18 February 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Bilinmeyen Büyük İmparatorluklar “Aksum İmparatorluğu”

Aksumite/Aksum İmparatorluğu, Etiyopya’da MS 100’den MS 940’a kadar var olan eski bir krallıktı.

Axum / Aksum antik kentine odaklanan ulus, proto-Aksumite Demir Çağı döneminden MÖ 400 civarında, MS 1. yüzyıla kadar hızla yükseldi.

Bu imparatorluk sınırlarını, günümüz Somali, Etiyopya, Cibuti, Sudan, Eritre, Yemen ve hatta Suudi Arabistan’ın büyük bir bölümünü içine alacak şekilde büyüttü.

Afrika’nın sömürge öncesi kültürlerini gösteren Diachronic haritası, kabaca MÖ 500’den MS 1500’e kadar uzanıyor. (Aksum, macenta ile gösterilmiştir) – Resim: Jeff Israel

Aksum, Roma İmparatorluğu, Hindistan ve Akdeniz arasındaki ticaret yollarında fildişi, kaplumbağa kabuğu, altın, zümrüt ve mineral ihraç eden önemli bir ticari oyuncu haline geldi.

Manichaein Peygamber Mani kitaplarında (MS. 216 – 274 ) Axum’u Pers, Roma ve Çin’in yanı sıra zamanının dört büyük gücünden biri olarak kabul etmiştir.

Aksumit Kültürü

İmparatorluğun nüfusu, Semitik konuşan insanlar veya Habeşler, Cushitic konuşan insanlar ve Nil-Sahra dillerini konuşan insanların bir karışımıydı.

Dilsel karmaşıklıklara rağmen Aksum, daha sonra ünlüleri içerecek şekilde değiştirilen ve bir abugida segmental yazı sistemi haline gelen Ge’ez yazısı (Etiyopik olarak da bilinir) adında kendi alfabetik sistemini geliştirdi.

İmparatorluk, muhtemelen Astar, Beher, Meder / Medr ve Mahrem gibi tanrılara tapan çok tanrılı ve Musevi bir din uyguladı, ancak daha sonra İmparator Ezana’nın yönetimi altında MS 325 civarında Hıristiyanlığı kabul etti.

Aksum’un zenginliği, devasa Stell dikilitaşlarından geride kalan süslü saraylara kadar İmparatorluğun mimari mirasında önemle temsil edildi.

Steller, çok katlı muhteşem bir sarayı temsil etmek için genellikle sahte kapılar ve pencerelerle dekore edilmiş mezarları işaretlemeye hizmet etti. Keşfedilen bu kulelerin en büyüğü 33 metre yüksekliğinde ve devasa yeraltı ağırlıkları tarafından kaldırılmıştı.

Aksum’daki Ezana steli (dikilitaş) -Resim: Martijn.Munneke

6. yüzyılın başlarında ikinci bir altın çağın ardından imparatorluk gerilemeye başladı ve sonunda 7. yüzyılın başlarında madeni para üretimini durdurdu. Aynı sıralarda, Aksumit nüfusu, başkent olarak Axum / Aksum’u terk ederek, korunmak için daha iç bölgelere dağlık bölgelere gitmek zorunda kaldı.

Sonunda, İslam İmparatorluğu Kızıldeniz’in ve Nil’in büyük bir kısmının kontrolünü ele geçirerek Aksum’u ekonomik izolasyona itti. Yüzyıllar boyunca geliştirdiği borsa ağının uluslararası karları azalırken Aksum, kendi hammadde kaynaklarını kontrol etme yeteneğini kaybetti ve bu ağ çöktü.

Büyük bir nüfusu sürdürme baskısı, yüksek düzeyde bölgesel gıda üretiminin yoğunlaştırılması gerektiği anlamına geliyordu. Sonuç, yerel ölçekte başlayan bir toprak erozyonu dalgasıydı MS. 650 ve MS 700’den sonra felaket oranlarına ulaştı.

Aksum İmparatorluğu, Agaw Zagwe hanedanını kuran eski General Mara Takla Haymanot tarafından yenilen son Kral Dil Na’od ile sona erdi.

Efsaneye göre, Dil Na’od’un bir oğlu sürgünden kaçtı, ta ki torunları Zagwe hanedan hükümdarlarını devirip 1270 civarında Solomon hanedanını yeniden kurana kadar.

Aksum İmparatorluğu’nun sonu Aksumite kültürünün ve geleneklerinin sonu anlamına gelmiyordu; Lalibela ve Yemrehana Krestos Kilisesi’ndeki Zagwe hanedanının mimarisi ağır Aksumite etkisi göstermektedir.

Banner
Benzer Yazılar

Çatalhöyük’te Evlerin Altına Gömülen Yetişkin ve Çocuklar Akraba Değildi

3 Mayıs 2021

3 Mayıs 2021

Uluslararası bir araştırma ekibi, dünyanın en eski şehirlerinden olan Çatalhöyük de yan yana gömülen çocukların ve yetişkinlerin birbirleriyle ilişkili olmadığını...

Mısır’da kraliyet sfenks heykeli ortaya çıkarıldı

6 Mart 2023

6 Mart 2023

Bir Mısır arkeolojik misyonu, Mısır’ın güneyinde Roma dönemi kireçtaşı kabininin içinde bir kraliyet sfenks heykeli keşfetti. Eski Eserler Bakanlığı Pazartesi...

Polonya’da Mısır Tarlasında Bulunan Ortaçağ Hazinesi

22 Aralık 2020

22 Aralık 2020

Polonya’nın Słuszków köyünde 12. yüzyıldan kalma Polonya kralı Bolesław’un kayınbiraderi ve Ruthenian bir prensese ait olduğu söylenen madeni paralar ve...

Çin’in ilk imparatorunun mozolesinin yakınında bulunan nadir bir koyun arabası ve eski savaş arabaları

29 Ekim 2023

29 Ekim 2023

Çin’in kuzeybatısındaki Xi’an’da, Qin Hanedanlığı döneminde (MÖ 221-MÖ 206) Çin’in ilk İmparatoru olan Qinshihuang’ın türbesinin yakınında nadir bir “altı koyun”...

Çivi yazılı iki kil tablet kayıp Kenan dilinin çözülmesini sağladı

5 Şubat 2023

5 Şubat 2023

Eski Babil çivi yazısıyla Akad dilinin Eski Babil lehçesi ile yazılmış iki kil tableti inceleyen araştırmacılar kayıp Kenan dilinin çözümünü...

Kuzeydoğu İtalya’da keşfedilen amacı bilinmeyen antik yapı

26 Mart 2023

26 Mart 2023

Kuzeydoğu İtalya’daki Friuli Venezia Giulia bölgesinde amacı bilinmeyen antik yapı ortaya çıkarıldı. Keşif, Udine yakınlarındaki Torreano kasabasındaki fiber optik kurulum...

İstanbul Modern’den “Sizin Perşembeniz” Günleri

6 Kasım 2020

6 Kasım 2020

İstanbul Modern her Perşembe günü, ücretsiz olarak* kapılarını tüm ziyaretçilere açıyor.(*”Sizin Perşembeniz” uygulaması Türkiye’de ikamet eden ziyaretçiler için geçerlidir.) Yetişkinler...

Kayıtlara Geçen En Eski Jinekolojik Tedavi

23 Aralık 2020

23 Aralık 2020

Bilim insanları yaptıkları son araştırmalarda 4000 yıl öncesine ait bir mumyada antik mısır tıp papirüslerinde yazdığı gibi bir tedavi uygulamasıyla...

Konya’nın Kapadokyası Kilistra Antik Kenti

26 Ocak 2021

26 Ocak 2021

Peribacaları, kiliseler, yer altı şehirleri denilince aklımıza ilk gelen yer Nevşehir, Aksaray arasında kalan Kapadokya olur. Eşsiz tarihi zenginliği ile...

Alexandria Troas Antik Kenti’nde 2.000 Yıllık Altar Bulundu

9 Ekim 2021

9 Ekim 2021

M. S. 1 ve 4’ncü yüzyıllarda döneminin en büyük ticari limanına sahip Alexandria Troas Antik Kenti’nde yapılan kazılarda 2.000 yıllık...

Çin, Terracotta Savaşçıları için arkeoloji müzesi inşa etti

19 Nisan 2022

19 Nisan 2022

Dünyaca ünlü Terracotta Savaşçıları artık Çin’in kuzeybatı eyaleti Shaanxi’da inşası tamamlanan arkeoloji müzesinde ziyaret edilebilecek. Shaanxi Arkeoloji Akademisi, müzenin 2022’de...

Antik Çağ insanın beslenmesinde zengin fakir ayrımı dikkat çekiyor

25 Kasım 2021

25 Kasım 2021

Yerleşik hayata geçilmesi ile birlikte görülmeye başlayan yönetici, elit yapı, mülkiyet sahipliliği, kaynakların adaletsiz kazanımı ve dağılımından doğan varsıllığın yoksul...

Arkeologlar Punt Ülkesini (Tanrı’nın Ülkesi) Bulabilmek İçin 3300 Yıllık Mumyaları Araştırıyor

17 Aralık 2020

17 Aralık 2020

Eski Mısırlılar canlı babun ve tütsü gibi egzotik malları elde edebilmek için kilometrelerce yol katettiler. Punt diyarı yani Tanrı’nın ülkesini...

Avrupa’nın Enteresan Lakaplarla Hatırlanan Kral ve Soyluları

9 Mart 2021

9 Mart 2021

Avrupa’nın enteresan lakaplarla hatırlanan kral ve soyluları denilince hemen aklımıza ilk gelenler bazı kişisel özelliklere göre alınan genel olarak bizim...

Japonya’da şimdiye kadar bulunan en büyük ahşap haniwa keşfedildi

10 Aralık 2022

10 Aralık 2022

Haniwa, Japonya Kofun kültürü döneminde mezar ölü hediyesi olarak yapılan çoğunlukla kilden yapılan figürünlerdir. Haniwa figürünleri, Kofun dönemi yöneticileri ve...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]