Meksika Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü’nden (INAH) arkeologlar, Quintana Roo’daki sembolik Cobá Arkeolojik Bölgesi’nde bulunan görkemli piramit yapısı Nohoch Mul’un yakınındaki bir lagünün kayasına oyulmuş kapsamlı bir Maya hiyeroglif metni içeren büyüleyici bir panel keşfettiler.
Keşif, MÖ 100’den MS 1200’e kadar 1.300 yıldan fazla bir süredir sürekli olarak yaşanan bir bölgenin karmaşık ve zengin geçmişine ışık tutuyor.
Coba, Yucatan Yarımadası’nın doğu kesiminde yer alan büyük ve önemli bir Maya arkeolojik bölgesidir. Karışık/düzensiz su anlamına gelen orijinal Maya adı Ko’ba a’yı koruyan birkaç siteden biridir. Erken yerleşimi Klasik Öncesi Dönem’e (MÖ 350 – MS 250) kadar uzanır ve Geç/Klasik Sonrası’nda (MS 600-1000) bölgesel bir başkent olarak ekonomik ve siyasi gücün zirvesine ulaştı.
Kapsamlı arkeolojik çalışmalar, geniş bir L şeklinde yazıt oluşturan 123 hiyeroglif kartuştan oluşan bir panelin keşfedilmesine yol açmıştır. Panel, görkemli Nohoch Mul’a sadece 160 metre uzaklıkta, doğrudan kayaya oyulmuştur ve 11 metrekareden fazla etkileyici bir yüzey alanını kaplamaktadır. Bu yazıtın boyutu ve karmaşıklığı, Cobá’nın antik çağda bir Maya kültürel ve politik merkezi olarak önemini vurgulamaktadır.
MS 12 Mayıs 569’da kurulan ve “Geyik Dağı” olarak da bilinen Keh Witz Nal’ın kuruluş tarihi gibi bir ön epigrafik analiz sayesinde önemli detaylar ortaya çıkarılmıştır.
Ayrıca yazıt, daha önce bilinmeyen bir hükümdar olan K’awiil Ch’ak Chéen’i tanımlayarak Cobá hanedanı dizisini tamamlamak için çok önemli bilgiler sağladı. Bu bilgi, antik kent devletinin hükümdarları hakkındaki bilgilerimizde önemli bir boşluğu doldurmaktadır.
Bugüne kadar, biri kırk yıl boyunca hüküm süren üç kadın da dahil olmak üzere Cobá’nın 14 hükümdarı tespit edildi, bu da dinamik bir güç yapısı olduğunu ve muhtemelen daha önce düşünülenden daha eşitlikçi olduğunu gösteriyor.
Hiyeroglif metin aynı zamanda Cobá’nın hükümdarlarının çoğunun, yerin koruyucuları olarak ilahi nitelikler verdiğine inanılan bir uygulama olan tanrı K’awil’in adını benimsediğini de ortaya koyuyor.
Yazıt, tarihi olayları efsanevi bir geçmişle etkileyici bir şekilde ilişkilendirir. Metin, mısır ve kakao hanedanlarının kurulmasından sorumlu olduğuna inanılan, sayısız neslin Efendisi olarak bilinen Bolón Tz’akab Ajaw da dahil olmak üzere Cobá’yı kuran bir grup koruyucu tanrıya atıfta bulunur.
Araştırmacılar, üç boyutlu modeller ve glif metnin yüksek hassasiyetli bir kaydını oluşturmak için en son teknolojiyi kullanırken glif metni korumak için ek önlemler aldılar. Bu modeller, metnin tam olarak deşifre edilmesini kolaylaştıracak, böylece anlamının ve içeriğinin daha kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını teşvik edecek ve daha derin epigrafik çalışmalara olanak sağlayacaktır.
Maya Treni’nin 5. Segmentine bitişik alanlardaki iddialı Arkeolojik Bölgeler İyileştirme Programının (Promeza) ilerlemelerinin bir parçası olarak, INAH Genel Müdürü Diego Prieto Hernández, bu keşfi Başkan Andrés Manuel López Obrador’un sabah konferansı sırasında sundu.
Kapak Fotoğraf: INAH
