21 March 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

M.Ö. 8000 Yılında Çatalhöyük İnsanı Ne Yiyor Ne İçiyordu?

Yerleşik kültürün ilk örneği olan Çatalhöyük’de M.Ö. 8000 yılında yaşayan insanlar ne yiyor ne içiyordu? Bu sorunun cevabını Max Planck Institute for the Science of Human History, Berlin Freie Universität ve York Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekibin çalışmaları ile bulduk.

Yaklaşık 8000 yıl önce tarih öncesi yerleşim yeri olan Çatalhöyük’te yaşayan insanların beslenme alışkanlıkları, seramik kaselerindeki ve kavanozlarındaki proteinleri analiz ederek şaşırtıcı bir kapsam ve ayrıntıyla tamamlandı. Bu yeni yaklaşımı kullanarak, uluslararası bir araştırma ekibi, şu anda Türkiye’de olan Orta Anadolu’daki bu erken tarım alanından gelen gemilerin tahıllar, baklagiller, süt ürünleri ve et içerdiğini ve bazı durumlarda gıda maddelerini belirli türlere daralttığını belirledi.

Max Planck Institute for the Science of Human History, Berlin Freie Universität ve York Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yönetilen uluslararası bir ekip, Orta Anadolu’nun yerleşim yeri olan Çatalhöyük’teki erken dönem çiftçilerin beslenme alışkanlıkları hakkında detayları ortaya çıkardı. Araştırmacılar, bölgeden çıkarılan antik çömlek ve kavanozlardaki kalıntılardan elde edilen proteinleri analiz ederek, orada yenen yiyeceklerin kanıtlarını bulabildiler. Önceki çalışmalar, bölgedeki saksı kalıntılarına bakmış olsa da, bu, bitkileri ve hayvanları daha spesifik olarak, bazen tür seviyesine kadar tanımlamak için kullanılabilen proteinleri ilk kullanan oldu.

Diyetten türetilen protein tanımlamalarının özeti. Soldaki grafik, parçanın iç duvarından çıkarılan proteinleri özetliyor ve sağdaki grafik, iç duvardaki kalsifiye birikintilerden çıkarılan proteinleri özetliyor. Dolgulu simgeler, cins veya tür seviyesine protein atamalarını temsil ederken, şeffaf simgeler daha yüksek taksonomilere (alt aile, aile) tanımlamaları temsil eder. CW20 ve CW27 örneklerinde, koyun ve keçileri içeren geviş getiren hayvanların taksonomik seviyesinde kan proteini belirlendi. Örnek CW24’te süt proteini, sığır veya koyun ailelerine tahsis edilebilir.
© Jessica Hendy; Hendy vd. 2018. Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, gizli mutfağı ortaya çıkarıyor erken çiftçiler. Nature Communications, DOI: 10.1038 / s41467-018-06335-6. [az]
Bu çalışma için araştırmacılar, Çatalhöyük Batı Höyüğünden, alanın işgalinin sonlarına doğru MÖ 5900-5800 gibi dar bir zaman dilimine tarihlenen kap parçalarını analiz ettiler. İncelenen kap parçaları, rekonstrüksiyonlarda gösterildiği gibi açık kaselerden ve kavanozlardan geldi ve iç yüzeylerinde kireçlenmiş kalıntılar vardı. Günümüzde bu bölgede pişirme kaplarının iç kısmında kireç kalıntısı çok yaygındır. Araştırmacılar, kalıntı birikintileri de dahil olmak üzere seramiğin çeşitli bölümlerinden alınan örneklerde, kapların ne tuttuğunu belirlemek için son teknoloji protein analizlerini kullandılar.

Seramik kaselerde ve kavanozlarda geride kalan besin proteinleri

Analiz, kapların tahıl, baklagiller, et ve süt ürünleri içerdiğini ortaya koydu. Süt ürünlerinin çoğunlukla koyun ve keçilerden ve ayrıca sığır (sığır) ailesinden geldiği gösterilmiştir. Bu hayvanların kemikleri sahada bulunurken ve daha önceki lipit analizleri kaplardaki süt yağlarını tespit ederken, araştırmacılar ilk kez hangi hayvanların sütleri için kullanıldığını belirleyebildiler. Bulunan bitki kalıntılarına paralel olarak tahıllarda arpa ve buğday, baklagillerde bezelye ve fiğ bulunuyordu. Et ve kan içermesi muhtemel olan süt ürünü olmayan hayvansal ürünler, esas olarak keçi ve koyun ailesinden, bazı durumlarda ise sığır ve geyiklerden geliyordu. İlginç bir şekilde, tencerelerin çoğu, tek bir kapta birden fazla gıda türünün kanıtını içeriyor.

Bununla birlikte, belirli bir kapta, bir kavanozda, yalnızca süt ürünleri için, sütün peynir altı suyu kısmında bulunan proteinler biçiminde kanıtlar vardı. “Bu özellikle ilginç, çünkü bölge sakinlerinin taze sütü lor ve peynir altı suyuna ayıran süt ürünleri üretim yöntemlerini kullanıyor olabileceğini gösteriyor. Max Planck Institute for the Science of Human History’nin baş yazarı Jessica Hendy, ayrıca peynir altı suyunu daha sonra tutmak için özel bir tekneye sahip olduklarını, yani peynir altı suyunu lor ayrıldıktan sonra ek amaçlar için kullandıklarını gösteriyor ”diyor. Bu sonuçlar bu dairying en az 6 beri bu alanda devam etmekte göstermek inci binyıl ve bu insanlar inek, koyun ve keçi de dahil olmak üzere bir hayvanın çoklu fark türlerinin, süt kullanılır.

Bununla birlikte, araştırmacılar, arkeolojik kayıtlara dayanarak, Çatalhöyük’te, inceledikleri kaplarda yer almayan veya proteinleri tanımlamak için kullandıkları veri tabanlarında bulunmayan çok daha fazla çeşitlilikte gıdaların, özellikle de bitkisel yiyeceklerin yenildiğini vurgulamaktadır . Araştırmacılar tarafından kullanılan “shotgun” proteomik yaklaşımları, büyük ölçüde referans sekans veri tabanlarına bağlıdır ve birçok bitki türü temsil edilmemiştir veya sınırlı temsile sahiptir. Örneğin, veri tabanlarında fiğ için sadece 6 protein dizisi var. Buğday için yaklaşık 145.000 var ”diye açıklıyor Hendy. “Gelecekteki çalışmanın önemli bir yönü, bu veri tabanlarının daha fazla referans dizisiyle genişletilmesi gerekecek.”

Çatalhöyük’teki modern ve antik kaplardan kireçlenmiş çökel örnekleri. a) Çatalhöyük yakınlarında kullanılan modern bir çaydanlık üzerinde yoğun kireç birikimi örneği. b) Eski bir numune üzerindeki kireç birikintilerinin yakından görünümü. c) Çanak şeklini gösteren nispeten sağlam bir kap (bu çalışmada analiz edilmemiştir). d) Bu çalışmada, seramik parçalarının iç yüzeyine yapışan kireçlenmeleri gösteren analiz edilen 4 parçadan oluşan bir seçki.
© Ingmar Franz; Hendy vd. 2018. Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, gizli mutfağı ortaya çıkarıyor erken çiftçiler. Nature Communications, DOI: 10.1038 / s41467-018-06335-6.

Arkeolojik seramiklerde protein analizinin potansiyeli

Eski çömlekçiliğe uygulanan diğer moleküler teknikler, süt ürünleri veya hayvansal yağ kanıtları gibi geniş yiyecek sınıflarını ortaya çıkarabilir, ancak proteinlerin analizi, geçmiş mutfağın çok daha ayrıntılı bir resmini sağlar. Bu çalışmanın sonuçları, gıda maddelerini yerinde tanımlayabilen protein analizlerinin gücünü göstermektedir. Tür düzeyine kadar, 8000 yıl kadar eski örneklerde. Özellikle, seramiğin iç yüzeylerindeki kalıntılar son derece iyi korunmuştu ve bol miktarda bilgi içeriyordu. Bu kalıntıların giderilmesi, koruma ve temizleme sürecinin bir parçası olarak arkeologlar arasında yaygın bir uygulama olabilir. Freie Universität Berlin’den Eva Rosenstock ve çalışmanın kıdemli yazarı “Bu sonuçlar, bu birikintilerin ne kadar değerli olabileceğini vurguluyor ve meslektaşlarımızı kazı sonrası işleme ve temizlik sırasında bunları tutmaya teşvik ediyoruz” dedi.

Kaynak: Hendy, J .; Colonese, AC; Franz, I .; Fernandes, R .; Fischer, R .; Orton, D .; Lucquin, A .; Spindler, L .; Anvari, J .; Stroud, E. vd. : Batı Çatalhöyük’teki seramik kaplardan elde edilen antik proteinler, erken çiftçilerin gizli mutfağını ortaya koyuyor. Nature Communications 9 , 4064 (2018)

https://www.shh.mpg.de/1081398/catalhoyuk-proteins-cuisine

Banner
Benzer Yazılar

Avcı-toplayıcı insanların 14 bin yıllık tarım aletleri bulundu

9 Ekim 2021

9 Ekim 2021

Anadolu’da yaşayan avcı-toplayıcı kültür dönemi insanlarının yaşantıları ile ilgili maddi varlıklara son arkeolojik kazılar ile daha çok ulaşılmaya başlandı. Göbeklitepe,...

Hititler de Büyü Ritüelleri “Ak Büyü ve Kara Büyü”

20 Ekim 2020

20 Ekim 2020

Eski kültürlerden bizlere miras bir sürü farklı gelenek görenek iyi yada kötü inanç kökleri kalmıştır. Bunlar dolaylı yada direk olarak...

Tarihin İlk Bilinen Barış Antlaşmasına Açılan Kapı Kadeş Savaşı

13 Aralık 2020

13 Aralık 2020

Takvimler M.Ö. 1274 yılını göstermekte… Yer günümüz Suriye toprakları içinde kalan Kadeş ovası… Dönemin iki büyük egemen gücü Hititler ve...

Aššur Medeniyetinde Kan Parası

5 Ocak 2021

5 Ocak 2021

Bir kişinin kazaren ya da kasten öldürülmesi sonrası maktulün ailesine verilen paraya kan parası denilmektedir… Günümüz maddi hukukunda tam olarak...

Boncuklu Höyük ve Çatalhöyük Mutfak Kültürü Kitaplaştı

25 Nisan 2021

25 Nisan 2021

Anadolu’da yerleşik kültürün ilk örneklerini gördüğümüz 10.000 yıllık Boncuklu Höyük ve 8.000 yıllık Çatalhöyük’te mutfak kültürü, pişirme ve saklama yöntemleri,...

Hititlerde Baharın Gelişi Purilli Bayramı İle Kutlanıyordu

21 Mart 2021

21 Mart 2021

İnsan doğa ile  iç içe yaşayan bir varlıktır. Bahar, insan için bolluğun bereketin, yeni hayatların başladığı üzerine birçok anlam yüklediği...

Arinna’nın Güneş Tanrıçası İzmir Arkeoloji Müzesi’nde

6 Mart 2021

6 Mart 2021

Anadolu’nun bin tanrılı halkı Hititler‘in ana tanrıçası Arinna’nın Güneş Tanrıçası İzmir Arkeoloji Müzesi’nde ziyaretçilerini bekliyor. Hitit panteonunda en büyük tanrı,...

Deniz Kavimleri Kimdir?

6 Kasım 2020

6 Kasım 2020

Karanlık çağın başlangıcı olarak görülen Deniz kavimleri aslında kimdir ve nereden gelmişlerdir? Tarihi belgelerde adları geçer ama çoğunlukla onların kim...

Hadrianaupolis’te Sağlık Tanrısı Asklepios’un adının geçtiği 1800 yıllık yazıt ortaya çıkarıldı

5 Eylül 2022

5 Eylül 2022

Hadrianaupolis Antik Kenti kazılarında Yunan mitolojisinde Apollon ve Koronis’in oğlu olan sağlık tanrısı Asklepios’un adının geçtiği 1800 yıllık yazıt ortaya...

Antandros Antik Kenti’nde 2.400 Yıllık Mezar Ortaya Çıkarıldı

31 Temmuz 2021

31 Temmuz 2021

2000 yılında yüzey araştırması ile başlayan  Antandros Antik Kenti kazılarının bu yılki çalışmalarında 2.400 yıllık pitos mezar ortaya çıkarıldı. Mysia...

Anadolu Topraklarında Yaşamış Gizemli Halk Luviler Kimdir?

1 Ocak 2021

1 Ocak 2021

Tarihin her dönemine ait bir yaşam barındıran Anadolu topraklarında Luviler adlı gizemli bir halk yaşamıştır. Gizemli halk nitelemesini koyuyoruz çünkü;...

Porsuk Zeyve Höyük kazılarında Pers surlarına ulaşıldı

2 Ağustos 2022

2 Ağustos 2022

Demir Çağı’nda stratejik konumu ile önemli bir yerleşim alanı olan Porsuk Zeyve Höyük’te Pers alçı surlarına ulaşıldı. Geçtiğimiz kazı sezonunda...

Tunceli Müzesi’nde sergilenen ok uçları 5.000 yıllık tarihe ışık tutuyor

23 Eylül 2021

23 Eylül 2021

Son Neolitik/İlk Kalkolitik dönemden İlk Tunç Çağa kadar 11 yapı katına sahip Pulur Sakyol Höyüğü ‘nde ortaya çıkarılan ve Tunceli...

2 Bin 700 Yıllık Dikilitaş Assur Kralı Sanherip’in Zafer Anıtı mı?

10 Şubat 2021

10 Şubat 2021

Mersin’in Akdeniz ilçesinde 2 bin 700 yıllık dikilitaş hakkında belirsizlik hala sürüyor. Portakal bahçesi içerisinde kalan 9 metre yüksekliğindeki anıtın...

Aydıntepe Yer Altı Şehri Kazıları Devam Ediyor

15 Mart 2021

15 Mart 2021

Bayburt’ta 1996 yılında bulunan Altıntepe yer altı şehri kazıları devam ediyor. Altıntepe ilçesinde inşaat kazısı sırasında ortaya çıkarılan yer altı...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]