19 July 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Copán’da Bulunan Antik İskeletler, Maya Uygarlığının Çöküşüne Işık Tutuyor

UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Honduras’taki Copán antik kentinde yapılan yeni arkeogenetik araştırmalar, Maya uygarlığının nasıl çöktüğüne dair önemli bulgular ortaya koydu.

Günümüzde arkeologlar tarafından titizlikle incelenen Copán, M.S. 3. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar Klasik Maya döneminde gelişmiş, dört asır boyunca Aşağı Orta Amerika ile Güney Amerika arasında önemli bir geçiş noktası olarak işlev görmüştü. Ancak, bu görkemli uygarlığın nasıl sona erdiği uzun süredir araştırma konusuydu.

Copán’ın Gizemli Geçmişine Genetik Işık

Current Biology dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmada, Copán kazı alanında bulunan yedi insan iskeletinin genomları analiz edildi. Bunlardan biri, antik kentte yönetici konumunda ölmüş olabilecek bir kişiye ait. Araştırmada, Copán halkının genetik kökenleri ve bölgeye nasıl geldikleri ilk kez detaylı bir şekilde ortaya kondu.

Copán'da Bulunan Antik İskeletler, Maya Uygarlığının Çöküşüne Işık Tutuyor

Bilim insanları, Copán halkının kökenlerinin büyük ölçüde kuzey bölgelerine – özellikle Meksika ve Belize’ye – dayandığını belirledi. Daha önce yalnızca teori düzeyinde olan bu bağlantılar, genetik verilerle doğrulandı. Analizler ayrıca bu bireylerin, günümüz modern Mayalarıyla da güçlü genomik bağlar taşıdığını ortaya koydu.

Klasik Dönemde Nüfus Çöküşü Yaşanmış

Çalışmanın en dikkat çeken bulgularından biri ise Copán nüfusunun yaklaşık 1.200 yıl önce dramatik bir şekilde azaldığı oldu. Bu düşüş, Maya uygarlığının genel olarak istikrarsızlık yaşadığı Geç Klasik Dönem’e (9.-11. yüzyıllar) denk geliyor. Aynı zaman diliminde diğer Klasik Maya şehirlerinde ve hatta And Dağları’nda da benzer bir nüfus gerilemesi yaşanmıştı.

Araştırmacılar, bu düşüşün arkasında uzun süren kuraklıklar, iç çatışmalar ve sosyal yapının bozulmasının etkili olduğunu belirtiyor. Özellikle tarıma dayalı bir ekonomiye sahip olan Maya toplumları için iklim değişikliği hayati sonuçlar doğurmuş olabilir.

Copán'da Bulunan Antik İskeletler, Maya Uygarlığının Çöküşüne Işık Tutuyor
Copán’daki Stela M ve Hiyeroglif Merdiven, Maya mimarisinin ve yazılı tarihinin ihtişamını gözler önüne seriyor. Fotoğraf: Wikipedia

Medeniyetin Sonuna Doğru

Elde edilen genetik veriler ve tarihsel analizler, Maya uygarlığının çöküş sürecine dair daha net bir tablo sunuyor. Copán’da gözlemlenen nüfus azalması, sadece yerel bir çöküş değil, tüm Klasik Maya coğrafyasında yaşanan daha büyük bir kırılmanın parçası olarak değerlendiriliyor.

Araştırma ekibi, “Etkili nüfus büyüklüğü hesaplamaları, Maya uygarlığının son dönemlerinde yaygın bir toplumsal istikrarsızlık yaşandığını ve bu durumun çöküşe zemin hazırladığını gösteriyor,” açıklamasında bulundu.

Bu yeni bulgular, Maya uygarlığının yalnızca mimari ya da yazılı kaynaklarla değil, aynı zamanda genetik miras üzerinden de anlaşılabileceğini kanıtlıyor. Arkeogenetik, geçmiş medeniyetlerin insan hikâyelerine ışık tutmaya devam ediyor.

Kapak fotoğrafı: Honduras’taki Copán arkeolojik alanında yer alan antik bir anıt. (AFP via Getty Images)

Banner
Benzer Yazılar

Japonya’da şimdiye kadar bulunan en büyük ahşap haniwa keşfedildi

10 Aralık 2022

10 Aralık 2022

Haniwa, Japonya Kofun kültürü döneminde mezar ölü hediyesi olarak yapılan çoğunlukla kilden yapılan figürünlerdir. Haniwa figürünleri, Kofun dönemi yöneticileri ve...

İyon kadınlarının hüzünlü maskları

12 Kasım 2021

12 Kasım 2021

M. Ö. 1000 yılında Dor istilasından kaçarak Ege sahillerine gelen ve bölgede yüksek bir uygarlık kuran İyonların yaşadığı yerlerden biri...

İskoçya’da Bulunan Cursus Anıtı Neolitik Dönemin Katedrali Olarak Adlandırıldı

20 Ocak 2021

20 Ocak 2021

Arran Adası’ndaki Tormore’da bir kilometreden daha uzun olan bir Cursus anıtının keşfi, İskoçya’daki Neolitik tarihin genellikle doğu kıyısıyla ilişkilendirilen bu...

Hitit İmparatorluğu döneminden günümüze ulaşan nadir 3 bin 300 yıllık bronz miğfer

17 Temmuz 2022

17 Temmuz 2022

Hitit İmparatorluğu’nun önemli kült merkezlerinden biri olan Şapinuva’da 2002 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan 3 bin 300 yıllık bronz...

Yıllar önce çalınan Marcus Aurelius heykeli Türkiye’ye iade ediliyor

15 Şubat 2025

15 Şubat 2025

1960’larda kaçak kazıyla çıkarılan ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne kaçırılan Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iade ediliyor. Şu anda Cleveland...

Uçuk virüsü 5 bin yıl önce bir öpüşme sonucunda ortaya çıkmış olabilir

28 Temmuz 2022

28 Temmuz 2022

Yapılan bir araştırmaya göre, gündelik hayatımızı zehir eden baş belası uçuk, bilimsel adı ile Herpes simpleks enfeksiyonu 5 bin yıl...

Danimarka’da 5000 yıl önce insan kurban edildiğine dair kanıtlar bulundu

24 Aralık 2022

24 Aralık 2022

Arkeologlar, Danimarka’da 5000 yıl önce insan kurban edildiğine dair kalıntılara ulaştılar. İnsan kurban edilmiş olabileceğini gösteren iskelet kalıntıları, Danimarka’nın Zelanda...

İtalyan Versay eski ihtişamına geri dönüyor

19 Mayıs 2023

19 Mayıs 2023

Napoli yakınlarında uzun süredir ihmal edilmiş olan İtalyan Kraliyet Sarayı Caserta, kısmen Avrupa Birliği’nin kurtarma fonu tarafından finanse edilen geniş...

Tepebağ Höyük kazılarında 3800 yıllık silindir mühür bulundu

7 Temmuz 2022

7 Temmuz 2022

Adana il merkezi Taşköprü civarında yer alan Tepebağ Höyük 2022 yılı kazılarında 3800 yıllık silindir mühür bulundu. 2013 yılında Osmaniye...

Britanya’da Demir Çağı’na Ait En Büyük Altın Sikke Hazinesi: Sezar’a Verilen Bir Haraç mı?

16 Mayıs 2025

16 Mayıs 2025

İngiltere’de yapılan bir arkeolojik keşif, Demir Çağı tarihine dair şimdiye kadar bilinenleri yeniden gözden geçirmemize neden olabilir. Chelmsford şehri yakınlarında...

Amazon Yağmur Ormanlarında 12.500 Yıllık İnsan ve Hayvan Resimleri Bulundu

30 Kasım 2020

30 Kasım 2020

Her geçen gün arkeologlar yeni keşifleri ile bizleri şaşırtmaya devam ediyor. İnsan ve dünya tarihi üzerinde ki bilgilerimiz bu keşifler...

Boncuklu Tarla’da 12.000 yıllık anıtsal bir stel keşfedildi

18 Aralık 2024

18 Aralık 2024

Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu Mahallesi’nde bulunan Boncuklu Tarla’da yapılan kazılarda, 12 bin yıllık, 2 metre 20 santim uzunluğunda oyma...

Korku Mağarası’nda Yeni Ölü Deniz Parşömenleri Bulundu

16 Mart 2021

16 Mart 2021

İsrail’de Korku Mağarası’nda tarihlenen en eski ölü deniz parşömenleri bulundu. İsrailli arkeologların keşfettikleri ölü deniz parşömenler yaklaşık 2000 yılına tarihlendi....

Santi Apostoli Kilisesi’nde Bulunan Havarilerin Kutsal Kalıntıları Analiz Edildi

2 Şubat 2021

2 Şubat 2021

Roma’da, 500 yıldan fazla bir süredir Fransisken kardeşler tarafından korunan Santi Apostoli kilisesi bulunmaktadır. 1500 yıldan fazla bir süredir bu...

Mezopotamya’nın Uruk antik kenti yakınlarında 4000 yıllık tekne ortaya çıkarıldı

9 Nisan 2022

9 Nisan 2022

Devlet Eski Eserler Kurulu Irak Alman Misyonu ve Alman Arkeoloji Enstitüsü Şark Dairesi’nden bir arkeolog ekibi, Uruk antik kenti yakınlarında...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]