30 September 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Geleneksel düşünceye meydan okuyan antik yerleşimler “Karahantepe ve Taş Tepeler”

İnsanlık tarihinin 12 bin yıl öncesine ışık tutan ve arkeoloji dünyasının en büyük keşiflerinden biri olarak kabul edilen Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’nin ardından aynı bölgede “Taş Tepeler” adı altında yeni çalışmalara başlandı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye Turizm Tanıtma ve Geliştirme Ajansı (TGA), insanlık tarihindeki değişimin yaşandığı coğrafyayı ve avcı-toplayıcı düşünce tarzından büyük bir dönüşümü ortaya çıkarmayı amaçlayan projesini Taş Tepeler’i 21-27 Eylül 2021 tarihleri ​​arasında bir dizi ziyaret, toplantı ve etkinlikle duyurdu.

Taş Tepeler Projesi yedi alanda yürütülen arkeolojik kazı ve araştırmaları içermektedir: Göbeklitepe, Karahantepe, Gürcütepe, Sayburç , Çakmaktepe, Sefertepe ve Yeni Mahalle höyüğü.

Şanlıurfa bölgesi uygarlık tarihinde örgütlü emeğin ve uzmanlaşmanın ilk örneklerine ev sahipliği yapmaktadır. 2021 ile 2024 yılları arasında, UNESCO Dünya Mirası Alanı Göbeklitepe’de bulunanlara benzer 250’den fazla T şeklinde megalit bloğun bulunduğu Karahantepe de dahil olmak üzere toplam 12 yerde kazılar yapılacak. Bu kazılardan elde edilen buluntuların, tarih öncesi çağlardaki insanlık bilgimize, günlük yaşamları ve ritüelleri de dahil olmak üzere, önemli ve geniş kapsamlı katkılar sağlayacağına inanılmaktadır.

Şanlıurfa’da Neolitik Çağ’ın erken evrelerini yansıtan Göbeklitepe’ye benzer birçok yerleşim yeri olduğu tahmin edilmektedir.

Karahantepe'de hayvan tasvirlerinin yer aldığı 250'den fazla T şeklinde megalit bulunuyor. Fotoğraf: TGA
Karahantepe’de hayvan tasvirlerinin yer aldığı 250’den fazla T şeklinde megalit bulunuyor. Fotoğraf: TGA

12.000 yıl önce sığınakların konutlara dönüşmesinin başlangıcı olarak kabul edilen ve köylerin ortaya çıktığı Taş Tepeler’de, tabakalı bir toplum oluşmuş ve temel ticaret yapabilme yeteneği gelişmiştir.

Bölgedeki anıtsal megalitik yapıların, insanların toplandığı ortak alanlar olduğuna inanılıyor.

Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki yüksek kireçtaşı platoda bir tepenin yamacına oyulmuş Karahantepe’deki kazıya öncülük eden İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Profesörü Necmi Karul, “Artık tarihe farklı bir bakış açısına sahibiz” diyor.

Necmi Karul, Eylül ayındaki bir sunumunda, “Bulgularımız, dünya çapında hala okul kitaplarında görülen yerleşik yaşamın çiftçilik ve hayvancılıktan kaynaklandığı algısını değiştiriyor. Bu, insanların hala avcı-toplayıcıyken başladığını ve tarımın yerleşik yaşamın bir nedeni değil, sonucu olduğunu gösteriyor” dedi.

Taş Tepeler harita

Bir uçtan bir uca 200 kilometrelik bir alanı kaplayan Taş Tepeler, en eski yerleşik topluluklara ev sahipliği yapmış bir Anadolu ve Yukarı Mezopotamya bölgesidir.

Bildiğimiz kadarıyla Taş Tepeler, yerleşikliğin ve toplumsal birliğin yeryüzündeki ilk örneğidir. İnsanların yaklaşık 1.500 yıl boyunca yaşadığı Karahantepe’de kutsal ve laik mekanlar aynı anda inşa edildi ve hiçbir çiftlik bitki örtüsü kalıntısına rastlanmadı.

Eskiden göçebe insanların ibadet için geldiği tek yer olduğu düşünülen Göbeklitepe, şimdi eş zamanlı yerleşimlerin bir parçası olarak görülüyor. Son çalışmalar, Göbeklitepe’deki evsel yapıları da ortaya çıkardı. Karul, “Bu bölgede dünyanın en eski köylerinde ilk kez anıtsal yapılarla karşılaşıyoruz” diyor.

Prof. Dr. Necmi Karul
Prof. Dr. Necmi Karul

Geleneksel düşünceye meydan okumak

Bilim adamları, yaklaşık 10.000 yıl önce bitki ve hayvanların evcilleştirilmesinin insanları yerleşik bir yaşam tarzı benimsemeye zorladığını ve gıda üretimindeki artışın karmaşık topluluklar kurmalarını ve medeniyet için temel oluşturmalarını sağladığını uzun zamandır varsayıyorlar. Bununla birlikte, Taş Devri insanlarının teknik olarak gerekli olmaktan ziyade manevi faaliyetler için kalıcı binalar inşa ettiğine dair ortaya çıkan kanıtlar, işbölümü ve ortak tören temaları ile büyük ölçekli bir medeniyetten yoksun olduklarına dair geleneksel bilgeliğe meydan okuyor.

Buz Devri’nin sonuyla aynı zamana denk gelen Neolitik çağ, insanlığın yiyecek aramadan çiftçiliğe muazzam geçişini sembolize ediyor.

İstanbul Üniversitesi arkeoloji fahri profesörü Mehmet Özdoğan, “Bilim camiasının bu ezber bozan araştırmayı sindirmesi ve kabul etmesi zaman alacak” dedi.

 Taş Tepeler – Sayburç
Taş Tepeler – Sayburç

“Artık bildiklerimizi, yani uygarlığın, insanlar aç olduğu için buğday yetiştirmeye başlayan yatay bir toplumdan doğduğunu yeniden düşünmeli ve bu dönemi çok yönlü toplumuyla değerlendirmeliyiz. Aile hukukundan mirasa, devletten bürokrasiye kadar günümüz uygarlığının temelleri Neolitik dönemde atıldı”

12 bin yıl önce sığınağın meskene dönüştüğü ve gerçek köylerin ortaya çıktığı sürecin başlangıcı olduğu düşünülen Taş Tepeler’de, insanlığın ilk çanak çömlek kullanımı ve temel ticaret girişimlerini yürütebilme becerisine ilişkin buluntular bulunuyor. Bölgedeki anıtsal yapıların insanların bir araya geldiği ortak alanlar olduğuna inanılıyor.

Karahantepe, Şanlıurfa’nın ilginç kireçtaşı otantik arazi yapısı içinde yükseliyor. Bu kalker kayaçlar buluntuların ana malzemesidir.

Karahantepe'yi Göbeklitepe'den ayıran insan tasvirleri ve üç boyutlu insan heykelleri bulundu.
Karahantepe’yi Göbeklitepe’den ayıran insan tasvirleri ve üç boyutlu insan heykelleri bulundu.

Karul, Karahantepe’nin dairesel odalarının önceden planlandığını ve “anakayanın çok ustaca işlenmesinin etkileyici bir tarih öncesi mimari mühendisliği ortaya çıkardığını” söylüyor. “Farklı amaçlarla birden fazla yapı inşa etmek, karmaşık bir inanç sisteminin yansımasıdır. Dinden gerçek anlamıyla bahsetmek mümkün değil ama radikal bir şekilde ortaya konan bir dizi farklı, sınırlı ritüel görüyoruz.”

Böceklerden memelilere kadar uzanan taş kabartmalarda, erkeklerin kafalarını yakalayan saldıran hayvanlar gösterilmiştir. Karul’a göre, insanların kendilerini hayvanlar dünyasından ayrı görmeye başladığını gösteren yaklaşık 200 yıl öncesine ait Göbeklitepe’dekinden daha fazla insan görüntüsü var. Karahantepe’de düzinelerce T şeklinde dikilitaş -insan formunun soyut tasvirleri- keşfedildi.

Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Göbeklitepe D tapınağının replikası
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Göbeklitepe D tapınağının replikası

Tüm hayvanlar saldırgan olarak tasvir edilmiştir ve hepsi erkeksi hayvanlardır. Taşların üzerinde birkaç motifin bulunmasının bazı ortaklıkların varlığına işaret ettiğini belirten Karul, “Toplumların ortak hafızaları olduğunu gösteriyor. Karahantepe’yi Göbeklitepe ile birlikte düşündüğümüzde mantıklı geliyor. Yaklaşık 1500 yıllık süreci anlaşılır hale getirmeye çalışıyoruz.”

2007 yılında birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilen Karahantepe, Tek Tek Dağları Milli Parkı içinde yer alıyor.

Şanlıurfa şehir merkezine 46 kilometre uzaklıkta bulunan Karahantepe 1997 yılında keşfedildi. Alanda ilk kazılar 2019 yılında başlatıldı. Karahantepe’de hayvan tasvirleri bulunan 250’den fazla T şeklinde megalit bulunuyor.

Bu stel ve heykellerin yer aldığı sergi Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde açıldı .

Kapak Fotoğrafı: Karahantepe. TGA

Banner
Benzer Yazılar

İstanbul’un 7’nci Tepesindeki Bulgur Palas İBB Tarafından Satın Alındı

30 Nisan 2021

30 Nisan 2021

İstanbul’un önemli tarihi yapılarından İstanbul’un 7’nci tepesindeki Bulgur Palas, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından satın alındı. İstanbul’un 7’nci tepesinde yer...

Hollanda’da 4 Bin Yıllık Güneş Tapınağı Keşfedildi

22 Haziran 2023

22 Haziran 2023

İngiltere’nin ünlü Stonehenge yapısının bir benzeri Hollanda’da keşfedildi. Arkeologlara göre; Tiel Belediyesi’nde ortaya çıkarılan yapı Güneş’in hareketlerine göre inşa edilmiş...

Altay’dan gelen genetik veriler, bölgede daha önce bilinmeyen insan topluluğunun varlığını gösteriyor

12 Ocak 2023

12 Ocak 2023

Altay’dan elde edilen genetik veriler daha önce bilinmeyen yaklaşık 7500 yıllık yeni bir insan topluluğunun keşfedilmesini sağladı. Çalışma, Sibirya ve...

Stonehenge yakınlarında bulunan dışkı insanların yemek kültürüne ışık tutuyor

20 Mayıs 2022

20 Mayıs 2022

Stonehenge’nin yapımında çalışan işçilerin kaldığı Durrington Duvarları olarak bilinen bir yerleşim yakınında bulunan dışkı dönemin yemek kültürü hakkında bilgi veriyor....

Peru, Castillo de Huarmey’deki kraliyet nekropolünde bulunan seçkin Wari ustalarının mezarları

12 Eylül 2022

12 Eylül 2022

Peru’nun Ancash Bölgesi’ndeki piramit benzeri bir mezar kompleksi olan Castillo de Huarmey arkeolojik alanında Wari kültürünün seçkin zanaatkarlarının bir grup...

Hititlerden Selçukluya Ev Sahipliği Yapan Beyşehir Müze İstiyor

3 Şubat 2021

3 Şubat 2021

Tarihi M.Ö. 7 bine dayanan Hitit, Selçuklu, Bizans ve Osmanlıya ev sahipliği yapmış birçok tarihi kültürel mekana sahip Konya’nın ilçesi...

Boncuklu Höyük ve Çatalhöyük Mutfak Kültürü Kitaplaştı

25 Nisan 2021

25 Nisan 2021

Anadolu’da yerleşik kültürün ilk örneklerini gördüğümüz 10.000 yıllık Boncuklu Höyük ve 8.000 yıllık Çatalhöyük’te mutfak kültürü, pişirme ve saklama yöntemleri,...

125.000 $ ‘a Titanik Gemisini Sualtında Ziyaret Edebilirsiniz!

7 Kasım 2020

7 Kasım 2020

Titanik severlere müjdeli bir haber Ocean Gate Expeditions şirketinden geldi. Şirket Titanik enkazı üzerinde bir denizaltı araştırması ve keşif gezisi...

Almanya’da Demir Çağı dönemi 2800 yıllık iki kılıç bulundu

8 Haziran 2022

8 Haziran 2022

Almanya’nın güneyindeki Andechs’in Frieding bölgesindeki itfaiye istasyonunun inşasına yönelik arkeolojik kazılar sırasında, arkeologlar son derece nadir ve kısmen iyi korunmuş...

Persler Hakkında Bilinmeyen 5 Gerçek

22 Ocak 2021

22 Ocak 2021

Pers kültürü, 1000 yıldan daha fazla bir süre Yakın Doğu ve Dünya’nın geri kalanını etkiledi. Kültürleri, bir çok yönüyle uzun...

DNA analizleri ile yüzün yeniden yapılandırılması mümkün

22 Haziran 2022

22 Haziran 2022

Viyana Üniversitesi ve Ulsan Ulusal Bilim ve Teknoloji Enstitüsü tarafından Kore Ulusal Müzesi ile işbirliği içinde yönetilen uluslararası bir ekip,...

2000 yıllık kenevir kalıntılarında en eski çevre kirliliğinin izleri keşfedildi

10 Şubat 2023

10 Şubat 2023

Tarih boyunca kumaş yapımında ve keyif verici madde olarak kullanılan kenevir ilk ıslah edilerek yetiştirilen bitkiler arasındadır. Kenevirin dokuma hammaddesi...

Theopetra Mağarasında ki Yeni Bulgular Yunanistan’ın Neolitik Çağına Işık Tutuyor

14 Ekim 2020

14 Ekim 2020

Yunanistan’ın Teselya bölgesinde bulunan Theopetra Mağarası Kalambaka şehrinin 3 km güney doğusunda yer alan mağara, bir kalker oluşumudur. Kireçtaşı kayanın...

İnsanın evriminde et yemek ne kadar önemliydi?

25 Ocak 2022

25 Ocak 2022

İnsanın evriminde beslenmenin etkisi üzerine çalışmalara devam eden bilim insanları, et yemenin evrim sürecinde ne kadar baskın olduğuna dair yeni...

Bilecik’te 8.500 Yıllık Müzik Aleti Ortaya Çıkarıldı

4 Temmuz 2021

4 Temmuz 2021

Bilecik’te bir apartmanın altında 2 yıldır sürdürülen arkeolojik kazı çalışmalarında 8.500 yıllık 3 delikli müzik aleti ortaya çıkarıldı. Çalışmalarda ayrıca,11...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]