritası oluşturmasını sağladı” dedi.

SQUID ölçüm cihazı
SQUID ölçüm sistemi

“Çalışmamızın benim için en heyecan verici yönü, saha sezonu boyunca veri toplamanın ilerlemesini görmekti. Haritanın her geçen gün artan boyutuna ve bununla birlikte haritanın dijital olarak yeniden yapılandırılmasına tanık olmak şaşırtıcıydı” diyen Bemmann, Karakurum. her gün, haritaya eklenen her yeni şehir parçasıyla birlikte şehir anlayışının da büyüdüğünü söyledi.

Ekip, şehir surlarının haritasını çıkardı ve tarihi kayıtlarda belgelenen dört ana kapıdan üçünü ortaya çıkardı. Bu duvarların dışında, şehrin bazı yaklaşan yollar boyunca üç kilometreden fazla uzandığını buldular. Ortaya çıkan sonuç, diğer araştırma ve tarihi kayıtlardan çok daha büyük bir alan olduğunu gösterdi.

Çalışma, kentin net sınırlarının olmadığını ve yerleşik alanların merkezden uzaklaştıkça daha az yoğunlaştığını ortaya koydu.

 Manyetik ve topografik haritalamaya dayalı olarak Karakurum içindeki ve Karakurum'a giden yol sisteminin ön rekonstrüksiyonu (J. Bemmann ve S. Reichert tarafından çizilen grafik).
Manyetik ve topografik haritalamaya dayalı olarak Karakurum içindeki ve Karakurum’a giden yol sisteminin ön rekonstrüksiyonu (J. Bemmann ve S. Reichert tarafından çizilen grafik).

Ekip, “Karakurum’da çok fazla kalıcı konut inşa edilmemiş olabilir”

Şehir, surların içinde, 1.33 kilometrekarelik bir alana yayılmış. Farklı bina tasarımlarından oluşan mahalleler ile şehrin çeşitli yerlerinde farklı işlevlere veya sakinlere işaret ediyor.

Araştırmacılar, şehrin merkezinin çok daha yoğun tortulara sahip olduğunu ve bunların şehrin en uzun süre işgal edilen bölgeleri olduğunu düşündüler.

Ancak, ekip, sonuçta Karakurum’un sur içinde kalan alanın %40’ı boş bırakılmış gibi göründüğünü de belirttiler. Bu, Moğol İmparatorluğu’ndaki birçok kişinin göçebe ve hareketli kaldığı gerçeğini yansıtabilir. Bu nedenle, şehri çok fazla ziyaret etmeleri gerekmeyecek, hatta kalıcı konutlar inşa etmeleri gerekmeyecekti. Ögödei ve Möngke bile, saraylar inşa etmelerine rağmen, yılın sadece bir kısmını orada geçirmişlerdi.

Yeni topografik haritanın (gri gölgeleme), Radloff'un (1892) haritasının (beyaz çizgiler) ve günümüz hava görüntüsünün birleşimi. Yeni topografik harita, manyetik ölçümlerin yanı sıra SQUID sistemi ile toplanan yüksek çözünürlüklü irtifa verilerine dayanmaktadır. Duvarların ve binaların ana hatları Radloff'un haritasından sayısallaştırılmıştır. Topografik harita ve havadan görüntü tam olarak coğrafi referanslıdır, Radloff'un haritası yaklaşık olarak (havadan görüntü © Esri, DigitalGlobe, GeoEye, Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AeroGRID, IGN ve GIS Kullanıcı Topluluğu; grafik S. Linzen tarafından yapılmıştır.)
Yeni topografik haritanın (gri gölgeleme), Radloff’un (1892) haritasının (beyaz çizgiler) ve günümüz hava görüntüsünün birleşimi. Yeni topografik harita, manyetik ölçümlerin yanı sıra SQUID sistemi ile toplanan yüksek çözünürlüklü irtifa verilerine dayanmaktadır. Duvarların ve binaların ana hatları Radloff’un haritasından sayısallaştırılmıştır. Topografik harita ve havadan görüntü tam olarak coğrafi referanslıdır, Radloff’un haritası yaklaşık olarak (havadan görüntü © Esri, DigitalGlobe, GeoEye, Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AeroGRID, IGN ve GIS Kullanıcı Topluluğu; grafik S. Linzen tarafından yapılmıştır.)

Bunun yerine, şehrin tek kalıcı sakinleri, onu sürdürmek için ihtiyaç duyulan emekçiler ve zanaatkarlar olabilir. Çoğu, şehrin yabancı doğasına ek olarak, zorla yer değiştirecek veya savaş esiri olarak alınacaktı. Araştırmacılar makalelerinde, “Bu şehirlerin özelliği, sabit mimarisi olmayan bir manzaraya hükümdar tarafından ‘yerleştirildikleri’ ve daimi sakinlerin yurt dışından getirildiği gerçeğinde yatmaktadır” diye yazdı. “Dolayısıyla, bu şehirler, onlara bağımlı olmadıkları için pastoral göçebeler için varlığının devam etmesi önemsiz olan yabancı varlıklar olarak kaldı.”

Bemmann, Kharkhorin sum belediye başkanının yoğun çabalarına ve desteğine rağmen, antik kentin doğusundaki tarım kooperatifinin geniş arazisine erişimine izin verilmediğini söyledi.

Makale, “Mapping Karakorum, the capital of the Mongol Empire,” by Jan Bemmann, Sven Linzen, Susanne Reichert and Lkh. Munkhbayar, is published in Antiquity. de yayınlanmıştır.

Banner
Benzer Yazılar

Çin’in Henan Eyaletinde 5000 Yıllık Saray Keşfedildi

13 Ocak 2021

13 Ocak 2021

Çin’in Henan Eyaletinde 5000 yıllık antik bir saray keşfedildi. Antik saray Çin’in eski medeniyetine tanıklık ettiği düşünülen Shuanghuaishu bölgesinde bulundu....

Umman’da 4 Bin Yıllık Taş Oyun Tahtası Bulundu

10 Ocak 2022

10 Ocak 2022

Arkeologlar, Umman’daki Ayn Bani Saidah köyü yakınlarında yer alan Tunç Çağı ve Demir Çağı yerleşim kazılarında 4 bin yıllık taş...

İznik’te mumyalanmış 3 iskelet bulundu

7 Ekim 2021

7 Ekim 2021

İznik’te devam eden kazılarda, M. S. 2’nci yüzyıla tarihlenen iki lahit ortaya çıkarıldı. Lahitlerden mumyalanmış iskeletler çıktı. İznik Hisardere Nekropolü...

Güney Arabistan’da Taş Bıçak Üretiminin En Eski Kanıtı: 80.000 Yıllık Taş Bıçaklar Keşfedildi

21 Şubat 2025

21 Şubat 2025

Friedrich Schiller Üniversitesi Jena’dan Knut Bretzke liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, Şarika Emirliği’ndeki Jebel Faya kaya sığınağında 80.000 yıllık taş...

Çin’de ortaya çıkarılan antik pişmiş toprak dansçılar ve müzisyenler

14 Kasım 2022

14 Kasım 2022

Çinli arkeologlar yakın zamanda Shanxi eyaletinin Datong kentindeki Kuzey Wei Hanedanlığı’na (386-534) tarihlenen bir mezardan pişmiş toprak heykelcik grubu keşfettiler....

Katalonya’da bir mağarada 7 bin yıllık gravürler bulundu

23 Mart 2023

23 Mart 2023

MÖ 5000 yıllarında avcı toplayıcı bir grup barındıkları mağaranın duvarına parmaklarını kullanarak gravürler yaptılar. 7 bin yıllık bu gravürler bazı...

İspanya’da bulunan saç telleri Avrupa’daki en eski uyuşturucu kullanımını gösterdi

6 Nisan 2023

6 Nisan 2023

İspanya’da bir mezar alanında ele geçen 3.000 yıllık saç telleri üzerinde yapılan analizler Avrupa’da en eski uyuşturucu kullanımına dair bulgulara...

İspanya’da keşfedilen 1.800 Yıllık Mithras Tapınağı

8 Şubat 2023

8 Şubat 2023

İspanya’nın Cabra kentindeki Villa del Mitra’da kazı yapan arkeologlar, ritüel ziyafetlerin kalıntılarıyla birlikte Tanrı Mithras için adanmış bir kutsal alanı...

Anadolu arkeolojisi tarihinde ilk defa Med kültürü eserleri bulundu

17 Ekim 2022

17 Ekim 2022

Anadolu arkeolojisi tarihinde ilk defa Med kültürüne ait eserler ortaya çıkarıldı. Oluz höyük kazı başkanı Prof. Dr. Şevket Dönmez, “Bu...

Assos Antik Kenti kazılarında 2 bin 200 yıllık Roma Çeşmesi’nin kalıntılarına ulaşıldı

15 Ağustos 2022

15 Ağustos 2022

Geçtiğimiz yıl (2021) Ayvacık Kaymakamlığı’nın kaya ıslahı çalışmaları ihalesi, valiliğin 500 gün kapatma kararı ve sonrasında ıslah çalışmaları sırasında yaşan...

Mısır’da Ölüler Kitabı’nı içeren bir papirüs keşfedildi

17 Ekim 2023

17 Ekim 2023

Mısır’ın Minya Valiliği’ndeki Tuna Al-Gabal arkeolojik alanında devam eden arkeolojik kazılarda Ölüler Kitabı’nı içeren bir papirüs keşfedildi. Papirüs, MÖ 16....

Rusya’da Antik Dönem Tanrıçaları Demeter ve Persephone Heykelcikleri Bulundu

20 Kasım 2020

20 Kasım 2020

Rusya‘nın Karadeniz kıyısında bulunan tatil beldesi Anapa’da bir inşaat çalışması sırasında Tanrıça Demeter ve kızı Persephone heykelcikleri bulundu. Antik çağda...

51.000 Yıllık Kemik Dünyanın En Eski Sanat Eseri Olarak Düşünülüyor

6 Temmuz 2021

6 Temmuz 2021

Berlin’in yaklaşık 150 mil güneybatısında, orta Almanya‘nın Harz Dağları’ndaki bir mağarada ortaya çıkarılan 51.000 yıllık geyik ayak kemiğinin dünyanın en...

Tavşanlı Höyük’te 3 bin 300 yıllık eşsiz mühür ve Miken benzeri kılıç keşfedildi

18 Temmuz 2022

18 Temmuz 2022

8 bin yıllık geçmişe sahip olan Tavşanlı Höyük’te devam eden kazılarda 3 bin 300 yıllık eşsiz mühür ve Miken dönemi...

İsviçreli amatör arkeolog bir Roma savaş alanı keşfetti

1 Kasım 2021

1 Kasım 2021

Amatör bir arkeoloğun ısrarı sayesinde İsviçre’de bir Roma savaş alanı tespit edildi. İsa’nın doğumundan kısa bir süre önce, Tiefencastel ile...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]