3 December 2023 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Fizana Kadar Gidenlerin Görmesi Gereken Şehir Ghat!

Ghat başkent Trablus’a 1400 km uzaklıkta, Libya-Cezayir sınırının eteklerinde Fezzan’ın (Fizan) güneybatı bölgesinde, batı Libya çölünde yer alan antik bir şehirdir. Şehir, başkenti olan Ghat vilayetini takip ediyor ve kolayca ulaşılabilecek bir hatta sahip. Şehrin ülke içinde rahatça dolaşılabilecek bir havalimanı bulunuyor.

Şehrin sakinleri Tuareg’dir ve nüfusu yaklaşık 32.000’dir. Bunlardan bazıları Amazigh, Tifinagh veya eski Libya harflerini kullanarak Amazigh dili konuşuyor ve yazıyor. Geri kalanlar ise Arapça konuşuyor ve Nijerya ve Nijer kökenli olanlar Hausa dilini konuşuyor.

İsminin kökeni hakkında farklı görüşler bulunmakta. Bazıları ismin yağmurdan (Ghaith) geldiğini yani çöldeki yolcunun ona yiyecek ve su sağladığı anlamına geldiğini söylerken bazıları İsmi Guth olan dindar bir adamdan aldığını ve mezarının hala eski Ghat şehrinde olduğunu söyler. Genellikle bu ikinci söylem halk arasında daha çok rağbet görmektedir.

Eski çağlarda, Ghat, Sahra-ötesi ticaret yolunda önemli bir terminal noktası ve Fezzan’da (Fizan)büyük bir idari merkezdi . Bu bölge , Ubari , Sabha ve Ghadames , artı Güneydoğu Cezayir ( Djanet ve Illizi ) dahil olmak üzere güneybatı Libya’nın çoğunu kapsayan Kel Ajjer Tuareg federasyonu için bir kaleydi .

MÖ 5. yüzyıldan MS 5. yüzyıla kadar, Fezzan , Kartacalılar  ve daha sonra Roma İmparatorluğu – ile Batı ve Orta Afrika’daki Sahelya eyaletleri arasındaki Sahra-ötesi ticaret yollarını işleten bir şehir devleti olan Garamant İmparatorluğu’na ev sahipliği yapmıştır. 13. ve 14. yüzyıl boyunca, Fizan’ı bölümleri parçasıydı.

13 ve 14’üncü yüzyıllar arası Fizan, Kanem İmparatorluğu’nun eline geçti. 17’nci yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu bölgede hakimiyet kurdu. Osmanlı İmparatoru 2. Abdülhamid döneminde Jön Türkler için sürgün yeri olarak kullanıldı çünkü Fizan, başkent İstanbul’dan en uzak toprak parçasıydı. Fizan’a bile giderim ve Fizan’a kadar yolun var sözlerinin çıkış sebebi de budur.

Ghat, coğrafi doğası, vadileri, altın kumları ve onu her yönden sınırlayan dağlarla karakterizedir.

İçinde dünyanın en eski mumyasının bulunduğu (adı Muhuggiag veya Wan Muhuggiag) , Antik Acacus dağları ile çevrili yüksekliği 1000 metreyi bulan bölgede eski bir Türk kalesi bulunur (Wan Mughjaj).

Güney tarafında bir dizi köy vardır. Yaklaşık olarak bu köyler 100 km. uzaklıktadır. M.Ö. 7000 yıllarına dayanan en eski arkeolojik yazıtları içeren bu alan aynı zamanda bölgenin en büyük sıradağlarından olan Tassili sıradağlarına ev sahipliği yapmaktadır.

Ghat Kalesi
Kale, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Trablus ve Fezzan döneminde inşa edilmiştir.

Ghat Kalesi

1913 yılında şehri işgal eden İtalyan sömürgecileri tarafından yıkılmıştır. (1943- 1952) İkinci Dünya Savaşı’nın son yıllarında İngilizlerin İtalyanları yenmelerinden sonra kale yeniden inşa edilmiştir.

Bugün şehrin en önemli ve dikkat çekici eserlerinden biridir.

Kalenin tepesine giden yol Ghat antik kentinin patikalarından geçmektedir. Ghat Kalesi’nin tepesinde duran ‘Agram’, şehri ve yakındaki palmiye ağaçlarını kolayca kuşbakışı görülebilir.

Büyüleyici kaya oymaları ve altın kum tepeleri ile Acacus Dağları gibi, kalenin batı duvarının altında acil durumlarda kullanılmış olabilecek bir yeraltı tüneli vardır.

Kaf Ajnoun Dağı (Hayaletler Dağı)

Dağ Ghat’a 35 km, Tahala’ya 25 km uzaklıktadır, Ubari şehrinden başlar ve Ghat şehri ve hatta yaklaşık 600 km olan Cezayir üzerinden başlar. Ve Ghat halkının bu dağlarda çok sayıda hayaletin yaşadığını anlattığı birçok hikaye nedeniyle bu isimle anılır.

Acacus Dağları

Turistik şehir Ghat’ın önemini artıran, Sahra sakinlerinin tarihinde geçmiş dönemlere kadar uzanan Acacus ve Tassili Dağları’ndaki kaya yazıtlarını keşfetme yolunda önemli bir durak olması ve bölge genelinde geçen iklim değişikliğinin büyüklüğü. Farklı renkli kum tepelerinden kemerlere, geçitlere, izole kayalara ve vadilere kadar geniş bir manzara çeşitliliğine sahiptir.

Libya-Acacus dağları

Başlıca görülecek yerler arasında ‘Afzejare’ ve ‘Tin Khlega’ kemerleri bulunmaktadır. Bu bölge Sahra’nın en kurak alanlarından biri olmasına rağmen, tıbbi Calotropis procera gibi bir bitki örtüsü vardır.

Bölge, eski mağaraları ve bu resim ve oymaların önemi nedeniyle 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan kaya sanatı ile ünlüdür. Resimler 21.000 yıl öncesine tarihlendirilmektedir.

Ghat, çevredeki çöl manzaralarının güzelliğine ek olarak, komşu Tadrart Acacus ve Tassili N’Ajjer dağlarındaki tarih öncesi kaya resimleri ve gravürlerinin varlığı nedeniyle önemli bir turizm merkezidir . Kasabanın önemli bir turistik cazibe merkezi, Koukemen tepesindeki Ghat Kalesi’dir.

Tadrart Acacus

Ghat halkı her yıl Aralık ayı sonunda üç gün boyunca kültür ve turizm festivali düzenler. Festival etkinlikleri arasında folklor gruplarının sanatsal performansları, deve yarışları ve çöl kentlerinin şarkıları eşliğinde sanatsal aktiviteler yer alır.

Ghat, Sahra Çölü’nün kalbinde yer alan bir Libya bölgesi olan Fizan’a özgü sıcak bir çöl iklimine sahiptir . Yaz aylarında ortalama yüksek sıcaklıklar 3 ay boyunca (Haziran, Temmuz, Ağustos) 40 ° C’yi (104 ° F) aşar ve ortalama yüksek sıcaklıklar yılın en soğuk ayında 20 ° C’nin (68 ° F) üzerinde kalır. Kış günleri çok sıcak, güneşli ve kurudur. Yıllık yağış ortalamaları yalnızca 8 mm’dir , konumu dünyanın en kurak yerlerinden biri yapar. Gökyüzü yıl boyunca her zaman açık ve parlaktır.

Gezmek için en uygun zamanları elbette ki Ocak, şubat ve Mart aylarıdır.

Kaynak: Jami Bey, “Ghat ve Çevresi”, Coğrafi Dergi Cilt. 34, No. 2 Ağustos 1909, s. 171–173

Banner
Benzer Yazılar

Mısır’da Zues Kasios Tapınağı’nın kalıntıları ortaya çıkarıldı

27 Nisan 2022

27 Nisan 2022

Mısır’da Olympus Dağı tanrılarının başı Zues’a adanmış bir tapınağın kalıntılarına ulaşıldı. Keşif, Mısır Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı tarafından duyuruldu....

İnşaat işçileri 2 bin yıllık Roma mezarları buldu

17 Şubat 2022

17 Şubat 2022

Erken, Orta, Geç Tunç Çağı, Arkaik Dönem, Mısır, Roma, Bizans kültür izlerine ev sahipliği yapan Gazze Şeridi’nde Mısır tarafından finanse...

Beş yıl boyunca uzmanlar Esna kentindeki tapınak tavanında çok sayıda kabartma ortaya çıkardılar

20 Ekim 2023

20 Ekim 2023

Mısır Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı ve Tübingen Üniversitesi’nin ortak projesi olan Esna kentindeki tapınak tavanında astronomik temsillere sahip çok...

Lübnan’da Haçlılara ait toplu mezarlar bulundu

19 Eylül 2021

19 Eylül 2021

1096’dan 1291’e kadar Haçlılar, Avrupa’dan Ortadoğu’ya yürüdü. Haçlılar, bu seferlerle, Kutsal Toprakları “geri almayı” umuyorlardı. Ancak, haçlıların çoğu bu seferlerden...

Memlükler’in kale kuşatmasında attıkları taşın üzerindeki ilginç Arapça yazıt

24 Ekim 2021

24 Ekim 2021

Günümüzde, topçu birlikleri düşman mevzilerine atacakları bombaların üzerine bir iki kelimeden oluşan mesajlar yazarlar. Hava saldırılarında da bu tip mesajlar...

Deniz Kavimleri Kimdir?

6 Kasım 2020

6 Kasım 2020

Karanlık çağın başlangıcı olarak görülen Deniz kavimleri aslında kimdir ve nereden gelmişlerdir? Tarihi belgelerde adları geçer ama çoğunlukla onların kim...

Radyokarbon tarihleme,”Filistin” kültürünün tarihlendirilmesi konusunda uzun süredir devam eden bir tartışmaya katkıda bulunuyor

17 Kasım 2023

17 Kasım 2023

Avusturya Bilimler Akademisi’nden araştırmacılar, Levant’daki en önemli Bronz ve Demir Çağı bölgelerinden biri olan Tel Gezer için yeni bir radyokarbon...

Suriye’de Batı Hun İmparatorluğu’na ait yazıt bulundu

18 Eylül 2021

18 Eylül 2021

Suriye’nin Rakka kenti yakınlarında bulunan Sura Antik Kenti’nde, Batı Hun İmparatorluğu’na ait bilinen en eski yazıt ortaya çıktı. Suriye’de yaşanan...

AlUla, Eski Arap Medeniyetlerinin Yaşayan Müzesi

4 Kasım 2020

4 Kasım 2020

Al Ula vahası, modern Tayma şehrinin yaklaşık 110 km güneybatısında ve Medine’nin 380 km kuzeyinde, yemyeşil Wadi Al-Qura veya “köyler...

Google Earth ile Arabistan’da üç yeni Roma kampı tespit edildi

27 Nisan 2023

27 Nisan 2023

Arkeologlar, Google Earth üzerinde uzaktan algılama analizi yoluyla, kuzey Arabistan’da üç yeni Roma müstahkem kampı tespit ettiler. Bilim insanları, Antiquity...

Büyük İsyan’ın üçüncü yılından kalma nadir bir yarım şekel sikke keşfedildi

21 Aralık 2022

21 Aralık 2022

Tapınak Dağı’nın güneyindeki Ophel arkeolojik alanında İbrani Üniversitesi’nden arkeologlar tarafından yapılan son kazılarda, MS 70 yılında tahrip edilen İkinci Tapınak...

Babil Kulesi inşasında kullanıldığı düşünülen tuğla bulundu

4 Kasım 2021

4 Kasım 2021

Dünya’nın 7 harikasından biri olan Babil’in Asma Bahçeleri içinde bulunan Babil Kulesi’nin inşasında kullanıldığı tahmin edilen tuğla bulundu. Babil’i işgal...

Kuzey İsrail’de “Meryem’den Doğan İsa” Yazan Yunanca Bir Yazıt Ortaya Çıkarıldı

20 Ocak 2021

20 Ocak 2021

The Jerusalem Post’un haberine göre, İsrail Eski Eserler Dairesi bugün yaptığı açıklamada, “Meryem’den doğan İsa ” adını taşıyan 1.500 yıllık...

İran Neolitiğinin Başlangıcı Ve Gelişimi

17 Ekim 2020

17 Ekim 2020

İran bugün Bereketli Hilal olarak adlandırılan bölgenin içinde kalır. Bu bölge bilinen en eski kültürlerin ev sahibi  ve yerleşik düzenin...

Mısır, 15 yıllık restorasyonun ardından Kral Djoser’in 4500 yıllık mezarını açtı

15 Eylül 2021

15 Eylül 2021

Mısır’da 4.500 yıldan daha uzun bir süre önce yaşamış bir firavun olan Kral Djoser’in mezarlık kompleksine ait eski bir mezar...

Yorumlar
Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]