24 June 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Bilim insanları “Gize Sfenksi’nin oluşumunda rüzgarın parmağı var mıydı?” sorusuna cevap aradı

Bilim insanları, Mısır’ın başkenti Kahire’de, Gize piramitleri bölgesinde yer alan Büyük Gize Sfenksi’nin oluşumunda rüzgar faktörünü araştırdılar.

Büyük Gize Sfenksi, Dünyadaki en büyük tek-taş heykeli olarak biliniyor. Sfenks, 73.5 metre uzunluğunda, 6 metre genişliğinde ve 20 metre yüksekliğindedir.

New York Üniversitesi’nden bilim insanlarından oluşan bir ekip, 4.500 yıl önce Gize Sfenksi’nin inşa edildiği dönemde var olan koşulları tekrarladı ve rüzgarın kaya oluşumlarına karşı nasıl hareket ettiğini göstermek için muhtemelen dünyanın en tanınmış heykellerinden birini şekillendirdi.

New York Üniversitesi Courant Matematik Bilimleri Enstitüsü’nde doçent olan ve Physical Review Fluids dergisinde yayınlanmak üzere kabul edilen çalışmanın kıdemli yazarı Leif Ristroph, “Bulgularımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl ortaya çıkabileceğine dair olası bir ‘köken hikayesi’ sunuyor. Laboratuvar deneylerimiz, şaşırtıcı bir şekilde sfenks benzeri şekillerin aslında hızlı akışlarla aşınan malzemelerden gelebileceğini gösterdi” dedi.

Çalışma, rüzgarla savrulan toz ve kumdan kaynaklanan çöllerde bulunan olağandışı kaya oluşumları olan yardangları kopyalamaya ve Büyük Sfenks’in daha sonra insanlar tarafından yaygın olarak tanınan heykel biçiminde detaylandırılan bir yardang olarak nasıl ortaya çıkmış olabileceğini keşfetmeye odaklandı.

Mısır'ın Beyaz Çölü'ndeki Yardanglar
Mısır’ın Beyaz Çölü’ndeki Yardanglar. Fotoğraf: atdigit / Getty Images

Bunu yapmak için, Ristroph ve NYU’s Applied Mathematics Laboratory (NYU’nun Uygulamalı Matematik Laboratuvarı)’ndaki meslektaşları, Büyük Sfenks’in oturduğu kuzeydoğu Mısır’daki araziyi taklit ederek, içine gömülü daha sert, daha az aşınabilir malzeme içeren yumuşak kil höyükleri aldılar.

Daha sonra bu oluşumları, onları oyan ve yeniden şekillendiren ve sonunda Sfenks benzeri bir oluşuma ulaşan rüzgarı çoğaltmak için hızlı akan bir su akışıyla yıkadılar. Daha sert veya daha dayanıklı malzeme aslanın “başı” haline geldi ve alttan kesilmiş bir “boyun”, yere yerleştirilmiş “pençeler” ve kemerli “sırt” gibi diğer birçok özellik gelişti.

Bir laboratuvar Sfenksi, bir zamanlar şekilsiz kil höyüklerine karşı hareket eden rüzgarı kopyalayan bir deneyle oyulmuştur, daha sert malzeme aslanın “başı” haline gelir ve alttan kesilmiş bir “boyun”, “pençeler” gibi diğer özellikler yerde öne serilir ve kemerli “arka” gelişir. Fotoğraf: courtesy of NYU’s Applied Mathematics Laboratory

“Sonuçlarımız, Sfenks benzeri oluşumların erozyondan nasıl meydana gelebileceğine dair basit bir köken teorisi sunuyor” diyor Ristroph. “Aslında, bugün var olan, oturan veya yatan hayvanlara benzeyen, sonuçlarımızı destekleyen yardanglar var.”

“Çalışma, kaya oluşumlarını etkileyen faktörleri, yani bileşimde homojen veya tekdüze olmadıklarını ortaya çıkardığı için jeologlar için de yararlı olabilir. Beklenmeyen şekiller, akışların daha sert veya daha az aşınabilir kısımların etrafına nasıl yönlendirildiğinden kaynaklanıyor” diye ekliyor.

Makalenin diğer yazarları, çalışma sırasında doktora sonrası araştırmacı olan Samuel Boury ve çalışma sırasında NYU doktora öğrencisi olan Scott Weady’dir.

NYU

Banner
Benzer Yazılar

Şaşırtıcı Keşif: Guatemala’da arkeologlar antik Maya kentindeki gizli mahalleyi ortaya çıkardı

28 Eylül 2021

28 Eylül 2021

Yakın tarihli bir lidar analizi, uzun süredir doğal bir tepe olduğu düşünülen Central Tikal’in Kayıp Dünya Kompleksi’ni çevreleyen bölgenin aslında...

Antik Genomlar İskitlerin Yükselişi ve Kayboluşu Hakkında Yeni Bilgiler Veriyor

27 Mart 2021

27 Mart 2021

İskitler Demir çağının en önemli kültürlerinden biridir. Varlıkları hakkında bir çok bilgiye rağmen hala onlar hakkında bilinmyen bir çok şey...

Lavların altında kalan Pompeii kentindeki kazılarda Truvalı Helen’i tasvir eden çarpıcı bir fresk bulundu

11 Nisan 2024

11 Nisan 2024

Arkeologlar, Vezüv Yanardağı’nın lavları altında kalan Pompeii’nin en uzun caddelerinden biri olan Via di Nola’daki büyük bir evin ziyafet salonundaki...

Cooper Creek’in kurumuş nehir yatağında Aborjin bumerangları keşfedildi

23 Kasım 2021

23 Kasım 2021

Cooper Creek nehrinde kısmen gömülü olan son derece nadir 4 bumerang ortaya çıkarıldı. İlk bumerang, kuruyan nehir yatağında çöpleri temizleyen...

Peru’da kamış çubuklara takılmış insan omur kemikleri ortaya çıkarıldı

5 Şubat 2022

5 Şubat 2022

Arkeologlar, 500 yıl önce Peru’nun Chincha Vadisi’nde kamış çubuklara takılmış yaklaşık 192 insan omur kemiği buldular. MS 1000 ve 1400...

Orkney Çömleği Üzerinde 5.000 Yıllık Parmak İzi

23 Nisan 2021

23 Nisan 2021

Avrupa kıtasının en eski tarihi yerleşimlerine sahip İskoçya’nın kuzey bölgesinde yer alan Orkney takımadalarında  5.000 yıl öncesine dayanan bir çömlek...

Doç. Dr. Erkan Fidan “Luvilere ait bir kent olabilir”

27 Kasım 2021

27 Kasım 2021

Anadolu üzerinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmış eşsiz bir coğrafyadır. Prehistorya ve Protohistorya dönemlere ait Hatti, Hitit, Urartu, Frig, Lidya...

Ayazini Mağaraları Turistlerin Yeni Gözdesi Olmaya Aday

11 Mart 2021

11 Mart 2021

Ayazini mağaraları, artan potansiyeli ile Peribacalarına rakip olmaya hazırlanıyor. Frig Vadisi içerisinde bulunan Ayazini mağaraları son dönemlerde turistlerinde oldukça ilgisini çekiyor....

Uşabti heykelcikleri İzmir Arkeoloji Müzesi’nde Sergileniyor

17 Eylül 2021

17 Eylül 2021

Mısır inancında ölen kişiye öbür alemde hizmet etmesi için yanına konulan Uşabti heykelcikleri İzmir Arkeoloji Müzesi’nde ziyarete açıldı. Mısır Uşabti...

Orta Çağ’da milyonlarca insanın ölümüne neden olan kara veba Orta Asya’dan yayılmış olabilir

16 Haziran 2022

16 Haziran 2022

Covid-19 pandemisi yaklaşık 2 yıl boyunca Dünya’yı kapattı. Az da olsa etkisini hala devam ettiren Covid-19 salgını tarih boyunca Dünya’da...

İlteriş Kutluk Kağan’ın Yazıtı’nda okunan ilk sözcükler paylaşıldı

25 Ağustos 2022

25 Ağustos 2022

Uluslararası Türk Akademisi ve Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nün Nomgon Vadisi’ndeki ortak bilimsel arkeolojik keşif gezisi kapsamında tespit edilen İlteriş Kutluk Kağan...

Ukrayna’da bir mağarada 5000 yıllık kadın figürinleri keşfedildi

15 Mayıs 2023

15 Mayıs 2023

Arkeologlar, batı Ukrayna’nın Borshchiv Bölgesi’ndeki Verteba Mağarası’nda bir delik içinde gizlenmiş kilden yapılmış beş kadın figürini keşfettiler. Yaklaşık 5.000 yıl...

Japonya’da tavuk yetiştiriciliği 6.000 yıl öncesine dayanıyor

20 Nisan 2023

20 Nisan 2023

Tavuk, kümes hayvanları arasında en yaygın türdür. Eti ve yumurtası için beslenen tavuk, dünya genelinde büyük bir pazar payına sahiptir....

Tuzu Para Olarak Sadece Romalılar Kullanmıyordu

24 Mart 2021

24 Mart 2021

Tuz, her dönem değerli bir madendi. Gıdaların korunmasında, yemeklerin lezzetli olmasında, hayvanların beslenmesinde, sağlık alanında kullanılmasına kadar birçok alanda tuza...

Kibyra Antik Kenti’nde kış aylarında üzeri kapatılan Medusa Mozaiği yeniden ziyarete açıldı

12 Nisan 2025

12 Nisan 2025

Burdur’un Gölhisar ilçesindeki Kibyra Antik Kenti, kış aylarında koruma altına alınan Medusa mozaiğiyle yeniden ziyaretçilerini ağırlamaya başladı. Yaklaşık 2000 yıllık...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]