3 December 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

M.Ö. 8000 Yılında Çatalhöyük İnsanı Ne Yiyor Ne İçiyordu?

Yerleşik kültürün ilk örneği olan Çatalhöyük’de M.Ö. 8000 yılında yaşayan insanlar ne yiyor ne içiyordu? Bu sorunun cevabını Max Planck Institute for the Science of Human History, Berlin Freie Universität ve York Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekibin çalışmaları ile bulduk.

Yaklaşık 8000 yıl önce tarih öncesi yerleşim yeri olan Çatalhöyük’te yaşayan insanların beslenme alışkanlıkları, seramik kaselerindeki ve kavanozlarındaki proteinleri analiz ederek şaşırtıcı bir kapsam ve ayrıntıyla tamamlandı. Bu yeni yaklaşımı kullanarak, uluslararası bir araştırma ekibi, şu anda Türkiye’de olan Orta Anadolu’daki bu erken tarım alanından gelen gemilerin tahıllar, baklagiller, süt ürünleri ve et içerdiğini ve bazı durumlarda gıda maddelerini belirli türlere daralttığını belirledi.

Max Planck Institute for the Science of Human History, Berlin Freie Universität ve York Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekip, Orta Anadolu’nun yerleşim yeri olan Çatalhöyük’teki erken dönem çiftçilerin beslenme alışkanlıkları hakkında detayları ortaya çıkardı. Araştırmacılar, bölgeden çıkarılan antik çömlek ve kavanozlardaki kalıntılardan elde edilen proteinleri analiz ederek, orada yenen yiyeceklerin kanıtlarını bulabildiler. Önceki çalışmalar, bölgedeki saksı kalıntılarına bakmış olsa da, bu, bitkileri ve hayvanları daha spesifik olarak, bazen tür seviyesine kadar tanımlamak için kullanılabilen proteinleri ilk kullanan oldu.

Diyetten türetilen protein tanımlamalarının özeti. Soldaki grafik, parçanın iç duvarından çıkarılan proteinleri özetliyor ve sağdaki grafik, iç duvardaki kalsifiye birikintilerden çıkarılan proteinleri özetliyor. Dolgulu simgeler, cins veya tür seviyesine protein atamalarını temsil ederken, şeffaf simgeler daha yüksek taksonomilere (alt aile, aile) tanımlamaları temsil eder. CW20 ve CW27 örneklerinde, koyun ve keçileri içeren geviş getiren hayvanların taksonomik seviyesinde kan proteini belirlendi. Örnek CW24’te süt proteini, sığır veya koyun ailelerine tahsis edilebilir.
© Jessica Hendy; Hendy vd. 2018. Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, gizli mutfağı ortaya çıkarıyor erken çiftçiler. Nature Communications, DOI: 10.1038 / s41467-018-06335-6. [az]
Bu çalışma için araştırmacılar, Çatalhöyük Batı Höyüğünden, alanın işgalinin sonlarına doğru MÖ 5900-5800 gibi dar bir zaman dilimine tarihlenen kap parçalarını analiz ettiler. İncelenen kap parçaları, rekonstrüksiyonlarda gösterildiği gibi açık kaselerden ve kavanozlardan geldi ve iç yüzeylerinde kireçlenmiş kalıntılar vardı. Günümüzde bu bölgede pişirme kaplarının iç kısmında kireç kalıntısı çok yaygındır. Araştırmacılar, kalıntı birikintileri de dahil olmak üzere seramiğin çeşitli bölümlerinden alınan örneklerde, kapların ne tuttuğunu belirlemek için son teknoloji protein analizlerini kullandılar.

Seramik kaselerde ve kavanozlarda geride kalan besin proteinleri

Analiz, kapların tahıl, baklagiller, et ve süt ürünleri içerdiğini ortaya koydu. Süt ürünlerinin çoğunlukla koyun ve keçilerden ve ayrıca sığır (sığır) ailesinden geldiği gösterilmiştir. Bu hayvanların kemikleri sahada bulunurken ve daha önceki lipit analizleri kaplardaki süt yağlarını tespit ederken, araştırmacılar ilk kez hangi hayvanların sütleri için kullanıldığını belirleyebildiler. Bulunan bitki kalıntılarına paralel olarak tahıllarda arpa ve buğday, baklagillerde bezelye ve fiğ bulunuyordu. Et ve kan içermesi muhtemel olan süt ürünü olmayan hayvansal ürünler, esas olarak keçi ve koyun ailesinden, bazı durumlarda ise sığır ve geyiklerden geliyordu. İlginç bir şekilde, tencerelerin çoğu, tek bir kapta birden fazla gıda türünün kanıtını içeriyor.

Bununla birlikte, belirli bir kapta, bir kavanozda, yalnızca süt ürünleri için, sütün peynir altı suyu kısmında bulunan proteinler biçiminde kanıtlar vardı. “Bu özellikle ilginç, çünkü bölge sakinlerinin taze sütü lor ve peynir altı suyuna ayıran süt ürünleri üretim yöntemlerini kullanıyor olabileceğini gösteriyor. Max Planck Institute for the Science of Human History’nin baş yazarı Jessica Hendy, ayrıca peynir altı suyunu daha sonra tutmak için özel bir tekneye sahip olduklarını, yani peynir altı suyunu lor ayrıldıktan sonra ek amaçlar için kullandıklarını gösteriyor ”diyor. Bu sonuçlar bu dairying en az 6 beri bu alanda devam etmekte göstermek inci binyıl ve bu insanlar inek, koyun ve keçi de dahil olmak üzere bir hayvanın çoklu fark türlerinin, süt kullanılır.

Bununla birlikte, araştırmacılar, arkeolojik kayıtlara dayanarak, Çatalhöyük’te, inceledikleri kaplarda yer almayan veya proteinleri tanımlamak için kullandıkları veri tabanlarında bulunmayan çok daha fazla çeşitlilikte gıdaların, özellikle de bitkisel yiyeceklerin yenildiğini vurgulamaktadır . Araştırmacılar tarafından kullanılan “shotgun” proteomik yaklaşımları, büyük ölçüde referans sekans veri tabanlarına bağlıdır ve birçok bitki türü temsil edilmemiştir veya sınırlı temsile sahiptir. Örneğin, veri tabanlarında fiğ için sadece 6 protein dizisi var. Buğday için yaklaşık 145.000 var ”diye açıklıyor Hendy. “Gelecekteki çalışmanın önemli bir yönü, bu veri tabanlarının daha fazla referans dizisiyle genişletilmesi gerekecek.”

Çatalhöyük’teki modern ve antik kaplardan kireçlenmiş çökel örnekleri. a) Çatalhöyük yakınlarında kullanılan modern bir çaydanlık üzerinde yoğun kireç birikimi örneği. b) Eski bir numune üzerindeki kireç birikintilerinin yakından görünümü. c) Çanak şeklini gösteren nispeten sağlam bir kap (bu çalışmada analiz edilmemiştir). d) Bu çalışmada, seramik parçalarının iç yüzeyine yapışan kireçlenmeleri gösteren analiz edilen 4 parçadan oluşan bir seçki.
© Ingmar Franz; Hendy vd. 2018. Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, gizli mutfağı ortaya çıkarıyor erken çiftçiler. Nature Communications, DOI: 10.1038 / s41467-018-06335-6.

Arkeolojik seramiklerde protein analizinin potansiyeli

Eski çömlekçiliğe uygulanan diğer moleküler teknikler, süt ürünleri veya hayvansal yağ kanıtları gibi geniş yiyecek sınıflarını ortaya çıkarabilir, ancak proteinlerin analizi, geçmiş mutfağın çok daha ayrıntılı bir resmini sağlar. Bu çalışmanın sonuçları, gıda maddelerini yerinde tanımlayabilen protein analizlerinin gücünü göstermektedir. Tür düzeyine kadar, 8000 yıl kadar eski örneklerde. Özellikle, seramiğin iç yüzeylerindeki kalıntılar son derece iyi korunmuştu ve bol miktarda bilgi içeriyordu. Bu kalıntıların giderilmesi, koruma ve temizleme sürecinin bir parçası olarak arkeologlar arasında yaygın bir uygulama olabilir. Freie Universität Berlin’den Eva Rosenstock ve çalışmanın kıdemli yazarı “Bu sonuçlar, bu birikintilerin ne kadar değerli olabileceğini vurguluyor ve meslektaşlarımızı kazı sonrası işleme ve temizlik sırasında bunları tutmaya teşvik ediyoruz” dedi.

Kaynak: Hendy, J .; Colonese, AC; Franz, I .; Fernandes, R .; Fischer, R .; Orton, D .; Lucquin, A .; Spindler, L .; Anvari, J .; Stroud, E. vd. : Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, erken çiftçilerin gizli mutfağını ortaya koyuyor. Nature Communications 9 , 4064 (2018)

https://www.shh.mpg.de/1081398/catalhoyuk-proteins-cuisine

Banner
Benzer Yazılar

Burdur Kuruçay Höyüğün Benzersiz Savunma Sistemi

14 Kasım 2020

14 Kasım 2020

Kuruçay Höyük, Burdur gölü civarına güneyden basamaklı inen tepelerin yamacına kurulmuştur. Burdur iline bağlı Kuruçay köyünün yakınındadır. Adını da zaten...

Side’de 1300 yıllık Sinagog ortaya çıkarıldı

27 Aralık 2021

27 Aralık 2021

Antalya’nın Manavgat ilçesinin Side bölgesinde yaşadığı bilinen ilk Yahudi topluluğa ait 1300 yıllık sinagog ortaya çıkarıldı. Bir evin altında bulunan...

İstanbul’un en eski antik limanına sahip Bathonea Antik Kenti’nde 1600 yıllık bir yazı takımı ortaya çıkarıldı.

22 Ağustos 2022

22 Ağustos 2022

İstanbul Bathonea Antik Kenti’nde bir tüccara ait olduğu düşünülen minyatür kap, kemik yazı kalemi ve hokkadan oluşan 1600 yıllık bir...

Atatürk’ün Arkeolojiye Verdiği Önem

28 Ekim 2020

28 Ekim 2020

Tabiatın esrar dolu sinesine her gün daha çok girmekte olan insan zekası, realiteye kavuşmak için çalışanları tatmin edecek ve insanlık...

Aygül Süel “Hititler İçin Büyük Yanlışlıklar Yapıyoruz”

4 Mart 2021

4 Mart 2021

Hitit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı ve Şapinuva kenti kazısını yöneten Prof. Dr. Aygül Süel, katıldığı çevirim içi oturumda...

İstanbul’da 4.000 Yıllık Ticaret Limanı Ortaya Çıkarıldı

3 Mayıs 2021

3 Mayıs 2021

İstanbul Küçükçekmece Gölü’nün ortasında yer alan bir yarımada üzerinde gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda 4.000 yıllık çok önemli bir ticaret limanı ve...

Sular çekilince Skepsis Antik Kenti’nin hamam ve kilise kalıntıları ortaya çıktı

26 Kasım 2022

26 Kasım 2022

Çanakkale’nin Bayramiç ilçesi Kurşunlu Tepesi’nde yer alan Skepsis Antik Kenti’nin hamam ve kilise kalıntıları Bayramiç barajının sularının çekilmesi ile tekrar...

Karahantepe Prehistorik dönemin gizemlerine ışık tutacak

10 Ekim 2021

10 Ekim 2021

Dünyaca ünlü Göbeklitepe’de görülen Neolitik döneme ait T biçimli dikilitaşlara ev sahipliği yapan Karahantepe ören yeri, dönemin gizemlerine ışık tutması...

Hititlerde Baharın Gelişi Purilli Bayramı İle Kutlanıyordu

21 Mart 2021

21 Mart 2021

İnsan doğa ile  iç içe yaşayan bir varlıktır. Bahar, insan için bolluğun bereketin, yeni hayatların başladığı üzerine birçok anlam yüklediği...

Afyonkarahisar’da Tanrı Apollon Heykeli Bulundu

30 Mayıs 2021

30 Mayıs 2021

Afyonkarahisar’da kanalizasyon çalışmaları sırasında Tanrı Apollon‘a ait olduğu düşünülen heykel bulundu. Afyonkarahisar Sinanpaşa Belediyesi’nin sınırları içerisinde yer alan Sinanpaşa Höyüğü...

Yalova Çobankale’de Hashtag Sembollü Seramik Parçaları

23 Eylül 2021

23 Eylül 2021

Yalova’nın Altınova ilçesinde bulunan Çobankale’de arkeolojik kazılar devam ediyor. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü...

Yedi Kültürün Bir Arada Olduğu Ödüllü Troya Müzesi

7 Mayıs 2021

7 Mayıs 2021

2020 yılı Avrupa yılın müzesi ödülünün sahibi olan Troya Müzesi, Troas Bölgesi Arkeolojisi, Troya’nın Tunç Çağı, İlyada Destanı ve Troya...

Van Gölü’nde yaşanan su çekilmesi Urartu dönemi limanı gün yüzüne çıkardı

22 Eylül 2022

22 Eylül 2022

Van Gölü’nde suların geri çekilmesi Urartu dönemi ana kayaya oyulmuş basamaklı limanı gün yüzüne çıkardı. Aşırı buharlaşma ve yağışların azalması...

Aizanoi Antik Kenti’nde Eros, Dionysos ve Herakles heykel başları bulundu

23 Aralık 2022

23 Aralık 2022

Aizanoi Antik Kenti’nde devam eden kazılarda Yunan tanrılarından Eros, Dionysos ve yarı tanrı Herakles’e ait heykel başları ortaya çıkarıldı. Kütahya’nın...

5 bin yıl önce yemeği tabakta bırakıp kaçmalarının sebebi neydi?

4 Ekim 2022

4 Ekim 2022

Öyle arkeolojik buluntular vardır ki; elinize aldığınızda doğal felaket ya da düşman saldırısı sırasında insanların yaşadığı korkuyu, paniği, dehşet duygularını...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]