İçindekiler
İnsan, konuşan bir varlıktır. Konuşma dili sayesinde evrimini hızlandırmıştır. İnsanın, konuşma ile diğer canlı varlıklar arasında sivrilmesini sağlamıştır. Peki, konuşma dilinin kökeni neye dayanıyor. Dilin ilk çıkış noktası nedir?
İnsan ne zaman nasıl konuşmaya başladı sorunsalı hala tam çözümlenebilmiş değil? Konu üzerinde uzmanlar günümüze kadar birçok teori üzerinde çalıştılar. Bu çalışmalardan sonuncusu konuşma dilinin kayıp halkasının bulunduğunun habercisi oldu.
Taklit ve yansıtma dilin gelişmesine etki etmiş olabilir
Yeni bir çalışma, insanların, konuştukları dilden bağımsız olarak, insanların belirli nesneleri, varlıkları ve eylemleri temsil etmek için yaptıkları temel sesler olan ikonik seslendirmelerin amaçlanan anlamlarını ilk kez tanıdıklarını gösterdi.
Araştırmacılara göre, uykuyu belirtmek için horlamanın taklidi veya bir kaplanı belirtmek için kükreme gibi bu seslendirmeler, ilk insan dillerinin gelişiminde çok önemli bir rol oynamış olabilir.
Bulgu, fiziksel jestlerin ve sinyallerin insan dilinin gelişmesine yol açtığı şeklindeki önceki varsayımla çelişiyor.
İngiltere Birmingham Üniversitesi’nde dilbilimci olan kıdemli yazar Marcus Perlman Live Science’ta yayınlanan makalesinde “Dünyanın dört bir yanındaki insanlar, dilsel veya kültürel geçmişleri ne olursa olsun, farklı seslendirmelerin anlamlarını tahmin edebilme konusunda oldukça iyilerdi. Bunun, konuşulan dillerin nasıl ortaya çıktığı konusunda büyük etkileri olabilir” dedi.
Çevrimiçi bir deneyde, araştırmacılar, aralarında 25 farklı dil konuşan 843 katılımcıyı, erken insanların hayatta kalması için anahtar olabilecek 30 anlamı temsil eden ikonik seslendirmelere tabi tuttular. Katılımcılardan daha sonra dinledikleri sesi amaçlanan anlam da dahil olmak üzere altı kelimeden biriyle eşleştirilmeleri istenildi.
Seslendirmeler için amaçlanan anlamlar altı ana kategoriye ayrıldı. Canlı varlıklar (çocuk, erkek, kadın, kaplan , yılan , geyik ), cansız varlıklar (bıçak, ateş, kaya, su, et, meyve), eylemler (topla, pişir, gizle, kes, vur, avla, ye, uyu), özellikler (donuk, keskin, büyük, küçük, iyi, kötü), nicelik belirteçleri (bir, çok) ve gösteriler (bu, şu).
Araştırmacılar bu seslendirmeleri, ödüller karşılığında insanların farklı kelimeleri en iyi temsil ettiklerini düşündükleri temel sesleri gönderebilecekleri çevrimiçi bir yarışma aracılığıyla elde ettiler.
Deneyde en çok başarı tahmini İngilizce konuşanlar arasında çıktı
Deneyde, insanlar bu seslendirmelerin anlamını ortalama olarak % 64.6 oranında doğru bir şekilde belirlediler. En çok tanınan ses, insanların % 98.6 doğrulukla tanımladıkları “uyku” sesiydi. En az tanınan,% 34,5’lik bir doğrulukla işaret/belirteç zamiri”o” idi, ancak yine de şans eseri beklenen % 16,7’nin (altıda biri) oldukça üzerindeydi.
Genel olarak, insanlar eylemlerin ve varlıkların seslerini mülkler ve gösteriler için olanlardan daha iyi anladılar. Perlman, bu tanınabilir sesler [eylemler ve varlıklar] muhtemelen kültürler arasında bu anlamlarla ilişkilidir. Diğerlerinde, muhtemelen o sesin tam olarak ne olduğu konusunda daha fazla değişkenlik vardır” diye sonucu izah etti.
Katılımcılar tarafından konuşulan 25 dilden, 20 dili konuşanlar ortalama olarak her bir seslendirmenin anlamını doğru bir şekilde tahmin etti, dillerden dördü konuşanlar bunu bir seslendirme dışında yaptı ve kalan dilin konuşmacıları ikisi hariç hepsi için bunu yaptı. En düşük doğruluk oranına sahip dil konuşanlar ortalama % 52.1 ile Tay dili konuşanlardı ve en iyi performans gösteren diller ortalama % 74.1 doğrulukla İngilizce konuşanlardı.
Amazon yağmur ormanlarının Yerli Palikúr’u gibi resmi bir yazı sistemi olmadan konuşulan dilleri kullanan kişiler ise, en temel seslendirmelerden sadece 12’sini içeren ikinci, daha küçük bir saha deneyinde, aynı zamanda, duyduktan sonra doğru anlamlar buldu. Tesadüfen beklenenin çok üzerinde, yazılı veya sözlü herhangi bir uyarı olmadan anlamı anlamayı başardılar.
Perlman, dilin kökeni jest olabilir.
Perlman, araştırmacıların şimdiye kadar insan dillerinin ikonik jestler (bir yılanın hareketini taklit etmek için kolunuzu kıpırdatmak gibi) ve diğer fiziksel sinyallerin kullanımıyla geliştiğini varsaydığını söyledi. Bu teoriye göre, jestlerle iletişim kurduktan sonra, ilk insanlar yavaş yavaş bu fiziksel sinyallerin yerini alacak sözlü kelimeleri ekleyecekti.
Perlman, “Dili konuşmadığınız bir ülkeye giderseniz, iletişim kurmanın sezgisel yolu, ifade etmeye çalıştığınız şeyi jest yapmaktır.”
Bununla birlikte, ikonik seslendirmelerin anlamını yorumlama yeteneğimiz, insanların kelimeleri yaratmak için fiziksel jestlere ihtiyaç duymadıklarını gösteriyor. Perlman, bunun yerine, seslendirmelerin dillerin ilk yapı taşları olabileceğini ve daha sonra tek tek kelimelere fiziksel jestler eklenmiş olabileceğini söyledi.
Perlman, gerçekte, ilk dillerin gelişmesinin yüzlerce hatta binlerce yıl alacağını ve muhtemelen seslendirme ve jest kombinasyonunun bir rol oynadığını söyledi. “Ellerimiz ve bir sesimiz var,” dedi Perlman. “Ve biz her ikisiyle de milyonlarca yıldır iletişim halindeyiz.”
Ancak, tüm araştırmacılar bu fikre katılmıyor.
Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi’nde dil evrimi konusunda uzmanlaşmış bir psikolog olan Michael Corballis, WordsSideKick.com’a “Dil evriminde ikonik temsilin rolü için daha zorlayıcı bir argüman elle hareketlerden geliyor. İşaret dillerinin konuşmadan daha belirgin bir ikonik unsuru vardır. İnsan konuşmasında ikonik bir bileşene dair artan kanıtlar var” dedi.
Güney Carolina Üniversitesi’nde bir dil uzmanı ve hesaplamalı sinirbilimci olan Michael Arbib, Live Science’a “Multimodal kökenin en makul olanı olduğuna katılıyorum. Bazı varlıkların, kökenleri için ses sembolizminin kullanılmasını destekleyen kendine özgü sesleri vardır, oysa diğerleri pandomime daha misafirperverdir” diye görüşünü bildirdi.
Ancak tavuk ve yumurtada olduğu gibi, hangisinin önce geldiğini kesin olarak söylemek zordur: Seslendirmeler mi? Jestler mi?
Perlman, çalışmanın bir sonraki adımının, insanların farklı kültürlerden ve farklı dil geçmişlerinden gelen insanlar tarafından üretilen sesleri anlayıp anlayamayacağını görmek olacağını belirterek “bundan sonra, insanların bu seslerden ilk dilleri ne kadar erken geliştirmiş olabileceklerini görmek için gelecekteki çalışmaların “daha karmaşık anlamlar ve seslendirmeler keşfedeceğini” söyledi.
Perlman, insan dilinin kökenini anlamak önemlidir çünkü dil, insan olmanın ne anlama geldiğinin çok temel bir parçasıdır. “İnsan durumuna, tarihimize, çevremizdeki dünyayla ilişkimize ve kim olduğumuzun özüne hitap ediyor.”
Çalışma, Scientific Reports dergisinde 12 Mayıs’ta çevrimiçi olarak yayınlandı .
Orijinal olarak Live Science‘ta okuyabilirsiniz.
