Kültepe’de, Sümer uygarlığının çöküşünden sonra Mezopotamya’da kurulan ilk antik imparatorluk olan Akad İmparatorluğu’nun çöküşünde rol oynadığı düşünülen mega kuraklığın izleri araştırılacak.
Kültepe/Kanesh, Anadolu’da yazılı tarihin başladığı yer olarak bilinir. Asur ticaret kolonileri döneminin en önemli karumlarından biridir. Kazılarda bugüne kadar binlerce kil tablet bulunmuştur. Tabletler, o dönemin Anadolu ve Mezopotamya’sının kültürü, siyasi ve ekonomik hayatı hakkında eşsiz bilgiler vermektedir.
Kültepe’deki arkeolojik kazılar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu başkanlığında devam ediyor.
MÖ 2330 civarında Sargon tarafından kurulan Akad İmparatorluğu, Levant ve Anadolu’da etkili olmuştur. Kültürel ve bilimsel açıdan önemli bir medeniyet kuran Akadlar, MÖ 2150 yıllarında Gudiler tarafından yıkılmıştır.
Akad imparatorluğunun çöküşüne ilişkin kabul edilen genel görüş, iç çekişmeler ve komşu kabilelerin saldırılarıyla zayıfladığı yönündeydi.
Hakim görüşün dışında Akadların tarih sahnesinden çekilmesinde kuraklığın rol oynadığını düşünen Yale Üniversitesi’nden Prof. Dr. Harvey Weiss, bu yıl Kültepe kazılarına katılacak.
Harvey Weiss’ın Akadların düşüşünü “mega kuraklığa” bağladığını ve bu yıl Kültepe’de bu kuraklığın izlerini birlikte araştıracaklarını belirten Kazı Başkanı Fikri Kulakoğlu, “Weiss, bu bölgede, özellikle Akdeniz’in doğusunda, Anadolu’nun güneyinde şiddetli bir kuraklık yaşandığını söylüyor. Toros Dağları’ndan güneye doğru Irak’a kadar uzanan bu imparatorluğun yıkılmasına neden olmuş ve büyük göçlere yol açmıştır. Bu yıl, 4 bin 200 yıl önce Güney Anadolu’da, Toros Dağları’nın güneyinde yaşanan bu kuraklığın kuzeyde yaşanıp yaşanmadığını araştıracağız. Bu çok önemli bir soru. Çalışmalarımızda Kültepe’de Erken Tunç Çağı dönemine ait büyük anıtsal yapıların tahribatı bu döneme rastlamaktadır” dedi.
Kulakoğlu, “Bütün bu bölgelere hükmeden bir imparatorluk çöküyor. Savaş belirtisi yok, yıkım belirtisi görmüyoruz. İklim değişiklikleri başlar, Akdeniz’den gelen bulutlar yön değiştirir, su kıtlaşır, insanlar şehirleri terk edip dağlara çekilmek zorunda kalır ve sonuçta o büyük imparatorluk çöker. Bu bir döngüdür ve antik dünyada belirli dönemlerde takip edebiliriz” dedi.
Akadların çöküşünü iklim değişikliğine bağlıyoruz.
“Harvey Weiss’ın teorisi sadece arkeolojik kazılarla değil, aynı zamanda Suriye’den Anadolu’ya kadar olan bölgedeki paleocoğrafik araştırmalarla da doğrulandı.”
“Arkeoloji literatüründe Akadların çöküşünü iklim değişikliğine bağlıyoruz. Nasıl ki güneyde Akadlar çöktüyse, kuzeyde, Toros Dağları’nın kuzeyinde kuraklık varsa böyle bir durumun neden mümkün olmadığını tespit etmek istiyoruz.”
Kapak Fotoğrafı: Esma Küçükşahin/AA
