23 May 2025 Gelecek Geçmişin Ürünüdür

Göbeklitepe Sadece Tapınak Değildi

Avcı-toplayıcı kültür sonrası ilk yerleşim yeri uzun yıllar Çatalhöyük yerleşimi kabul edildi. Fakat, 1995 yılında Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden arkeolog Klaus Schmidt ve Şanlıurfa Müzesi’nin katılımı ile başlayan Göbeklitepe kazıları ilk yerleşimi M.Ö. 10.000 li yıllara geri çekti.

Arkeolog Klaus Schmidt’in başkanlığında yürütülen kazılarda ortaya çıkarılan T tipi kaya yapılar ve onların üzerinde yer alan çoğu yılan, akrep, tilki ve diğer hayvanların oymalarına sahip büyük taş sütunlar, buranın en eski tapınak olması yönünde düşünceye yöneltmiştir. Çoğu bilim insanı tarafından hala bu düşünce üzerinde durulmaktadır. Ancak, Toronto Üniversitesi’nden Ted Banning, Schmidt’in bazı iddialarına karşı alternatif bir yorum sundu.

Ted Banning’e göre, Göbeklitepe sadece bir tapınak alanı değil, konut alanı yani yerleşim alanı olduğu yönünde bir sav ortaya attı.

heritagedaily.com’da yer alan makale de Banning, “Çakmaktaşı ve yemek hazırlama gibi bölgedeki günlük faaliyetler için artan arkeolojik kanıtları özetliyor. Bu kanıtın varlığı, sitenin mesken işgalinden yoksun olmadığını, ancak muhtemelen oldukça büyük bir nüfusa sahip olduğunu gösteriyor” dedi.

Banning, nüfusun sözde tapınakların kendisinde barındırılmış olabileceğini iddia etmeye devam ediyor. Dekoratif sütunların veya büyük inşaat çabalarının varlığının, binaların konut alanı olamayacağı anlamına geldiği fikrine katılmıyor.

Toronto Üniversitesi’nden Ted Banning’e göre, Türkiye’de bulunan ve dünyanın en eski tapınak olarak kabul edilen antik tapınak kompleksi Göbekli Tepe, aslında sadece tapınak alanı değil, antik konutlar da bulunuyordu.

“Sanatın ve hatta ‘anıtsal’ sanatın yalnızca özel tapınaklarla veya diğer evsel olmayan alanlarla ilişkilendirilmesi gerektiği varsayımı da incelemeye dayanamaz. Ataların başarılarını anmak, bir soyun tarihini veya bir şefin cömertliğini tanıtmak için, evsel yapıların ve alanların dekorasyonuna önemli yatırımlar yapıldığına dair bol miktarda etnografik kanıt vardır; veya inisiyasyonları ve diğer ev temelli ritüelleri de değerlendirmek lazım diyen Banning şu bilgileri paylaştı.

“Türkiye’deki bir başka arkeolojik alan olan Çatalhöyük’teki duvar resimleri gibi, Neolitik dönemden ev sanatına dair arkeolojik kanıtların da mevcut. Sözde tapınakların, “etkileyici ev direkleri ve totem direkleriyle Kuzey Amerika’nın Kuzeybatı Kıyısı’nın büyük tahta evlerine bazı açılardan benzeyen” büyük ortak evler olabileceğini düşünüyoruz. Öyleyse, Fransız antropolog Claude Lévi-Strauss’un “ev toplulukları” olarak adlandırdığı şeyin son derece erken bir örneğini sağlayabilecek oldukça büyük haneleri barındıracaklardı. Bu tür toplumlar genellikle rekabetçi sergileme için ev yapılarını, ritüellerin yerlerini ve sosyal birimlerin açık sembollerini kullanır.

Sahada daha fazla kazı yapılmasının sonuçta bu binaların nasıl kullanıldığına daha fazla ışık tutacaktır. Bu arada, araştırmacıların Göbekli’deki ve başka yerlerdeki yapılarda sanat veya dekorasyonun varlığının yalnızca dini bir yapıyı ifade ettiğini otomatik olarak varsaymayacaklarını umuyorum.

“Muhtemelen … bu binalardan bazıları, muhtemelen bayramlar, cenaze törenleri, sihir ve inisiyasyonlar da dahil olmak üzere çeşitli ritüellerin mekanıydı” diye yazıyor. “Yine de, Göbekli Tepe’deki binalar kadar etkileyici olsalar bile, bunların aynı zamanda insanların evi olmadığını varsaymak için genel olarak a priori bir neden yok.”

Banner
Benzer Yazılar

Müzekart GNS ile Efes Antik Kenti ücretsiz gezilebilecek

5 Temmuz 2022

5 Temmuz 2022

Gençler, Müzekart GNS uygulaması ile UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Efes Antik Kenti’ni ücretsiz gezebilecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı...

Pompeii kazılarında kölelerin ve eşeklerin acımasızca çalıştırıldığı değirmen ortaya çıkarıldı

9 Aralık 2023

9 Aralık 2023

Vezüv yanardağının yerle bir ettiği (MS 79) Roma kenti Pompeii’de devam eden kazılarda kölelerin ve eşeklerin acımasız bir şekilde çalıştırıldıkları...

Katalonya’da bir mağarada 7 bin yıllık gravürler bulundu

23 Mart 2023

23 Mart 2023

MÖ 5000 yıllarında avcı toplayıcı bir grup barındıkları mağaranın duvarına parmaklarını kullanarak gravürler yaptılar. 7 bin yıllık bu gravürler bazı...

Neandertaller ve Homo Sapiens Aynı Teknolojiyi Kullanmış

15 Şubat 2021

15 Şubat 2021

Uzun zamandır Nubian teknolojisini sadece Homo sapiens’in kullandığı düşünülüyordu. Yapılan yeni araştırma sonuçları Neandertaller ve Homo sapiens’in aynı teknolojiyi kullandığını...

Bakanlık; “Siloa Yazıtı Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin malıdır”

13 Mart 2022

13 Mart 2022

İsrail medya kuruluşu Zman Yisrael’in İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde bulunan Siloa Yazıtı’nın İsrail’e verileceğine dair yaptığı habere Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan...

Spello’da keşfedilen imparatorluk kült tapınağı: Roma İmparatorluğu’nun paganizmden Hıristiyanlığa geçişinde yeni bir sayfa açıyor

8 Ocak 2024

8 Ocak 2024

Amerikalı araştırmacılar, İtalya’nın Spello kentinde bir İmparatorluk kült tapınağının keşfedildiğini duyurdular. Keşif, Saint Louis Üniversitesi’nde tarih profesörü olan Douglas Boin...

Yeni araştırma Mezopotamya’da güveç yemekleri yendiğini gösteriyor

23 Kasım 2022

23 Kasım 2022

Mezopotamya… İki nehrin arasında medeniyetin yeşerdiği topraklar… İlk kentsel oluşumlarının görüldüğü bu topraklarda arkeologlar gerçekleştirdikleri kazılarla günümüz yaşantısının ilklerini bulmaya...

İran’ın kuzeydoğusunda tesadüfen ortaya çıkarılan Orta Çağ yeraltı tünelleri

2 Ekim 2022

2 Ekim 2022

İran’ın kuzeydoğusundaki Shahr-e Belqeys (Belqeys Şehri) yakınlarındaki rutin bir yol inşaatı projesinde çalışan işçiler Orta Çağ yeraltı tünelleri keşfetti. Shahr-e...

İsrail’de bir evde Babil-Aramice yazılmış tılsımlı kaseler bulundu

8 Mart 2022

8 Mart 2022

İnsan, kendini, ailesini, evini, ekinlerini, eşyalarını kısacası kendine ait her şeyi görünen ya da görünmeyen her türlü kötü güçlerden korumak...

Facebook’ta satılık Maya arkeolojik alanı Yucatán’da ve Meksika’da tartışmalara yol açtı

31 Mart 2023

31 Mart 2023

Facebook Marketplace’te satılık 249 hektardan fazla arazi, Yucatan’da ve Meksika’da tartışmalara yol açtı. Sosyal medyada reklamı yapılan mülk, Yucatán eyaletinin...

Artvin Demirkapı/Arılı kaya resimleri Tunç Çağı Dönemi göçerleri hakkında bilgi veriyor

12 Aralık 2021

12 Aralık 2021

Kaya resimleri bizlere dönemin göçer topluluklarının sosyo-kültürel yapısı, dini inanç ve ritüelleri, düşün dünyası ve içinde bulunduğu doğası hakkında eşsiz...

Uşabti heykelcikleri İzmir Arkeoloji Müzesi’nde Sergileniyor

17 Eylül 2021

17 Eylül 2021

Mısır inancında ölen kişiye öbür alemde hizmet etmesi için yanına konulan Uşabti heykelcikleri İzmir Arkeoloji Müzesi’nde ziyarete açıldı. Mısır Uşabti...

Avrupa’da mumyalama düşünülenden daha eski olabilir

5 Mart 2022

5 Mart 2022

Portekiz’in Sado Vadisi’nde yer alan 8 bin yıl öncesine tarihlenen avcı-toplayıcı mezarlık alanları üzerine yapılan yeni araştırma, Avrupa’da mumyalama işleminin...

Geçmiş Nesil DNA’larımız Kanseri Yenmemiz İçin Çözüm Olabilir

22 Ekim 2020

22 Ekim 2020

Geçmiş nesillerden DNA’mızdaki aktarılmış öğeler, basit bir enfeksiyon gibi kanser hücrelerini öldürmek için güçlü bir bağışıklık tepkisi geliştirebilir. Bu çalışma,...

Orta Çağ’da Veba Doktorları ve İlginç Üniformaları

20 Ocak 2021

20 Ocak 2021

Kara veba tarihin en ölümcül salgınıydı ve sadece birkaç yılda 25 milyon Avrupalıyı yok etti. Yönetimdekiler çaresizlikten  ikinci sınıf ve...

Yorumlar
Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

[mc4wp_form id=”621″]