Glasgow Üniversitesi’nden gökbilimciler, en eski analog bilgisayarı olarak bilinen Antikythera mekanizmasının bileşenlerinden birinin Yunan ay yılını izlemek için kullanıldığına dair yeni kanıtlara ulaştılar.
Araştırmacılar, Antikythera mekanizmasının kırık halkalarından birindeki olası delik sayısını belirlemek için yerçekimi dalgalarını analiz etmek için geliştirilen istatistiksel modelleme tekniklerini kullandılar.
Glasgow ekibinin sonuçları, Antikythera mekanizmasının bileşenlerinden birinin büyük olasılıkla Yunan ay yılını izlemek için kullanıldığına dair yeni kanıtlara ulaşılmasını sağladı. Ayrıca çalışma eski Yunanlıların olağanüstü işçiliğine yeni bir bakış açısı sundu.
Antikythera mekanizması, 1901 yılında Ege adası Antikythera yakınlarındaki batık bir gemi enkazını araştıran dalgıçlar tarafından keşfedildi.
Ayakkabı kutusu büyüklüğündeki mekanizma parçalara ayrılmış ve aşınmış olsa da, alışılmadık derecede karmaşık bir şekilde aletli olan karmaşık bir dizi dişli içerdiği kısa sürede anlaşıldı.
Onlarca yıl süren araştırma ve analizler, mekanizmanın MÖ ikinci yüzyıldan kalma olduğunu ve bir tür elle çalıştırılan mekanik bilgisayar olarak işlev gördüğünü ortaya koydu. İç dişlilere bağlı dış kadranlar, kullanıcıların tutulmaları tahmin etmelerine ve herhangi bir tarihte gezegenlerin astronomik konumlarını bilinen başka herhangi bir çağdaş cihazla benzersiz bir doğrulukla hesaplamalarına olanak tanıdı.
2020’de, mekanizmanın takvim halkası olarak bilinen halkalarından birinin yeni X-ışını görüntüleri, halkanın altında oturan düzenli aralıklı deliklerin yeni ayrıntılarını ortaya çıkardı. Ancak yüzük kırık ve eksik olduğu için, başlangıçta kaç tane delik olduğu belli değildi.
Antikythera araştırmacısı Chris Budiselic ve meslektaşları tarafından yapılan ilk analiz, muhtemelen 347 ile 367 arasında bir yerde olduğunu öne sürdü.
Horological Journal’da yayınlanan yeni bir makalede, Glasgow araştırmacıları, takvim halkası hakkında yeni ayrıntıları ortaya çıkarmak için iki istatistiksel analiz tekniğini nasıl kullandıklarını açıklıyorlar. Halkanın, ay takvimine karşılık gelen 354 deliğe sahip olma olasılığının, Mısır takvimini takip edecek olan 365 delikten çok daha yüksek olduğunu gösteriyorlar. Analiz ayrıca, 354 deliğin, önceki araştırmaların olası bir sayı olarak önerdiği 360 delikli bir halkadan yüzlerce kat daha olası olduğunu gösteriyor.
Glasgow Üniversitesi Fizik ve Astronomi Okulu’ndan Profesör Graham Woan: “Geçen yılın sonlarına doğru, bir meslektaşım bana, takvim halkasının bir kopyasını yapmak isteyen ve kaç delik içerdiğini belirlemenin yollarını araştıran YouTuber Chris Budiselic tarafından elde edilen verilere işaret etti. Bana ilginç bir problem olarak geldi ve Noel tatili sırasında farklı bir şekilde çözebileceğimi düşündüm, bu yüzden soruyu cevaplamak için bazı istatistiksel teknikler kullanmaya başladım.” dedi.
Makalenin yazarlarından olan Profesör Woan, eksik verilere dayalı belirsizliği ölçmek için olasılığı kullanan, hayatta kalan deliklerin konumlarını ve halkanın hayatta kalan altı parçasının yerleşimini kullanarak mekanizmadaki olası delik sayısını hesaplamak için Bayes analizi adı verilen bir teknik kullandı. Elde ettiği sonuçlar, mekanizmanın takvim halkasının 354 veya 355 delik içerdiğine dair güçlü kanıtlar gösterdi.
Aynı zamanda, Profesör Woan’ın Üniversitenin Yerçekimi Araştırmaları Enstitüsü’ndeki meslektaşlarından biri olan Dr. Joseph Bayley de sorunu duymuştu. Takvim halkasını incelemek için kara deliklerin çarpışması gibi büyük astronomik olayların neden olduğu uzay-zamandaki küçük dalgalanmaları ölçen LIGO yerçekimi dalgası dedektörleri tarafından toplanan sinyalleri analiz etmek için araştırma grupları tarafından kullanılan teknikleri uyarladı.
Markov Zinciri Monte Carlo ve Woan ve Bayley’in kullandığı iç içe örnekleme yöntemleri, kapsamlı bir olasılıksal sonuç seti sağladı, yine halkanın büyük olasılıkla bir yarıçap çemberinde 354 veya 355 delik içerdiğini öne sürdü. US 77.1mm, yaklaşık 1/3 mm’lik bir belirsizlikle. Ayrıca, deliklerin olağanüstü bir doğrulukla hassas bir şekilde konumlandırıldığını ve her delik arasında sadece 0,028 mm’lik bir ortalama radyal varyasyon olduğunu ortaya koymaktadır.
Makalenin ortak yazarı ve aynı zamanda Fizik ve Astronomi Okulu’nda araştırma görevlisi olan Bayley “Önceki çalışmalar, takvim halkasının ay takvimini izlemiş olabileceğini öne sürmüştü, ancak bu çalışmada uyguladığımız ikili teknikler, durumun böyle olma olasılığını büyük ölçüde artırıyor.” dedi.
Bayley, “Antikythera mekanizması ve Yunan zanaatkarların bunu yapmak için harcadıkları çalışma ve özen için bana yeni bir takdir verdi – deliklerin konumlandırılmasının hassasiyeti, son derece hassas ölçüm teknikleri ve onları delmek için inanılmaz derecede sabit bir el gerektirirdi.”
Profesör Woan şunları ekledi: “İnsanların yaklaşık iki bin yıl önce gökyüzünü takip etmelerine yardımcı olan bir mekanizma hakkında daha fazla bilgi edinmek için bugün evreni incelemek için kullandığımız teknikleri uyarladığımız düzgün bir simetri.
“Antikythera mekanizması hakkındaki bulgularımızın, Indiana Jones tarafından yapılanlardan daha az doğaüstü bir şekilde muhteşem olmasına rağmen, bu olağanüstü cihazın Yunanlılar tarafından nasıl yapıldığı ve kullanıldığı konusundaki anlayışımızı derinleştirmeye yardımcı olacağını umuyoruz.”
