13 February 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

8200 yıllık mezar insan kemiklerinden yapılmış ölü hediyesini barındırıyor

Taş Devri’nde insanlar, kaybettikleri yakınlarını çeşitli hayvan kemiklerinden yaptıkları kolye, yüzük ve buna benzer eşyalar ile gömüyorlardı.

8200 yıllık mezar buluntularının yeniden değerlendirildiği bir araştırma, ölü hediyesi olarak yapılan bu eşyaların hammadesinin sadece hayvan kemiklerinden oluşmadığı, insan kemiklerinin de pandantif (kolye ucu) yapımında kullanıldığını gösterdi.

İnsan kemiğinden yapılan kolyeler birçok soruyu gündeme getiriyor: Kimin kemiklerinden yapıldılar ve kemikler nasıl elde edildi? Kolyeyi takan insanlar kimin kemiklerinden yapıldığını biliyorlar mıydı? Kemiklerin kökeni bir fark yarattı mı?

1930’larda Onega Gölü’ndeki Yuzhniy Oleniy Ostrov adasında yapılan arkeolojik kazılarda, 177 mezardan ölen kişilerin kalıntıları ve çeşitli nesneler çıkarıldı.

Avrasya geyiği, kunduz ve boz ayı, hayvan dişi pandantifleri ve minyatür heykellere dayanan bu insanlar için önemli hayvanlardı. Diş pandantifleri arasında kemikten yapılmış ve şekilleri türün tanımlanmasına imkan vermeyen pandantifler de vardı. Helsinki Üniversitesi’ndeki Animals Make Identities araştırma projesi, mezar buluntuları temelinde Taş Devri kültürlerinde hayvanların anlamlarını araştırıyor. Doçent Kristiina Mannermaa, proje lideri ve meslektaşları, mezarlarda bulunan kemik kolyelerini, kütle spektrometrisi (ZooMS) tekniği ile zooarkeoloji kullanılarak analiz edilmek üzere York Üniversitesi’ndeki BioArCh araştırma tesisine gönderdi. Kütle spektrometrisi yardımıyla teknik, çok küçük kemik örneklerinde bulunan proteinlerden ekstrakte edilen peptitlerden veya amino asitlerden türler tanımlar.

Sonuçlar sürpriz oldu: 37 numuneden 12’sinin insan olduğu bulundu. Araştırmaya göre, kolyelerin geri kalanı esas olarak geyik ve büyükbaş hayvan kemiklerinden yapıldı. İnsan kemiği kolye uçları, içlerinde bir veya iki oyuk bulunan, farklı boyutlarda kırık uzun kemik parçalarıdır. Biri iki ölü kişiyi içeren üç mezardan geliyorlar. Pandantifler, çoğunlukla diş pandantifleri ve hayvan kemiği pandantifleriyle aynı bağlamda bulunmuştur.

Aynı insan uyluk kemiğinden yapılmış iki kolye. Fotoğraf: Anna Malyutina/ Peter the Great Museum od Antropoloji ve Etnografya (Kunstkamera)
Aynı insan uyluk kemiğinden yapılmış iki kolye. Fotoğraf: Anna Malyutina/ Peter the Great Museum od Antropoloji ve Etnografya (Kunstkamera)

Etnografik bağlantılardan, örneğin Asya ve Güney Amerika’da nesneler için bir hammadde olarak insan kemiklerinin kullanımı bilinmektedir, ancak tarih öncesi veriler zeminde zayıftır. Zaman zaman, düşmanların vücut kısımlarını çalıştırarak ve teşhirde tutarak onları küçük düşürmek için girişimlerde bulunuldu. Aynı zamanda, aile üyelerinin vücut parçaları, örneğin kolye haline getirildikten sonra, saygı veya bağlılık nedeniyle yıpranmıştı.

Genellikle insan kemiğinin ham madde olarak kullanılması yamyamlıkla ilişkilendirilir, çünkü kemiklerde sıklıkla et çıkarma izleri vardır. Bununla birlikte, tartışılmaz kanıtların azlığı, arkeolojik buluntular temelinde yamyamlığı doğrulamayı zorlaştırıyor. Mannermaa’ya göre, Taş Devri’nde ritüel amaçlı yamyamlık düşünülenden daha yaygın olabilirdi, ancak altta yatan nedenleri bilmiyoruz.

Mannermaa, “Araştırdığımız kemik kolyelerin yüzeyi o kadar yıpranmış ki, herhangi bir olası kesik izi göremiyorsunuz, bu da Yuzhniy Oleniy Ostrov’daki keşiflere dayanarak yamyamlıktan şüphelenmek için hiçbir nedenimiz olmadığı anlamına geliyor” diyor.

Tek tip bir genel görünüm temelinde, kemik kolyeler, süs eşyaları ve çıngıraklardaki kayıp diş kolyelerinin yerini almış olabilir. Araştırmacılar, aynı tip kemik kolyelerin hem hayvan hem de insan kemiklerinden yapılmış olmasını ve diş kolyeleriyle aynı bağlamlarda bulunmalarını özellikle ilginç buluyorlar.

Mannermaa, “İnsan kemiklerinin kullanımının hiçbir şekilde vurgulanmaması ve nesnelerin ayırt edilemez ve hayvan kemiklerinden yapılmış nesnelere benzemesi, Taş Devri dünya görüşünde hayvanlar ve insanların iç içe geçtiğini gösterebilir. Hayvan ve insan kemiklerini aynı süs veya kıyafette bir arada kullanmak, insanların zihinlerinde hayvana dönüşme kabiliyetini sembolize etmiş olabilir, bunun yanında hayvanların insan suretini alabileceklerine inanmışlardır. Formların ve sınırların bu şekilde bulanıklaştırılmasının yerli halkların dünya görüşünün bir parçası olduğunu ve hâlâ da öyle olduğunu biliyoruz” diyor.

Avrupa Birliği’nden fon sağlanan çalışma, Kristiina Mannermaa’nın yanı sıra Rusya Bilimler Akademisi’nden Anna Malyutina, Alisa Zubova ve Dmitriy Gerasimov tarafından yürütüldü.

Kapak çizimi Yuzhniy Oleniy Ostrov adasında yetişkin bir erkeğe ait mezar 69. Femurlar üzerinde bir geyik dişi kolye ile birlikte insan ve hayvan kemiği kolyeler bulundu. Büyük olasılıkla, birlikte bir giysinin ya da bir tür çıngırağın kenarında bir süs oluşturdular. Tom Björklund

Helsinki Üniversitesi

Banner
Benzer Yazılar

Araştırmacılar Japonya’da 3000 yıllık Köpekbalığı Saldırısı Kurbanı Buldu

24 Haziran 2021

24 Haziran 2021

Gazeteler düzenli olarak korkunç köpekbalığı saldırılarının hikayelerini yayınlar ve çoğu insan bu saldırı haberlerine aşinadır. Ancak bugün yayınlanan bir makalede,...

Kırgızistan’da 1.75 metre yüksekliğinde eski bir büyük kil kap “hum” ortaya çıkarıldı

9 Mart 2024

9 Mart 2024

Kırgızistan’ın Oş vilayetindeki Uzgen kasabasında yapılan son arkeolojik kazılarda, “hum” olarak bilinen 1,75 metre yüksekliğinde bir kil kap ortaya çıkarıldı....

Homo sapiens ve Neandertal beraber yaşadı mı?

13 Ekim 2022

13 Ekim 2022

Arkeologlar, insan evriminin son halkasını oluşturan Neandertal ile Homo sapiens tarihin herhangi bir anında beraber yaşamış olabilirler mi? Sorusuna cevap...

Abu Dabi’nin Ghagha adasında 8500 yıllık yapılar keşfedildi

18 Şubat 2022

18 Şubat 2022

Abu Dabi’deki arkeologlar, Ghagha adasında 8500 yıldan daha eski – daha önce düşünülenden en az 500 yıl önce – bilinen...

Asteroit Çarpmasaydı Dinozorlar Hala Dünyanın Hakimi Olabilirdi

19 Kasım 2020

19 Kasım 2020

Yapılan yeni araştırma sonuçları dinazorların yaşadığı dönemde dünyaya çarpan Asteroit olmasaydı dinazorların dünyaya hakim olmaya devam edebileceğini söylüyor. Dinozorlar, Geç...

Diyarbakır’da ilk kez Roma dönemine ait lahit bulundu

3 Nisan 2024

3 Nisan 2024

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan 5.000 yıllık Diyarbakır surlarının tahrip olan noktalarının restorasyon çalışmaları sırasında Roma dönemine ait...

Türkiye İş Bankası Müzesi’nde 250 İstiklal Madalyası “Bir Asrın Ardından” sergisinde ziyarete açılacak

27 Ekim 2021

27 Ekim 2021

29 Ekim’de Cumhuriyetimizin ilan edilişinin 98’nci yıl dönümünü kutlayacağız. İstiklal Savaşı’nda canını bu toprakların bağımsızlığı için bir an dahi tereddüte...

Kültepe’de bulunan 2000 yıllık Anisa Levhası, o dönemde Anadolu’da Yunanca konuşulduğunu gösteriyor

13 Nisan 2024

13 Nisan 2024

Asur ticaret koloni çağının en önemli karumu olan Kültepe/Kanesh de yapılan kazılarda bulunan 2000 yıllık meclis kararına sahip Anisa Levhası,...

Arkeologlar, Çin’de türünün en küçük Neolitik çömleğini keşfettiler

3 Ocak 2024

3 Ocak 2024

Çin’in doğusundaki Henan Eyaleti, Xinzheng’deki Peiligang bölgesinde kazı yapan arkeologlar, türünün en küçüğü olan Neolitik bir çömlek keşfettiler. Bu tür...

Batı Baltık Denizi bölgesi için olağanüstü keşif: Alman Nehri’nin dibinde 400 yıllık bir batık bulundu

3 Ağustos 2022

3 Ağustos 2022

Almanya’nın kuzey kesiminde, Lübeck yakınlarındaki Trave’de rutin bir ölçüm sırasında, Kiel-Holtenau Su Yolları ve Denizcilik Kurumu (Wasserstraßen- und Schifffahrtsamt/WSA), on...

Luksor’da 3.000 Yıllık “Kayıp Altın Şehir” Bulundu

8 Nisan 2021

8 Nisan 2021

Mısır’ın güneyinde bulunan Luksor kentinde 3000 yıllık bir “kayıp altın şehir” ortaya çıkarıldı. Keşif, kazı lideri Zahi Hawass tarafından açıklandı....

İsrail’de bir evde Babil-Aramice yazılmış tılsımlı kaseler bulundu

8 Mart 2022

8 Mart 2022

İnsan, kendini, ailesini, evini, ekinlerini, eşyalarını kısacası kendine ait her şeyi görünen ya da görünmeyen her türlü kötü güçlerden korumak...

Myra-Andriake Antik Kenti Kazıları Başladı

28 Temmuz 2021

28 Temmuz 2021

Prof. Dr. Nevzat Çevik’in “Anadolu’nun ‘Pompei’si” olarak nitelendirdiği Likya Birliğinin en önemli 6 kentinden birisi olan Antalya’nın Demre ilçesindeki Myra-Andriake...

Evesham yakınlarında ortaya çıkarılan Arnavut kaldırımlı yol, İngiltere’deki türünün en iyi Roma örneği olabilir.

19 Ekim 2022

19 Ekim 2022

İngiltere’nin Worcestershire kentindeki Evesham yakınlarında Roma yapımına ait olduğuna inanılan Arnavut kaldırımlı yol keşfedildi. Yolun Romalı olduğu doğrulanırsa, İngiltere’de türünün...

İranlı arkeologlar, Doğu İran’da erken idari yönetimin ilk kanıtını keşfettiler.

21 Haziran 2022

21 Haziran 2022

İranlı arkeologlar, İran’ın doğusundaki Horasan eyaletinde 6.000 yıl önce yaşayan insanlar hakkında yeni bilgiler sağlayacağını düşündükleri erken idari yönetimin ilk...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]